Późne macierzyństwo – dlaczego się na nie decydujemy? Jakie mamy możliwości? 

Dawniej późne macierzyństwo kojarzyło się z pierwszą ciążą po trzydziestce – dziś ta granica się przesunęła. Jak wskazują dane GUS, obserwowane po 1990 roku zmiany spowodowały przesunięcie najwyższej płodności kobiet z grupy wieku 20–24 lata do grupy 25–29, a także do grupy 30–34 lata. Znaczący wzrost płodności ma miejsce także w najstarszych grupach wieku. W latach 1990–2021 udział matek w wieku co najmniej 30 lat podwoił się i stanowią one 55 proc. kobiet, które urodziły dziecko w 2021 r. Średni wiek urodzenia pierwszego dziecka w 2021 wyniósł prawie 29 lat.

O późnym macierzyństwie zazwyczaj mówi się wtedy, gdy kobieta decyduje się na dziecko po 35. roku życia. Ma to związek m.in. z tym, że wiek matki jest jednym z czynników ryzyka powikłań okołoporodowych. W standardzie organizacyjnym opieki okołoporodowej mowa o:

1. sytuacji, gdy ciężarna jest pierworódką poniżej 18. roku życia lub powyżej 35. roku życia,

2. sytuacji, gdy ciężarna jest wieloródką powyżej 40. roku życia lub wieloródką po urodzeniu czwórki dzieci.

Niezależność, stabilny związek, malejąca płodność – to czynniki, które często wpływają na decyzję o powiększeniu rodziny. A dlaczego zostanie mamą odkładamy na później? Późne macierzyństwo jest coraz bardziej akceptowalne społecznie, kobiety przestały skupiać się na myślach typu: „co ludzie powiedzą”, „na zebraniu wezmą mnie za babcię”. Kobiety chcą zostać matkami po osiągnięciu pewnych celów, np. związanych z nauką czy z pracą. Chcą podjąć tę decyzję świadomie. Czynniki wpływające na decyzję o późnym macierzyństwie to m.in.:

• skuteczne metody antykoncepcji,
• wzrost poziomu wykształcenia kobiet i ich udział w rynku pracy,
• partnerstwo w związkach,
• choroby,
• niepewność ekonomiczna,
• brak wspierającej polityki rodzinnej.

Późne macierzyństwo często związane jest z dłuższym czasem potrzebnym na pomyślne zajście w ciążę i koniecznością korzystania z technik wspomaganego rozrodu.

Metody wspomaganego rozrodu to m.in. inseminacja wewnątrzmaciczna (IUI) nasieniem partnera lub nasieniem dawcy czy zapłodnienie in vitro. Jednym z pierwszych kroków jest uzyskanie odpowiedniej liczby komórek jajnikowych. Niestety, po 35. roku życia rezerwa jajnikowa zaczyna się obniżać. Stąd myślenie o zabezpieczeniu płodności, a zamrażanie komórek jajowych to szansa na późniejsze macierzyństwo.

Mrożenie komórek jajowych pozwala zachować pobrane komórki jajowe i wykorzystać je w celu zapłodnienia i transferu w przyszłości. Wskazania do mrożenia komórek jajowych to m.in.:

• zachowanie płodności u chorych na raka lub z innymi upośledzającymi płodność chorobami, 
• ryzyko przedwczesnego wygasania czynności jajników, 
• bankowanie komórek jajowych u kobiet, które pragną odłożyć macierzyństwo w czasie. 

Należy pamiętać o dwóch rzeczach: mrożenie jajeczek to szansa, ale nie gwarancja zostania mamą. Po drugie, obowiązująca ustawa o leczeniu niepłodności dopuszcza możliwość pobrania i zamrożenia komórek jajowych wyłącznie przy wskazaniach medycznych (to „działania medyczne podejmowane w celu zabezpieczenia zdolności płodzenia w przypadku niebezpieczeństwa utraty albo istotnego upośledzenia zdolności płodzenia na skutek choroby, urazu lub leczenia”). Do zabiegu kwalifikuje lekarz.

Kobiety, które decydują się na zamrożenie jajeczek, powinny skorzystać ze wsparcia psychologicznego – jest ono pomocne zarówno na początku, gdy myślimy o tej formie zabezpieczenia płodności, jak i później, gdy chcemy już zostać mamami. Kontakt ze specjalistą jest szczególnie ważny w sytuacji, gdy to rozwiązanie jest nam narzucone, np. w związku z chorobą nowotworową. Nie bez znaczenia jest również znalezienie wspierającego lekarza, który dokładnie wyjaśni nam całą procedurę. I nie będzie obiecywał niemożliwego.

Mrożenie jajeczek nie jest jedyną szansą na późne macierzyństwo. Inne rozwiązania to macierzyństwo zastępcze (tj. surogacja, która w Polsce wciąż jest kontrowersyjna i nie jest jasno uregulowana prawnie), adopcja (przejęcie obowiązków rodziców biologicznych, przysposobienie), stworzenie rodziny zastępczej (tymczasowa pomoc). Chociaż istnieje wiele metod leczenia niepłodności, z wiekiem szanse na powodzenie niestety maleją. Matką jednak możemy zostać – przecież nie tylko ta biologiczna ma znaczenie, a w domach dziecka nie brakuje młodych ludzi czekających na dom.