Kwas foliowy przed ciążą – dlaczego i jak go przyjmować?

Foliany obecne są w owocach, warzywach i zbożach. Zawierają je: brukselka, sałata, szpinak, kapusta, brokuły, szparagi, cykoria, fasola, soczewica, soja, soczewica, ciecierzyca, zboża pełnoziarniste, kiełki pszenicy, orzechy, sery, żółtka jaj, drożdże, kiwi, maliny, pomarańcze, czy łosoś.

Niestety, foliany występujące w naturze są bardziej podatne na zniszczenie pod wpływem:

• długiego przechowywania (warzywa pozostające w temperaturze pokojowej przez okres paru dni mogą ich utracić do 70 proc.),
• wysokiej temperatury (podczas gotowania czy pieczenia straty zawartości wyjściowej sięgają nawet 50-90 proc. folianów),
• promieni słonecznych,
• niskiego pH.

„Naturalnie występujące w pożywieniu foliany są wrażliwe na promienie słoneczne (głównie UV), wysokie temperatury i pH środowiska, dlatego też charakteryzują się mniejszą trwałością niż syntetyczny kwas foliowy. Podczas obróbki kulinarnej warzyw dochodzi nawet do 70 proc. strat w ilościach folianów, w porównaniu do wartości wyjściowych”

– piszą Karolina Banyś, Monika Knopczyk, Barbara Bobrowska-Korczak, autorki opracowania opublikowanego w czasopiśmie Farmacja Polska w marcu 2020 r.

Ze względu na zbawienne działanie kwasu foliowego na wiele narządów, a wręcz całych układów naszego ciała, bardzo ważne jest, by na żadnym etapie życia nie dopuścić do jego deficytu w organizmie. Potrzebują go wszystkie grupy wiekowe.

Szczególnie potrzebującymi suplementacji kwasem foliowym są min. kobiety planujące ciążę, ciężarne i karmiące.

Kwas foliowy ma wpływ na prawidłowe funkcjonowanie układu krwiotwórczego oraz nerwowego, a ponadto na rozwój wszystkich komórek ustroju.

Zbawiennie wpływa na mózg – uczestniczy w produkcji serotoniny – hormonu szczęścia, uspokaja i pomaga w walce ze stresem oraz zapobiega depresji, stanom lękowym czy bezsenności.

Chroni on układ krążenia przed miażdżycą naczyń krwionośnych, biorąc udział w tworzeniu czerwonych krwinek. Kwas foliowy bierze także udział w syntezie materiału genetycznego komórek, co czyni go niezbędnym w procesie wzrostu i rozmnażania.

Pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu takich narządów jak: wątroba, jelita, czy żołądek. Organizm wysycony kwasem foliowym ma mniejszą podatność na wystąpienie nowotworów: szyjki macicy, żołądka i jelita grubego.

Zapobiega anemii, apatii, chorobom serca (zakrzepom żylnym, wylewom, zawałom), utlenia zły cholesterol.

Kwas foliowy – kiedy zacząć brać?

Dbałość o odpowiedni poziom kwasu foliowego w naszych organizmach, a co za tym idzie – odpowiednio zbilansowana dieta powinna być wpisane w naszą codzienność. Są jednak takie momenty, kiedy foliany są nam potrzebne bardziej i to w zwiększonych dawkach. Kiedy zacząć brać kwas foliowy? Ta sytuacja dotyczy już niemowląt (szczególnie z niską masą ciała i tych, które urodziły się przedwcześnie). Na niedobory witaminy B9 narażone są osoby żyjące w stresie, stosujące używki (papierosy, alkohol), nadużywające kawy, herbaty, na dietach, cierpiące na przewlekłe choroby przewodu pokarmowego, z niedoborami witaminy C i żelaza, zażywające leki na epilepsję, czy korzystające z solariów. Podobnie rzecz się ma z ludźmi w podeszłym wieku (niedobory kwasu foliowego mogą spowodować u nich dysfunkcje umysłowe). Zwiększone zapotrzebowanie na kwas foliowy pojawia się w grupie dziewcząt w okresie pokwitania, kobiet stosujących hormonalną antykoncepcję oraz – naturalnie – kobiet w ciąży i ciążę planujących.

