Jak przyspieszyć rozwieranie szyjki macicy?

Na pewno każda przyszła mama chciałaby urodzić swoje dziecko bezpiecznie i sprawnie. Na przebieg akcji porodowej siłami natury ma wpływ rozwarcie szyjki macicy. To najważniejszy proces w trakcie porodu, bo zależy od niego nie tylko to, jak długo będzie trwał poród, ale także w jakiej kondycji będą mama i noworodek.

Szyjka macicy to niewielki, mierzący 2,5-3 cm odcinek łączący macicę z pochwą. Przez dziewięć miesięcy jest solidnie zamknięty i zaczopowany śluzem. Natura zadbała, by twoje dziecko nie było narażone na zanieczyszczenia, infekcje czy przedwczesne narodziny. W ostatnich tygodniach ciąży czop śluzowy odchodzi, a szyjka macicy zaczyna naturalnie skracać się, by ułatwić dziecku wyjście na świat.

Rozwarcie szyjki macicy jest mierzone w centymetrach, ale lekarze i położne posługują się własną miarą – palcami.

• Rozwarcie na 1 palec oznacza szczelinę w szyjce na 2 cm,
• rozwarcie na 2 palce – szyjka jest otwarta na 4 cm,
• rozwarcie na 5 palców – to tzw. pełne rozwarcie 10 cm, przez które przeciśnie się główka noworodka.

Rozwarcie szyjki macicy rozpoczyna się pod wpływem skurczów porodowych. U kobiet rodzących po raz pierwszy rozwieranie szyjki macicy może trwać nawet 18 godzin, a podczas kolejnych porodów coraz krócej. Zdarza się, że wszystko dzieje się za wcześnie – jeśli lekarz stwierdzi niewydolność szyjki macicy, może zalecić ciężarnej leżenie albo zabezpieczy szyjkę specjalnym szwem lub pessarem, czyli krążkiem umieszczanym w pochwie. Zdarza się także, że poród trwa, a szyjka nie skraca się i nie rozszerza i trzeba podjąć decyzję, jak przyspieszyć rozwieranie szyjki macicy.

Rozwarcie szyjki macicy a poród

Im większe rozwarcie szyjki macicy, tym bliżej do końca porodu.

Zanim szyjka macicy rozszerzy się do mniej więcej 5 cm, kobieta obserwuje u siebie skurcze co 4 do 10 minut i są one najpierw słabe, a potem umiarkowane. Przypominają coraz silniejszy ból miesiączkowy promieniujący do kości ogonowej. Położne zachęcają rodzące, by na tym etapie porodu próbowały być aktywne, bo przyspiesza to rozwieranie szyjki macicy. Nie chodzi oczywiście o gimnastykę, ale wskazane są spacery, częste zmiany pozycji czy masaże.

Warto wiedzieć, że moment rozwarcia szyjki macicy na 5 cm przy skurczach występujących co 2 lub co 5 minut ma kluczowe znaczenie do oceny, jak przebiega poród i jak go dalej prowadzić. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca, by przy takim zaawansowaniu porodu podejmować działania przyspieszające rozwieranie szyjki macicy lub wykonanie cesarskiego cięcia. W tym czasie często pęka pęcherz płodowy, a przyszła mama może skarżyć się na mdłości albo nawet wymiotować.

Kolejnym trudniejszym momentem porodu jest rozwarcie szyjki na 7 cm. Położne obserwują wówczas pogorszenie nastroju rodzącej, która ma wrażenie, że nigdy nie dojdzie do szczęśliwego finału porodu. To wtedy zazwyczaj przyszłe mamy domagają się znieczulenia albo cesarki. Jest to oczywiście reakcja emocjonalna, bo w rzeczywistości zbierają siły na ostatnią prostą.

Równie trudny i bolesny jest czas, kiedy rozwarcie sięga 8, a potem 10 cm. Już za chwilę rozpoczną się skurcze parte, które nieubłaganie doprowadzą do wyjścia dziecka na świat. W tym momencie skurcze są już bardzo intensywne i męczące. Warto wtedy pomyśleć, że im natężenie skurczy jest intensywniejsze, tym rozwarcie szyjki macicy większe, a narodziny naszego dziecka bliższe.

Czy rozwieranie szyjki macicy boli?

Choć samo rozwieranie szyjki macicy nie boli, nie znaczy to, że poród jest bezbolesny! Kobieta nie czuje rozwierania się szyjki, ale towarzyszą mu bolesne skurcze mięśni macicy. Im bardziej zaawansowany poród, tym doznania te stają się intensywniejsze.

