Pregoreksja – co to takiego? /fot. iStock Pregoreksja – co to takiego? /fot. iStock

Pregoreksja – co to takiego?

Coraz głośniej mówi się o body shamingu i coraz mocniej jest on potępiany. Jednak wciąż wiele osób ma niezdrowe oczekiwania w kwestii swojego wyglądu – nawet w ciąży. Pregoreksja to szczególnie niebezpieczne zaburzenie odżywiania. Co to takiego? Jak można leczyć pregoreksję? Wyjaśniamy.

Spis treści:

Czym jest pregoreksja?

Pregoreksja to określenie stworzone ze zbitki dwóch słów: angielskiego „pregnant” – „w ciąży”, w połączeniu z „anoreksją”– jadłowstrętem psychicznym.  

Pregoreksja nie jest zaburzeniem oficjalnie uznawanym przez środowiska medyczne. Termin ten jest już jednak rozpowszechniony w świadomości społecznej i bywa stosowany w psychologii. 

Pregoreksja to, innymi słowy, anoreksja ciążowa. Polega na dążeniu do kontrolowania masy ciała pomimo ciąży. Pregorektyczki ograniczają jedzenie. Dążą do spalenia większej ilości kalorii niż spożyły, na przykład intensywnie ćwicząc, spacerując, uprawiając sporty, nawet niewskazane w ciąży. Po ciąży kobiety z pregoreksją starają się błyskawicznie osiągnąć upragnioną szczupłą sylwetkę bez śladów ciążowego brzucha czy innych zmian ciała.

O pregoreksji dopiero w ostatnich latach mówi się coraz głośniej. Jednak z dużym prawdopodobieństwem można założyć, że problem był obecny również w przeszłości, ale diagnozowany był jako anoreksja lub inne zaburzenia odżywiania. 

Nasilenie problemu, jak również świadomość istnienia pregoreksji, można także wiązać z rozwojem mediów społecznościowych. Ciężarne celebrytki lub instagramerki nierzadko prezentują sylwetkę lepszą niż wiele kobiet ma przed ciążą, po czym błyskawicznie wracają do perfekcyjnej figury. To może przyczyniać się do niewłaściwych wyobrażeń na temat własnego ciała.

Skąd się bierze pregoreksja i jakie są jej rodzaje

Pregoreksja, podobnie jak większość zaburzeń odżywiania, to sytuacja warunkowana zaburzeniami psychicznymi i emocjonalnymi, nieuświadomionymi lękami i próbami nadmiernej kontroli nad ciałem. Jakie mogą być przyczyny pregoreksji? Najczęściej będą to:

  • lęki przed macierzyństwem,
  • lęki przed dorosłością,
  • lęki przed dojrzałością,
  • brak wzorca lub wsparcia matki,
  • niskie poczucie własnej wartości,
  • zaburzone relacje rodzinne,
  • depresja,
  • doświadczenie traumy w dzieciństwie (np. odrzucenie, wychowanie w domu dziecka, przemoc w rodzinie),
  • doświadczenie przemocy seksualnej,
  • społeczna presja na sprostanie wymogom dotyczącym wyglądu,
  • dążenie do wyimaginowanego ideału w zakresie wyglądu,
  • próby pozornej kontroli nad rzeczywistością,
  • kompensowanie stresu lub problemów z innych płaszczyzn.

Zaburzenia odżywiania można określić jako choroby duszy, które znajdują odzwierciedlenie w sposobie traktowania ciała. 

Pregoreksja może dotyczyć ciąży – czyli jest anoreksją w ciąży. Innym rodzajem pregoreksji jest obsesyjne głodzenie i ćwiczenia po ciąży, aby jak najszybciej schudnąć. 

Pregoreksja może mieć dwie postaci: 

  1. Minimalizowanie ilości spożywanych kalorii, eliminowanie posiłków, głodzenie.
  2. Kompulsywne objadanie na przemian z głodzeniem. Po jedzeniu wymuszanie wymiotów i/lub stosowanie środków przeczyszczających.

Pierwsze oznaki pregoreksji

Jak rozpoznać zaburzenia odżywiania w ciąży? Nie jest to łatwe, ponieważ pregorektyczki, podobnie jak anorektyczki, mogą udawać, że nie mają problemów z odżywianiem i świetnie się maskować. Warto zwrócić uwagę na:

  • ograniczanie jedzenia, 
  • zabieranie jedzenia do innego pomieszczenia,
  • jedzenie w samotności,
  • stałe tłumaczenie, że „już jadłam” albo „zjem później”,
  • obsesyjne zakupy jedzenia lub gotowanie, skupianie się na przygotowaniu posiłków dla innych osób,
  • intensywne uprawianie sportu,
  • częste stawanie na wadze, sprawdzanie wymiarów ciała,
  • zbyt mały przyrost masy ciała w stosunku do tygodnia ciąży,
  • obsesyjne mówienie o wyglądzie, o lęku przed tyciem w ciąży, o powrocie do wagi sprzed ciąży,
  • szukanie sposobów na oszukanie głodu,
  • zmiany w diecie, szukanie niskokalorycznych zamienników, 
  • stosowanie środków przeczyszczających, 
  • stosowanie środków hamujących apetyt,
  • stosowanie środków moczopędnych,
  • planowanie rozwiązania przed terminem, aby uniknąć intensywnego tycia w 9. miesiącu ciąży,
  • pregoreksja często pojawia się u pacjentek cierpiących na anoreksję także przed ciążą.