Ile przed ciążą trzeba brać kwas foliowy? Wnioski płynące z badań wykonywanych  w ostatnich latach wskazują, że odpowiedni wysycenie organizmu kwasem foliowym zapewnia suplementacja rozpoczęta na 3 miesiące przed zapłodnieniem, która powinna być kontynuowana przez cały okres trwania ciąży i karmienia piersią, jako wsparcie budowania silnego układu nerwowego u dziecka.

Kwas foliowy – jaki wybrać?

Wybór odpowiedniego kwasu foliowego ma kluczowe znaczenie do prawidłowej suplementacji. Warto wiedzieć, że nie każda z nas ma zdolność do prawidłowego przetwarzania kwasu foliowego.  Związane jest to z wadami enzymu MTHFR, który zaburza  zdolność do przekształcania kwasu foliowego w metabolit, którego potrzebują nasze organizmy.

Wyjściem z sytuacji jest zażywanie aktywnej (metylowanej) formy kwasu foliowego, natychmiast bioaktywnej bez metabolizmu enzymu MTHFR. Substancja ta przechodzi przez barierę żołądkową i jest absorbowana głównie w jelicie cienkim. Suplementacja zagwarantuje odpowiednią zawartość procentową L-metylofolanu w krwi płodowej i folianów we krwi, zapewniając naturalną i bioaktywną dawkę kwasu foliowego.

„W ostatnich latach coraz więcej mówi się o aktywnej formie kwasu foliowego oraz możliwości efektywnej suplementacji metafoliną, która jest połączeniem wapnia z L-5-MTHFR. Jest to naturalna i zredukowana postać folianów, która ulegając hydrolizie przekształca się do L-5-MTHFR. Aktywna postać kwasu foliowego bezpośrednio wchłania się w nabłonku jelitowym i jest transportowana do krwi”

– czytamy w cytowanej publikacji.

Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników z 2020 r. zalecana dawka folianu wynosi 400 µg/dobę. Lekarze są zdania, że dawkę tej wysokości powinny zażywać wszystkie kobiety w wieku prokreacyjnym. Jeśli lekarz uzna za stosowne, w 2 i 3 trymestrze może zalecić zażywanie nieco większej dawki – 600-800 µg/dobę. Folian powinien być także stosowany w czasie karmienia piersią.

Kwas foliowy – jak długo zażywać?

Niedobory folianów są bardzo niekorzystne dla naszego organizmu, a przedawkowanie – przy rozsądnym stosowaniu – w zasadzie niemożliwe. Warto jednak zastanowić się, jak długo brać kwas foliowy.

Zapotrzebowanie organizmu na kwas foliowy jest wypadkową kilku czynników. Są nimi: wiek, obciążenia genetyczne, przyjmowane leki czy ciąża. Inna dawka witaminy jest w stanie wysycić organizm dzieci, młodzieży i dorosłych, a jeszcze inna – kobiet w ciąży i karmiących.

Jak długo brać kwas foliowy przed ciążą? Kwas foliowy jest nie do przecenienia w okresie planowania ciąży i samej ciąży, gdyż badania dowodzą, że przyjmowanie kwasu foliowego przez kobiety z obciążeniami genetycznymi zaledwie miesiąc przed poczęciem dziecka oraz przez trzy pierwsze miesiące ciąży – zmniejsza aż o 75 proc. ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej (bezmózgowia, przepukliny oponowo-rdzeniowej, rozszczepu kręgosłupa, warg, podniebienia). Ponadto witamina B9 zmniejsza ryzyko: poronienia, zahamowania wzrostu wewnątrzmacicznego płodu, wystąpienia Zespołu Downa, wad wrodzonych serca, układu moczowego i defektów kończyn. Pomaga ona również zapobiegać stanowi przedrzucawkowemu i niedokrwistości ciężarnych.