Dlaczego w ciąży się wymiotuje?

Nudności i wymioty w ciąży to problem bardzo powszechny – dolegliwości tych doświadcza 50-90 proc. kobiet w ciąży. Pojawiają się już we wczesnej ciąży, nasilają od ósmego do dziewiątego tygodnia ciąży i zwykle ustępują do 16. tygodnia ciąży. Badania pokazują, iż nudności i wymioty rzadziej występują u wieloródek, co może być związane z mniejszą masą kosmówki (zewnętrznej błony płodowej). Co ciekawe, obecność mdłości i wymiotów w czasie ciąży wiąże się z mniejszym ryzykiem poronienia.

Najbardziej niebezpieczne są tzw.  niepowściągliwe wymioty ciężarnych, które definiuje się jako ciężkie, uporczywe wymioty, którym często towarzyszy utrata masy ciała (zmniejszenie o pięć proc. lub więcej masy ciała sprzed ciąży), ketonuria, odwodnienie, zasadowica metaboliczna oraz zaburzenia elektrolitowe.

Skąd się biorą mdłości w ciąży?

Mdłości w ciąży pojawiają się przede wszystkim w pierwszym trymestrze ciąży, co jest związane z wysokim poziomem gonadotropiny kosmówkowej (hCG) – hormonu produkującego progesteron konieczny do podtrzymywania ciąży. Przypuszcza się, iż progesteron może mieć wpływ na motorykę żołądka, co przyczynia się do pojawienia się nudności i wymiotów. Dlaczego w ciąży się wymiotuje? Czynnikiem odpowiedzialnym za pojawienie się mdłości i wymiotów jest estradiol. Uznaje się, że zachodzące zmiany hormonalne spowalniają pracę przewodu pokarmowego oraz mogą powodować nadwrażliwość na zapachy.

Czy istnieje jeszcze inne wytłumaczenie, dlaczego kobiety w ciąży wymiotują? Jedną z hipotez tłumaczących pojawienie się nudności i wymiotów w ciąży jest ich ewolucyjna przydatność w kontekście ochrony matki i płodu przed toksycznymi pokarmami. Natomiast wpływ czynnika psychologicznego (m.in. stresu) na pojawienie się nudności i wymiotów w ciąży nie został potwierdzony.

Czy na wymioty w ciąży ma wpływ dieta?

Dieta może mieć wpływ na pojawienie się dolegliwości ze strony układu pokarmowego, dlatego pierwszym krokiem w łagodzeniu nudności i wymiotów w ciąży jest modyfikacja żywienia. Redukcji nieprzyjemnych dolegliwości sprzyja dieta łatwostrawna oraz odpowiednie nawodnienie. Kobieta w ciąży powinna spożywać pięć lub sześć niewielkich objętościowo posiłków dziennie oraz wypijać około 2300 ml wody na dobę. Mdłości i wymioty mogą nasilać produkty ciężkostrawne, smażone, pikantne i kwaśne, napoje gazowane i słodzone oraz preparaty żelaza.

W porannych mdłościach i wymiotach może pomóc zjedzenie niewielkiego posiłku jeszcze w łóżku, np. herbatnika, banana albo kilku migdałów. Ponadto, w ciągu dnia warto jeść produkty o działaniu przeciwwymiotnym takie jak: imbir, chrupki chleb, maca, sucharki, biszkopty oraz pić herbatę miętową z dodatkiem imbiru, miodu lub cytryny oraz napary z rumianku i melisę. W redukcji mdłości może pomóc suplementacja witaminą B6, jednak stosowanie suplementów w ciąży należy konsultować z lekarzem.

Jak poradzić sobie z wymiotami w ciąży?

Jeśli zmiana diety nie pomaga w łagodzeniu nudności i wymiotów, należy udać się do lekarza, który oceni przyczyny nawracających wymiotów i włączy odpowiednie leczenie. W pierwszej kolejności należy wykluczyć problemy gastroenterologiczne takie jak zapalenie wyrostka robaczkowego, zapalenie wątroby, trzustki, choroby dróg żółciowych, a także choroby nerek i zaburzenia metaboliczne.

Leczenie farmakologiczne stosuje się u około 10 proc. kobiet z nudnościami i wymiotami. Do preparatów, które mogą być stosowane w czasie ciąży należą:

• wyciąg z imbiru – poprawia perystaltykę przewodu pokarmowego, łagodzi nudności i wymioty;
• pirydoksyna – lek pierwszego rzutu, w połączeniu z doksylaminą zmniejsza stymulację ośrodka wymiotnego znajdującego się w rdzeniu przedłużonym. Podczas stosowania pirydoksyny i doksylaminy może pojawić się senność, suchość w ustach oraz zaparcia;
• leki przeciwhistaminowe – doksylamina, dimenhydrynat, difenhydramina;
• fenotiazyny – prometazyna i prochloroperazyna. Są to antagoniści receptora dopaminy. Ich działanie polega na hamowaniu motoryki żołądka. Prometazyna jest bezpieczna dla kobiet w ciąży, natomiast prochloroperazyna nie powinna być stosowana w trzecim trymestrze ciąży;
• metoklopramid – poprawia motorykę przewodu pokarmowego, dzięki czemu zmniejsza ryzyko nudności i wymiotów, jednak może powodować senność i zawroty głowy;
• ondansetron – jego działanie polega na blokowaniu receptora serotoninowego w rdzeniowym ośrodku wymiotnym i jelicie cienkim;
• metyloprednizolon – nie powinien być stosowany przed 10 tygodniem ciąży.