Kiedy kształtuje się serce płodu?

Ciąża, czyli czas od zapłodnienia do narodzin dziecka, trwa ok. 40 tygodni. W tym czasie z dwóch mikroskopijnych komórek rodziców powstaje samodzielny organizm. Oczywiście maleńki człowiek po narodzinach jeszcze przez długi czas jest zależny od otoczenia, ale ma ukształtowane narządy, które umożliwiają mu przyswajanie pokarmu i wydalanie.

W pierwszych tygodniach ciąży, kiedy kobieta często nawet jeszcze nie wie, że będzie mamą, dokonują się największe przemiany. Zaraz po zapłodnieniu powstaje zygota, która dzieląc się w kolejnych dniach, daje podstawę do rozwoju zarodka, a ten zagnieżdża się w macicy w specjalnym pęcherzyku ciążowym. W 4. tygodniu rozpoczyna się organogeneza, czyli proces powstawania narządów i układów wewnętrznych. W 6. tygodniu podczas badania USG lekarz i rodzice mogą już usłyszeć szybkie bicie mikroskopijnego serduszka, a krew zaczyna krążyć po małym ciałku. W 11. tygodniu serce dziecka dzieli się na kolejne części i dostarcza krew do naczyń krwionośnych i narządów. Czas na produkcję czerwonych krwinek przychodzi w 30. tygodniu ciąży.

Kiedy rozwija się serce dziecka?

Serce płodu najpierw jest tylko pojedynczą małą rurką w kształcie litery S, ale w 22. dniu ciąży zaznaczają się w nim komory, które zaczynają się kurczyć. W 6. tygodniu podczas badania USG lekarz powinien usłyszeć bicie serca, a między 8. a 10. tygodniu ciąży będzie wyraźnie widoczna jego czterojamowa struktura.

Podczas badanie USG wykonywanego między 11. a 14. tygodniem ciąży można już wstępnie stwierdzić lub wykluczyć wadę serca u płodu. Badanie po 20. Tygodniu pozwala z kolei zobaczyć kolejne szczegóły jego budowy i pracy.

Serce płodu można także monitorować przy pomocy KTG, czyli kardiotokografii. Rutynowo wykonuje się je w 25. tygodniu ciąży, a potem powtarza aż do porodu. Nieprawidłowy wynik może być wskazaniem do wykonania badania echokardiograficznego, które zleca i wykonuje kardiolog prenatalny.

Kiedy zaczyna bić serce płodu? Zaskakujące fakty

W czwartym tygodniu ciąży serce płodu jest mikroskopijną rureczką, która dwa tygodnie później zaczyna się kurczyć. W tym czasie wytwarza się krwiobieg i tworzą komory serca – prawa i lewa. Podczas badania USG lekarz może już obejrzeć serduszko, a podczas badania dopochwowego USG usłyszeć i ocenić jego pracę. To także pierwszy moment, kiedy przyszli rodzice mogą sami przekonać się, że ich dziecko żyje.

Wprawne ucho lekarza może wysłuchać bicie serca maluszka przez stetoskop, ale zwykle nie wcześniej niż w 18. tygodniu. Zdarza się także, że podczas używania stetoskopu niczego nie będzie słychać. Nie ma co jednak wpadać w panikę, bo ten pomiar zależy od ułożenia dziecka.

Kilka lat temu pojawiły się doniesienia, że serce płodu zaczyna bić już 16 dni po zapłodnieniu, czyli o 5-6 dni wcześniej, niż się sądzi. By tego dowieść, naukowcy z Oksfordu badali płody myszy, bo struktura ich serca niewiele różni się od serca człowieka. Z badań wynika, że pierwsze uderzenia serca myszy pojawiają się po ok. 7,5 dniach od zapłodnienia, a przeliczając ją na dane człowieka, byłby to 16. dzień ciąży. Nie ma jeszcze potwierdzenia tych wyników u ludzi, ale wiadomo na pewno, że wraz z doskonaleniem urządzeń pomiarowych będzie to coraz łatwiejsze, a tym samym szybciej można będzie pomóc dziecku z wadami rozwojowymi.

Kiedy można usłyszeć bicie serca dziecka? Jakie powinno mieć tętno?

Bicie serca zarodka to chyba najbardziej oczywisty dowód na ciążę.  Odgłos pracy serduszka można usłyszeć ok. 6. tygodnia ciąży, ale wiele zależy od jakości aparatu, na którym wykonywane jest badanie. Nowoczesne i czułe urządzenia przekażą dźwięk ok. 7 tygodnia. W przypadku urządzeń starszego typu na pewno usłyszymy serce dziecka podczas obowiązkowego USG między 11. a 14. tygodniem. Lekarz opisze czynność serca płodu skrótem FHR (fetal heart rate), który oznacza ilość uderzeń serca płodu na minutę. Określi także jaka jest jego wielkość (powinna zajmować 1/3 powierzchni całej klatki piersiowej), a z czasem obejrzy także przebieg głównych naczyń krwionośnych.

Niewielkie  stuknięcia serca płodu nie przypominają bicia serca dorosłej osoby – są bardzo przyspieszone.  Początkowo notuje się tętno ok. 90 razy na minutę, ale w kolejnych miesiącach znacznie przyspiesza, osiąga ok. 160 uderzeń na minutę, czyli tętno płodu jest dwa razy szybsze niż u dorosłego człowieka!

Podczas każdego z kolejnych badań USG lekarz ocenia budowę serca i układu krążenia, a także jego działanie – rytm serca czy kurczliwość ścian. Niektóre wady serca można korygować jeszcze przed narodzinami, a kardiochirurgia prenatalna jest jedną z najszybciej rozwijających się dziedzin medycyny. Wiele zabiegów na sercu przeprowadza się także w pierwszym miesiącu życia dziecka.