Opryszczka w ciąży – jak sobie z nią radzić?

Z wirusem opryszczki pospolitej HSV (herpes simplex virus) zmaga się większość populacji, choć niektórzy nawet nie zdają sobie sprawy z tego, że są jego nosicielami. W takim przypadku mówimy o zakażeniu utajonym, które pojawia się, gdy osoba jest zarażona wirusem opryszczki, ale nie obserwuje u siebie żadnych objawów. 

Wirus opryszczki przenoszony jest drogą kropelkową. Można się nim zarazić przez kontakt z osobą chorą, a także kontakty seksualne. Na zakażenie w szczególności podatne są osoby z osłabionym układem odpornościowym, a do nich zaliczymy właśnie kobiety spodziewające się dziecka. Zmiany hormonalne osłabiają układ immunologiczny, a organizm staje się bardziej podatny na wszelkiego rodzaju infekcje. Z tego też powodu opryszczka w ciąży zdarza się tak często.

Wirus opryszczki może wywoływać dwie odmiany infekcji – wargową i narządów płciowych (opryszczkę genitalną).  

Opryszczka wargowa, którą powoduje wirus HSV1, pojawia się najczęściej w okolicach ust, nosa czy oczu. Objawia się w postaci niewielkich, ale czasami bolesnych pęcherzyków wypełnionych płynem surowiczym. Po kilku dniach – przy zastosowaniu odpowiedniego leczenia – pęcherzyki zmieniają się w strupki. Rozpoczyna się wówczas proces ich gojenia. Pęcherzyki mają skłonność do pękania i rozprzestrzeniania się po całych wargach. Opryszczka na ustach w ciąży nie jest groźna dla rozwijającego się płodu.

Opryszczka narządów płciowych jest wywoływana przez wirus HSV2. Zmiany skórne, pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym pojawiają się w okolicy narządów płciowych i odbytu. Po kilku dniach w ich miejscu tworzą się bolesne i nieprzyjemne owrzodzenia. Wirus ten może powodować gorączkę i powiększenie węzłów chłonnych. Ten rodzaj opryszczki rzadko rozwija się bezobjawowo.

Jeśli nie mamy do czynienia z zakażeniem pierwotnym, czyli gdy do zakażenia opryszczką wargową nie doszło po raz pierwszy w ciąży, nie jest ona niebezpieczna dla płodu. Wirus opryszczki w okolicach ust nie stanowi zagrożenia dla dziecka, nie przenika bowiem do krwiobiegu.

Należy jednak rozpocząć leczenie i zachować wszystkie możliwe środki ostrożności, by nie doprowadzić do przeistoczenia się opryszczki wargowej w opryszczkę narządów płciowych. 

Jeśli jednak zakażenie wirusem HSV1 jest pierwotne, czyli doszło do niego już czasie ciąży, może zagrażać dziecku. Istnieje duże ryzyko zaburzenia rozwoju, a nawet obumarcia płodu. Za najbardziej niebezpieczną uważa się opryszczkę pojawiającą się w pierwszym trymestrze ciąży.  

W czasie ciąży szczególnie niebezpieczna jest opryszczka narządów płciowych, którą można zarazić się poprzez kontakty seksualne. – Kiedy wirus HSV, powodujący opryszczkę narządów płciowych, jest bardzo rozprzestrzeniony, może przenikać z krwią przez łożysko. Zwiększa się ryzyko zakażenia wewnątrzmacicznego i niebezpiecznych powikłań u płodu – powstania wad rozwojowych. Ten rodzaj opryszczki może doprowadzić do zaburzenia układu nerwowego, zapalenia opon mózgowych czy utraty wzroku u dziecka – mówi ginekolożka Anna Śladowska-Zwolińska.

Dodatkowo, kiedy ciężarna zarazi się wirusem opryszczki narządów płciowych pod koniec ciąży, wzrasta ryzyko przedwczesnego porodu. W tym przypadku niebezpieczny jest także poród drogami natury, ponieważ wirus może przenieść się na dziecko, którego układ odpornościowy jest jeszcze bardzo słaby. W takim przypadku lekarze zalecają, by dziecko przyszło na świat przez cesarskie cięcie.

Po zaobserwowaniu objawów opryszczki kobieta powinna skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu lub ginekologiem, który najlepiej wie, co na opryszczkę w ciąży będzie najlepsze i wskaże drogę leczenia. – Opryszczka wargowa w ciąży, o ile pęcherzyki na ustach występują w niewielkiej ilości, może być leczona miejscowo z wykorzystaniem kremów i  plasterków. Kiedy pęcherzyków jest dużo, zaleca się podanie doustnych leków przeciwwirusowych – dodaje Anna Śladowska-Zwolińska.

W przypadku zakażenia wirusem opryszczki bardzo ważna jest odpowiednia higiena, która zapobiega przenoszeniu się wirusa w inne miejsca. Należy często i dokładnie myć ręce, aby nie rozsiewać go po pozostałych częściach ciała, np. okolicach intymnych. W przypadku zakażenia wirusem opryszczki narządów rodnych należy jak najszybciej rozpocząć leczenie antywirusowe, które hamuje dalszy wysiew zmian. To zazwyczaj maści i tabletki przeciwwirusowe na receptę. Można uzupełnić je stosowaniem domowych sposobów leczenia, takich jak okłady, napary ziół o właściwościach antyseptycznych, np. rumianku, szałwii czy kory dębu. W przypadku opryszczki genitalnej w ciąży nie powinno się stosować żadnych środków bez zgody lekarza.