Jakie zagrożenia dla matki i dziecka niesie za sobą pregoreksja?

Skutkiem każdych zaburzeń odżywiania jest wyniszczenie organizmu chorującej osoby. W przypadku pregoreksji konsekwencje dotyczą zarówno matki, jak i płodu. 

  • Wpływ pregoreksji na dziecko

Pregoreksja może powodować niedobory witamin, minerałów, białka i innych substancji, które są niezbędne do prawidłowego rozwoju płodu. Efektem mogą być zaburzenia rozwojowe. Dzieci pregorektyczek mogą częściej rodzić się ze zbyt niską masą urodzeniową i być bardziej podatne na infekcje, powikłania okołoporodowe, a nawet zgon wewnątrzmaciczny lub w okresie połogu. 

Noworodki urodzone przez matki z pregoreksją częściej niż inne mają zaburzoną pracę układu oddechowego, a także osiągają niższą punktację w skali APGAR, co świadczy o wielopłaszczyznowych nieprawidłowościach w rozwoju. 

U dziecka zauważa się również m.in. deformacje ciała i twarzoczaszki, mniejszy obwód głowy. W dalszym życiu dzieci mogą borykać się z opóźnieniem i nieprawidłowościami w rozwoju psychofizycznym, zaburzeniami łaknienia, zaburzeniami psychicznymi, emocjonalnymi, stanami depresyjnymi. Obserwuje się również nieprawidłowy rozwój intelektualny i poznawczy. 

  • Wpływ pregoreksji na matkę

Warto pamiętać, że stan zdrowia matki bezpośrednio oddziałuje na dobrostan płodu. Pregorektyczki często cierpią z powodu anemii ciężarnych. Zwiększa się ryzyko nadciśnienia. Obserwuje się krwawienia i plamienia. U pregorektyczek konieczne bywają hospitalizacje, a także żywienie pozajelitowe. 

Zbyt intensywny sport w trakcie ciąży oraz niedożywienie mogą prowadzić do poronień lub przedwczesnych porodów.  Skutkiem pregoreksji mogą być także problemy z laktacją i zanik pokarmu. U pregorektyczek częściej rozpoznawana jest również depresja poporodowa.

Jak leczyć pregoreksję?

Oprócz doraźnego leczenia ciała, poprzez nawadnianie i dożywianie, pregorektyczka powinna być poddana terapii – i to nie tylko w czasie ciąży. Zaburzenia odżywiania są w równym stopniu chorobą ciała i duszy, ale u ich podstaw leży psychika i emocje. Dlatego kluczem do uzdrowienia pregorektyczki jest znalezienie przyczyn zaburzeń. 

Leczenie ciała to tylko wstęp do psychoterapii, która jest długa i trudna. Często na pregoreksję chorują osoby mające w przeszłości anoreksję lub inne zaburzenia w zakresie jedzenia. 

– Zaburzenia odżywiania są trudne w leczeniu – zaznacza psycholog Urszula Struzikowska-Marynicz. – Jest to jednak możliwe. Istotna jest psychoterapia osoby chorującej i jej najbliższego otoczenia. Przyczyną zaburzeń odżywiania są zaburzenia relacji w rodzinie. Obsesyjne odchudzanie ma podłoże emocjonalne. Warto wspomóc chorą, przez odwołanie się do jej samoakceptacji, poczucia własnej wartości, znaczenia dla bliskich, potrzeby miłości – dodaje psycholożka.

Dochodzące do głosu nurty apelujące o akceptację swojego ciała i potępiające body shaming mogą pomóc uporać się z nieadekwatnymi wyobrażeniami o swoim wyglądzie także w ciąży. Pregorektyczkę, w trosce o jej życie i zdrowie, ale także w trosce o dobro nienarodzonego dziecka, należy otoczyć szczególną opieką. Powodowane ciążową anoreksją niedobory substancji odżywczych w życiu prenatalnym mogą powodować nieodwracalne skutki na całe życie, porównywalne nawet do FAS.

Infografika: Jak zdrowo odżywiać się w ciąży

Dieta w ciąży - jak zdrowo odżywiać się w ciąży?

    Sprawdź powiązane tematy

    Posłuchaj podcastów stworzonych przez mamy dla mam!

    Sprawdź