Problemy z zajściem w ciążę – jakie badania wykonać?

Jak obliczono, zajście w ciążę zajmuje starającej się parze od 6 do 9 miesięcy. W tym czasie nie ma jeszcze mowy o problemie z płodnością, ale kiedy minie rok regularnego współżycia bez zabezpieczeń, warto już porozmawiać o tym z lekarzem.

Kiedy kobieta ma ponad 35 lat, lepiej nawet nie czekać tyle czasu, ale znacznie wcześniej podjąć próbę ustalenia, dlaczego nie może zajść w ciążę. Badania, jakie pomogą to ustalić, lekarz dobierze po przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu z parą, bo przyczyny zaburzeń mogą leżeć po obu stronach. Najczęściej należą do nich:

• problemy z prawidłową owulacją
• zaburzenia hormonalne
• niska rezerwa jajnikowa
• endometrioza
• niedrożność jajowodów
• wady anatomiczne
• zła jakość nasienia

Zaburzenia płodności mogą też powodować czynniki związane z trybem życia, takie jak: stres, otyłość albo niedowaga, picie alkoholu, palenie papierosów, chemikalia w środowisku,  jedzeniu, zbyt intensywne ćwiczenia, zażywanie niektórych leków, szczególnie antydepresantów czy nawet zaburzenia snu, który ma wpływ na regularność cyklu miesiączkowego i immunologicznego.

Problem z zajściem w ciążę mogą powodować też zbyt rzadkie stosunki seksualne. Lekarze uważają, że najlepiej współżyć w tym czasie przynajmniej trzy razy w tygodniu lub częściej. Kiedy będziemy to robić raz w tygodniu, szanse na zapłodnienie spadają kilkukrotnie. Częste stosunki seksualne poprawiają jakość plemników, nie wprowadzają też atmosfery wyczekiwania na dni płodne i współżycia na zawołanie.

„Dlaczego nie mogę zajść w ciążę?”- to pytanie zadaje sobie wiele kobiet, ale diagnostyka niepłodności obejmuje i kobietę, i mężczyznę. Zanim jednak do niej dochodzi, lekarz przeprowadza wywiad i analizuje zdrowie pacjentki. U kobiety na zaburzenia płodności może mieć wpływ regularność cyklu owulacyjnego, wcześniejsze poronienia, choroby takie jak zespół policystycznych jajników, endometrioza czy choroby przenoszone drogą płciową. U mężczyzn ważne mogą być zażywane leki, problemy z erekcją i wytryskiem, urazy narządów rodnych a nawet choroby z dzieciństwa, np. świnka.

Ustalanie przyczyny niepłodności będzie punktem wyjścia do leczenia. Czasami będzie to leczenie hormonalne czy zabieg. Z pewnością będą też przypadki, kiedy wystarczy odpowiednio dobrana suplementacja.

Warto wiedzieć, że w 20 proc. przypadków zaburzeń płodności, mimo wykonania całej serii badań, nie uda się ustalić ich przyczyn. Choć wyniki badań i budowa partnerów nie wskazują, by z zajściem w ciążę mógł być problem, mijają kolejne miesiące a czasem i lata, a do upragnionej ciąży nie dochodzi. W przypadku tzw. niepłodności idiopatycznej pod uwagę brane są różne techniki wspomagające parę w zapłodnieniu.

Ginekolog rozpocznie szukanie przyczyn zaburzeń płodności od wywiadu i zlecenia parze całej serii badań. To długa lista, szczególnie w przypadku kobiety:

• Badanie ginekologiczne i USG, by ocenić budowę narządów rodnych.
• Badania analityczne i hormonalne tarczycy, prolaktyny, estradiolu, przeciwciał anty-TPO, lutropiny.
• Badania morfologiczne krwi.
• Badanie rezerwy jajnikowej.
• Monitoring cyklu miesiączkowego.

U mężczyzn wykonuje się:

• Badania nasienia – żywotność, ruchliwość i skład chemiczny.
• Test MAR – badanie, które pozwala ustalić w jakim stopniu obecność przeciwciał przeciwplemnikowych wpływa na ich żywotność, ruchliwość i reakcję na śluz szyjkowy.
• Test SCD – badanie struktury chromatyny plemnikowej, które pozwala ocenić stopień uszkodzenia DNA plemników, które zmniejsza szanse na zapłodnienie i zwiększa ryzyko wad genetycznych i poronień.
• Posiew nasienia, by wykryć obecność bakterii i grzybów w spermie.
• Badanie narządów przez lekarza i z wykorzystaniem ultrasonografu.
• Badania hormonalne, genetyczne i immunologiczne.

Diagnostyka zaburzeń płodności może być poszerzona o wiele bardziej zaawansowanych badań. W przypadku kobiet będzie to:

• Badanie sono-HSG, czyli sprawdzanie drożności jajowodów.
• Histeroskopia, czyli badanie macicy.
• Laparoskopia, która pozwala dokładniej ocenić narządy jamy brzusznej i wykonać niezbędne zabiegi ginekologiczne.
• Biopsja endometrium.
• Badania genetyczne i immunologiczne.

U mężczyzn do bardziej zaawansowanych badań należą:

• Badania hormonalne – oznaczenie poziomu testosteronu, gonadotropiny i prolaktyny i globuliny SHBG, która pomaga sprawdzić poziom wolnego testosteronu.
• Oznaczenie poziomu wolnych rodników tlenowych (ROS) w plemnikach.
• Test SCSA – ocena DNA w plemnikach.
• Oznaczenie markerów nowotworowych AFP i beta HCG, które są pomocne w diagnozowaniu guzów jąder.
• Badanie PSA, marker raka prostaty.

Diagnostyka zaburzeń płodności wymaga współpracy lekarzy różnych specjalności. To nie tylko ginekolodzy, ale także endokrynolodzy, urolodzy, genetycy czy immunolodzy. Wiele par pozostaje w tym czasie pod opieką psychologa.