Planuję ciążę, ale nie przyswajam kwasu foliowego. Rozmawiamy o folianach

Przyjmowanie kwasu foliowego w ciąży jest złotą zasadą, z którą nikt nie dyskutuje. Kobiety, starające się o dziecko również dbają o to, aby suplementować i zadbać o jego odpowiednią ilość w diecie, już od pierwszej chwili poczęcia. Substancja ta jest niezbędna w odpowiednim rozwoju płodu i zdrowiu kobiet. Należy jednak wiedzieć, że nie każda z nas ma zdolność do prawidłowego przetwarzania kwasu foliowego zawartego w pożywieniu na metabolicznie aktywny 5-metylotetrahydrofolian (5-MTHF), w wieloetapowym procesie, w którym kluczową rolę odgrywa enzym reduktaza metylenotetrahydrofolianowa (MTHFR).

Związane jest to z wadami MTHFR, które nie mają zdolności do przekształcania kwasu foliowego w metabolit, którego potrzebujemy do prawidłowego rozwoju ciąży. Niezależnie, czy kobieta przyjmuje go w pożywieniu czy w suplementach: kwas foliowy nie zostawi śladu w naszym organizmie. Dla kobiet starających się o dziecko, nie jest to dobra wiadomość.

Metylowany kwas foliowy

Wyjściem z sytuacji jest zażywanie aktywnej formy kwasu foliowego, natychmiast bioaktywnej bez metabolizmu enzymu MTHFR. Substancja ta przechodzi przez barierę żołądkową i jest absorbowana głównie w jelicie cienkim. Suplementacja zagwarantuje odpowiednią zawartość procentową L-metylofolanu w krwi płodowej i folianów we krwi, zapewniając naturalną i bioaktywną dawkę kwasu foliowego. Tym sposobem, nie musimy martwić się o niedobory, bo foliany zapewnią nam to wszystko, co potrzebne do prawidłowego rozwoju ciąży. Wiele z nas nie zdaje sobie sprawy z dysfunkcji w metabolizowaniu enzymu, dlatego spożywanie go, jeszcze przed zajściem i w trakcie ciąży jest rozsądne i bezpieczne dla naszego zdrowia i rozwoju płodu.

Foliany są strukturalnie analogiczne do zredukowanej i aktywnej formy kwasu foliowego, więc całkowicie omija etap konwersji uszkodzonego MTHFR i dostarcza gotowy kwas foliowy, który organizm może natychmiast użyć bez jakiegokolwiek metabolizmu.

Problematyczna mutacja MTHFR

Połowa polskiej populacji ma mutację MTHFR, która zakłóca proces przetwarzania kwasu foliowego w organizmie. To oznacza, że co druga kobieta praktycznie będzie ją miała. Zamiast decydować się na kosztowne badania, które sprawdzają, czy taką mutację mamy czy nie, raczej sugeruję niektórym pacjentkom z obciążającym wywiadem, żebym po prostu suplementowały metylowany kwas foliowy. Ta forma jest w składzie wielu preparatów łączonych dla kobiet ciężarnych. Mamy wtedy pewność, że się u nich dobrze wchłania.

powiedziała dr Magdalena Jagiełło, znana w sieci jako Doktor Magda.

Urszula Gruszka: Planuję ciążę, nie wiem jednak czy mój organizm prawidłowo przyjmuje kwas foliowy. Czy powinnam zacząć przyjmować jego metylowaną formę?

Dr n. med. Tomasz Zając: Planując ciążę lub będąc w niej, najczęściej sięgamy po kwas foliowy. Jednak nie wszystkim kobietom on pomaga, ponieważ mogą wystąpić problemy z przekształceniem kwasu foliowego w jego aktywną formę, w tzw. foliany. Wówczas kobieta musi spożywać metylowany kwas foliowy. Najważniejsze, aby substancję przyjmować już od trzech miesięcy przed planowaną ciążą. Jeśli pacjentka nie ma jej w planach, ale regularnie współżyje i nie stosuje antykoncepcji, wówczas powinna przyjmować ją regularnie. Weryfikacja tego, czy przyszła mama toleruje kwas foliowy można zweryfikować za pomocą specjalnych badań.

„Na rynku aptecznym jest wiele suplementów diety i leków zawierających kwas foliowy. Natomiast mniej jest produktów, które w swoim składzie mają aktywną postać – metafolinę. Suplementacja takim połączeniem z jonami wapnia, zapewnia dostarczenie L-5-MTHFR. Jest to biologicznie aktywna forma, która bezpośrednio bierze udział w różnych procesach zachodzących w organizmie, korzystna dla prawidłowego utrzymania homeostazy. Badania kliniczne wykazały, że metafolina stanowi skuteczne i bezpieczne rozwiązanie w obniżaniu poziomu homocysteiny oraz podnoszeniu stężenia folianów w osoczu i erytrocytach, tym samym zmniejszając ryzyko wystąpienia: powikłań w ciąży, wad u płodów, chorób sercowo-naczyniowych czy układu krwionośnego” – czytamy w artykule Karoliny Banyś, Moniki Knopczyk i Barbara Bobrowskiej-Korczak „Znaczenie kwasu foliowego dla zdrowia organizmu człowieka” opublikowanym w Farmacji Polskiej w marcu 2020 r.

Niedobór kwasu foliowego – zagrożenia

Nie zawsze jednak planujemy ciążę lub jesteśmy jej nieświadome na wczesnym etapie. Czym zatem grozi niedobór kwasu foliowego?

Niedobory prowadzą do wad cewy nerwowej rozwijającego się płodu, co skutkuje rozszczepami kręgosłupa. Jest to bardzo poważna wada, powoduje wrodzone kalectwo. Kwas foliowy, spożywany w każdej formie, bierze udział w budowaniu DNA. Jeśli jest go za mało, częściej dochodzi do nieprawidłowości i mutacji w materiale genetycznym. W rozwoju zarodka ma on największe znaczenie, szczególnie w pierwszych kilku tygodniach od połączenia się komórki jajowej z plemnikiem – czyli wtedy, kiedy kobiety często jeszcze nie wiedzą, że są w ciąży. – powiedziała dr Magdalena Jagiełło.

Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników rekomenduje rozpoczęcie suplementacji kwasu foliowego na ok. 3 miesiące przed planowanym zajściem w ciążę, w jej trakcie, a także w czasie karmienia piersią. Zalecana dawka to 400 μg na dobę.