Kiedy widać pęcherzyk ciążowy?

Obecność pęcherzyka ciążowego w jamie macicy to najwcześniejszy dowód na istnienie ciąży. Wcześniej można się jej tylko domyślać, analizując objawy i obserwując rosnący poziom beta HCG. Badanie USG już w 4. – 5. tygodniu od zapłodnienia może pomóc rozwiać wątpliwości, choć nie zawsze obecność pęcherzyka ciążowego oznacza, że ciąża się rozwija.

Pęcherzyk ciążowy to otoczona białą obwódką przestrzeń wypełniona płynem, w której znajduje się jama owodni i rozwijający się płód. Z czasem w środku tej niewielkiej, ciemnej plamki osadzonej w jamie macicy pojawi się ciałko żółte, czyli pęcherzyk żółtkowy, którego zadaniem będzie odżywianie rozwijającego się zarodka do czasu ukształtowania się łożyska.

Wczesna ciąża to jedyny moment w rozwoju rosnącego płodu, kiedy zmiany dokonują się tak szybko. Już kilka dni po zapłodnieniu dochodzi do zagnieżdżenia dzielącego się zarodka w ścianie macicy. Po kilku kolejnych dniach rozwija się pęcherzyk ciążowy, który dzięki płynowi owodniowemu chroni go przed uszkodzeniami. W tym czasie narządy rozwijającego się płodu kształtują się tak szybko, że na przełomie 5. i 6. tygodnia ciąży lekarz jest już w stanie posłuchać bicia jego serca! Rozwija się także mózg, zalążki rąk i nóg, a zarodek ma ok. 4 mm długości.

Z każdym kolejnym dniem także pęcherzyk ciążowy staje się coraz większy. Jak obliczono, od 30. dnia ciąży do końca 9. tygodnia rośnie 1 mm dziennie. Jego wielkość określa wiek ciąży, który jest sumą 30 i wielkości pęcherzyka ciążowego w milimetrach.

Pęcherzyk ciążowy widać podczas badania ultrasonograficznego w 4. lub 5., a już na pewno w 6. lub 7. tygodniu ciąży. Wielu lekarzy właśnie wtedy wykonuje dopochwowe badanie USG, by dokładnie zobaczyć pęcherzyk ciążowy i przylegający do rozwijającego się zarodka pęcherzyk żółtkowy, a także posłuchać, jak bije serce. To także zazwyczaj ten moment, kiedy przyszła mama dostaje długą listę badań do zrobienia, a z gabinetu wychodzi z kartą ciąży.

Gdyby badania USG wykonywano w każdym tygodniu ciąży, można by zaobserwować, jak dynamicznie rośnie w tym czasie pęcherzyk ciążowy. Od 30. dnia ciąży do 9. tygodnia codziennie powiększa się o 1 milimetr – w 5. tygodniu ciąży ma 5 milimetrów, w 7. ok. 12 a w 9. tygodniu ciąży 2.5 centymetra. Zarodek jest już w tym czasie miniaturką człowieka.

Czasami badanie USG wykonane w 5. – 6. tygodniu ciąży nie pozwala lekarzowi zobaczyć pęcherzyka ciążowego, choć ciążę potwierdzają objawy i podwyższony poziom hormonu beta HCG. Nie jest to jeszcze powodem do niepokoju. Przy wyliczaniu wieku ciąży zakłada się, że do zapłodnienia doszło ok. 14 dnia cyklu, często jednak do owulacji dochodzi później, dlatego ciąża będzie młodsza. W takiej sytuacji badanie powtarza się za dwa tygodnie.

Niestety zdarza się i tak, że lekarz podczas badania USG zobaczy pusty pęcherzyk ciążowy. Ciąża bezzarodkowa, nazywana też zaśniadem pustym, początkowo przebiega jak prawidłowa. Dochodzi do zapłodnienia i zagnieżdżenia się komórki jajowej w jamie macicy, ale płód przestaje się rozwijać na bardzo wczesnym etapie podziału komórek. Początkowo kobieta obserwuje u siebie objawy wczesnej ciąży, ale z czasem ich miejsce zajmują te towarzyszące menstruacji – skurcze, bóle brzucha, wreszcie obfite krwawienie, które jest poronieniem samoistnym. Kiedy tak się nie stanie, konieczne jest usunięcie martwego pęcherzyka ciążowego podczas zabiegu lub farmakologicznie. Powodem obumarcia zarodka mogą być wady genetyczne, zażywane leki lub używki.