Każda rodząca naturalnie będzie inaczej opisywać ten stan. Początkowo skurcze i ból są słabe, przypominają te przy miesiączce. Wraz z postępem porodu ból narasta. Kiedy poród jest już zaawansowany, ból potrafi wręcz utrudniać oddychanie. Wiele kobiet umiejscawia ten ból w dolnym odcinku kręgosłupa albo porównuje go do ataku kolki nerkowej, który paraliżuje ruchy i uniemożliwia wyprostowanie się.

Jak przyspieszyć rozwarcie szyjki macicy?

Kiedy poród postępuje zbyt wolno, lekarze i położne stają przed zadaniem przyspieszenia rozwierania szyjki macicy. Zdarza się, że może być konieczne przyspieszenie rozwierania szyjki macicy przed porodem. Położne i lekarze decydują się na to, kiedy poród trwa zbyt długo, szyjka rozwiera się wolniej niż 1 cm na godzinę, a rodząca zaczyna tracić siły.

Przyczyn opóźnienia porodu może być więcej – ułożenie, wielowodzie albo małowodzie, przedwczesne odpłynięcie wód płodowych czy duża masa ciała dziecka. Dłużej rodzą się bliźnięta, a także dzieci z ciąż „problematycznych”, obarczonych problemami zdrowotnym.

W części przypadków przyczyną może być także strach przyszłej mamy. Położna koncentruje się wówczas na rozluźniającym masażu i pracy z oddechem rodzącej. Kiedy to nie pomaga, wybiera się jedną z metod przyspieszania porodu.

Jak zwiększyć rozwarcie przed porodem? Zanim lekarze sięgną po swoje metody, przyszła mama może trochę sobie pomóc. Oczywiście nie ma wpływu na tempo rozwierania się szyjki, bo mięśnie gładkie macicy pracują niezależnie od jej woli, ale może i powinna jak najwięcej się ruszać. Nie leżeć płasko w łóżku, ale chodzić, stać, kucać czy klęczeć.

Do farmakologicznych metod należy podanie oksytocyny w kroplówce lub w pompie infuzyjnej. Hormon ten zwiększa siłę skurczy, ale jego podanie jest obarczone wieloma zastrzeżeniami, ponieważ może wpływać na pracę serca dziecka. Oksytocyna nie będzie odpowiednia, kiedy szyjka macicy nie jest jeszcze dostatecznie rozszerzona i zmiękczona albo rodząca ma rozciągniętą macicę.

W większości przypadków pęcherz płodowy pęka sam, bywa jednak, że szukając metody, jak przyspieszyć rozwieranie szyjki macicy, specjaliści sięgają po amniotomię, czyli przebicie pęcherza płodowego. Położna albo lekarz używają do tego specjalnej igły albo kleszczy Kochera. Nie ma się czego obawiać, robi się to, wykorzystując wziernik, nie ma więc szans, by dziecko na tym ucierpiało. Amniotomii nie wykonuje się w przypadku zmian w budowie miednicy matki i w ciążach, gdzie noworodek ułożony jest inaczej niż główką w dół.

Żel prostaglandynowy lub prostaglandyny w kroplówce sprawdzą się, kiedy szyjka macicy rozmiękcza się zbyt wolno, a lewatywa, tzw. wysoka, pomagając usunąć kał z jelita, ułatwia dziecku narodziny. Przed laty wszystkie kobiety miały robioną lewatywę przed porodem, obecnie wykonuje się ją tylko w uzasadnionych przypadkach.

W wielu szpitalach, by przyspieszyć rozwarcie przed porodem, stosuje się masaż szyjki macicy. Położna uciska macicę ręką, by sprowokować ją do pracy i odklejenia się pęcherza płodowego. Ponieważ jest to bolesny zabieg, wiele oddziałów przestaje go stosować.

Wiele kobiet, u których trzeba było przyspieszać poród w ostatnich latach, spotkało się z cewnikiem Foleya. To rurka z balonikiem, którą wprowadza się do macicy, kiedy rozwarcie szyjki wynosi ok. 1 cm. W baloniku jest sól fizjologiczna, która mechanicznie rozszerza ścianki szyjki macicy.

Kiedy wywoływanie porodu nie przyniesie pożądanego skutku, a dodatkowo pogorszą się wyniki dziecka albo mamy, lekarze decydują o wykonaniu cesarskiego cięcia.

Kompletny przewodnik po formalnościach po urodzeniu dziecka