Różyczka w ciąży – objawy i skutki

Różyczka zaliczana jest do wirusowych chorób zakaźnych wieku dziecięcego. W Polsce od lat funkcjonuje program szczepień, w którym ta na różyczkę należy do szczepionek obowiązkowych. Dzięki powszechnym szczepieniom rozprzestrzenianie tej zakaźnej choroby zmniejszyło się, ale nie zapewniają one 100-procentowej odporności i nie wykluczają ryzyka zarażenia. W większości przypadków różyczka ma łagodny przebieg i nie powoduje powikłań. Jest ona jednak szczególnie groźna dla kobiet będących w pierwszym trymestrze ciąży. Z tego powodu zaleca się wszystkim kobietom planującym macierzyństwo sprawdzenie ilości przeciwciał i w razie konieczności doszczepienie się w okresie prekoncepcyjnym. Szczepionka przeciwko różyczce, określana jako MMR, jest szczepionką żywą, której nie należy stosować w czasie ciąży. Po zaszczepieniu się zaś należy odczekać około miesiąca ze staraniami o dziecko. 

Różyczka w ciąży jest najgroźniejsza przed 12. tygodniem. Wtedy może doprowadzić nawet do obumarcia wewnątrzmacicznego płodu. Charakterystycznym powikłaniem przechorowania różyczki w ciąży jest także tzw. triada Gregga, na którą składają się wady słuchu w postaci głuchoty, wady wzroku, np. zaćma, oraz wady serca u dziecka, może też dojść do upośledzenia umysłowego.

Różyczka ma objawy podobne do pozostałych chorób wirusowych zaliczanych powszechnie do chorób wieku dziecięcego. Do symptomów różyczki należą:

• wysypka,
• powiększone węzły chłonne (głównie podpotyliczne),
• gorączka,
• katar,
• kaszel, 
• zaczerwienienie gardła.

Poza tym mogą również pojawić się bóle głowy, stawów, mięśni, a także może wystąpić zapalenie spojówek. Aby potwierdzić rozpoznanie różyczki, zaleca się wykonanie testu serologicznego, który wykrywa obecność przeciwciał IgM nawet kilka dni po wystąpieniu pierwszych objawów. Najczęściej można jednak stwierdzić chorobę na podstawie wywiadu związanego z kontaktem z osobą chorą oraz objawów klinicznych występujących u kobiety ciężarnej.

Zgodnie z obowiązującym standardem opieki okołoporodowej już na pierwszej wizycie ginekolog każdej przyszłej mamie zleca badanie w kierunku obecności oraz poziomu przeciwciał IgG i IgM przeciwko różyczce. Obecność pierwszych z nich świadczy o kontakcie z wirusem we wcześniejszym okresie, są one obecne po przechorowaniu lub po szczepieniu. Oznacza to również, że w dużej mierze kobieta odporna jest na kolejne zarażenie. IgM zaś pojawiają się w trakcie trwania choroby i utrzymują się przez około miesiąc od zakażenia lub szczepienia. Mogą więc świadczyć o aktualnej infekcji. 

Dodatni wynik różyczki w ciąży w postaci obecności przeciwciał IgG zapewnia przyszłej mamie odporność i minimalizuje ryzyko wystąpienia groźnych powikłań dla rozwijającego się dziecka. Jeśli zaś wynik badania jest ujemny, kobieta ciężarna powinna uważać, szczególnie jeśli ma kontakt z małymi dziećmi, np. pracując w przedszkolu.

Różyczka, jak większość chorób wirusowych, leczona jest głównie objawowo, nie ma bowiem dostępnego leku przyczynowego. Z tego powodu tak ważne są powszechne szczepienia. Obecnie nie zaleca się immunoprofilaktyki biernej w postaci podawania swoistej immunoglobuliny, z powodu nieprzechodzenia jej we wczesnym etapie ciąży do organizmu dziecka. Bardzo istotne jest unikanie kontaktu z chorym. Izolacja powinna trwać siedem dni od momentu wystąpienia wysypki. Niestety w przypadku zachorowania na różyczkę w ciąży nie da się zapobiec ani przewidzieć powikłań, jakie wystąpią u dziecka. Uważa się, że najpoważniejsze konsekwencje dla płodu niesie przechorowanie różyczki w ciągu pierwszych 12 tygodni ciąży.