Badania USG są dzisiaj standardem w opiece nad przyszłą mamą i uważa się je za bezpieczne dla płodu. Powinno się je wykonywać wyłącznie ze względów medycznych, a nie z ciekawości.

Pierwsze USG wykonuje się przed 10. tygodniem ciąży i ma ono duże znaczenie w ocenie jej przebiegu. Pozwala m.in.:

• Upewnić się czy ciąża na pewno jest wewnątrzmaciczna.
• Ocenić pęcherzyk ciążowy i jego położenie w jamie macicy, a także obecność ciałka żółtego.
• Zmierzyć długość ciemieniowo-siedzeniową zarodka.
• Określić wiek ciąży.
• Sprawdzić rytm serca.

USG we wczesnej ciąży wykonuje się przezpochwowo, bo lekarz nie zobaczy tak maleńkich zmian w macicy przez powłoki brzuszne. Takie badanie nie jest zagrożeniem dla rozwijającej się ciąży. Daje też szansę lekarzowi na prawidłową ocenę obrazu z kamery.

Badanie ultrasonograficzne jest nieocenione podczas diagnozowania problemów rozwojowych płodu. Już na początkowym etapie ciąży pozwala lekarzowi zobaczyć pusty pęcherzyk ciążowy i ustalić z pacjentką najbardziej optymalną metodę na jego usunięcie. W przypadku powtarzających się poronień na wczesnym etapie ciąży, to szansa na szybkie rozpoczęcie diagnostyki.

Badanie ultrasonograficzne we wczesnej ciąży jest bardzo ważne w ciąży bliźniaczej. W przypadku dwujajowej na ekranie monitora wyraźnie widoczne będą dwa pęcherzyki ciążowe, a w ciąży jednojajowej jeden pęcherzyk ciążowy z dwoma ciałkami żółtymi.

Wiele przyszłych mam ma wątpliwości związane z bezpieczeństwem dziecka podczas badania USG. Ultradźwięki nie są szkodliwe dla jego zdrowia, a dawki, jakie emitują nowoczesne aparaty, są minimalne.

Jak zaleca Polskie Towarzystwo Ginekologiczne w przebiegu prawidłowej ciąży przyszła mama powinna wykonać je trzykrotnie. Jeśli jednak lekarz uzna, że trzeba wykonać je częściej, nie stanowi to zagrożenia, a może tylko pomóc w optymalnej diagnostyce.

• Badanie USG wykonane między 11. a 14. tygodniem ciąży pozwala ocenić tzw. przezierność fałdu karkowego rozwijającego się dziecka i upewnić się, czy jego kość nosowa wykształciła się prawidłowo. To ważne wskazówki przy ocenie ew. wad genetycznych.
• Badanie USG między 18. a 22. tygodniem ciąży, oprócz oceny rozwoju rozwijającego się dziecka, daje już możliwość sprawdzenia jego płci.
• Badanie wykonane po 30. tygodniu pozwala ocenić m.in. wielkość dziecka i skorygować planowany termin porodu.

Tylko pierwsze z zalecanych w ciąży badań USG przeprowadza się przezpochwowo, za pomocą specjalnej sondy. Kolejne wykonywane są przez powłoki brzuszne. Dzięki coraz bardziej rozpowszechnionym badaniom USG 3D można nie tylko zobaczyć swoje dziecko, ale także zrobić mu zdjęcie w dużej rozdzielczości. Warto jednak pamiętać, że USG jest ważnym narzędziem diagnostyki prenatalnej, a nie tylko okazją do zobaczenia swojego potomka jeszcze przed narodzinami.