Co brać w ciąży?

Dieta w czasie ciąży stanowi podstawowe źródło składników odżywczych, witamin i minerałów, a suplementacja służy jedynie uzupełnieniu potencjalnych niedoborów. Zmiany zachodzące w organizmie kobiety w ciąży powodują zwiększenie zapotrzebowania na różne składniki pokarmowe. Świadome żywienie w czasie ciąży daje gwarancję, że dla płodu dostarczane są wszystkie składniki niezbędne dla rozwoju kośćca, narządów wewnętrznych i układu nerwowego.

Ciąża to czas, w którym obserwuje się przyspieszenie metabolizmu organizmu, co wymaga dostarczania większej ilości kalorii. W pierwszym trymestrze ciąży zapotrzebowanie kaloryczne powinno wzrosnąć 150 kcal/dobę jedynie u kobiet z niedowagą. W drugim trymestrze wskazane jest zwiększenie zapotrzebowania energetycznego u wszystkich kobiet o 360 kcal/dobę, a w trzecim trymestrze o 475 kcal/dobę. Kobieta w ciąży powinna spożywać więcej białka (54–96 g/dobę) oraz tłuszczów (w drugim trymestrze więcej o 8-14 g/dobę i w trzecim trymestrze o 11-18g/dobę).

Dieta w ciąży powinna zawierać:

• pełnowartościowe białko pochodzenia zwierzęcego i roślinnego dostarczane z mlekiem i jego przetworami, mięsem, drobiem i rybami oraz roślinami strączkowymi;
• wielonienasycone kwasy tłuszczowe z grupy omega-3 (kwas dokozaheksaenowy-DHA i eikozapentaenowy-EPA) – znajdziemy je w oleju słonecznikowym, rzepakowym, kukurydzianym i sojowym, tłustych rybach – śledziu, makreli, łososiu oraz orzechach włoskich i siemieniu lnianym;
• węglowodany złożone i błonnik pokarmowy pochodzące z grubych kasz, pieczywa razowego i płatków owsianych;
• składniki mineralne i witaminy zawarte w warzywach i owocach i produktach zbożowych.

Kobiety w ciąży powinny pić więcej wody, ponieważ jest ona potrzebna do wytwarzania płynu owodniowego oraz rozwoju tkanek płodu, w tym komórek ośrodkowego układu nerwowego. Wypijanie dziennie około dwóch lub trzech litrów wody pomaga także zredukować odczuwane dolegliwości takie jak mdłości, wymioty, zaparcia, suchość skóry i infekcje dolnego odcinka dróg moczowych.

Suplementacja w ciąży – czy jest konieczna?

Prawdopodobnie każda kobieta planująca ciążę wie, że do prawidłowego rozwoju płodu niezbędny jest kwas foliowy, który zapobiega występowaniu wad otwartych ośrodkowego układu nerwowego. Wszystkim kobietom w wieku rozrodczym zalecana jest suplementacja kwasem foliowym w ilości 0,4 mg/d przez pierwsze 12 tygodni ciąży. Wyższą dawkę kwasu foliowego stosuje się u kobiet z otyłością (BMI>30 kg/m2), niedokrwistością megaloblastyczną i hiperhomocysteinemią.

A co z innymi minerałami? Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca, by pamiętać o jodzie. Kobiety w ciąży powinny dostarczać do organizmu 220 mikrogramów jodu na dobę. Ze względu na częste niedobory tego pierwiastka, stosuje się suplementację jodku potasu w ilości 150-200 μg/ dobę. Ponadto w ciąży zalecany jest kwas dokozaheksaenowy (DHA) w dawce 200 mg dziennie, a u kobiet z niskim spożyciem ryb i brakiem innych źródeł DHA w diecie (owoce morza, algi morskie) w dawce 600 mg.

Badania pokazują, że nawet 90 proc. Polaków może mieć niedobory witaminy D. Wynika to z ograniczenia syntezy skórnej witaminy D na naszej szerokości geograficznej, szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Kobiety w ciąży są grupą narażoną na niedobory witaminy D i rekomenduje się, aby w czasie całej ciąży przyjmowały 2000 IU witaminy D na dobę. Czy jakieś jeszcze witaminy powinno się zażywać w ciąży? Bez wskazań medycznych nadmierna suplementacja może być szkodliwa. Przykładowo zbyt duża ilość witaminy A może przyczyniać się do powstawania wad wrodzonych płodu, w tym wad twarzoczaszki, ośrodkowego układu nerwowego i serca. Zanim zaczniemy brać witaminy w czasie ciąży, decyzję skonsultujmy z lekarzem.

Jaką suplementację dodatkowo stosować?

Dodatkowa suplementacja jest zalecana tylko w wyjątkowych sytuacjach. Magnez nie jest stosowany rutynowo w suplementacji, ale może być przepisany kobietom skarżącym się na bolesne skurcze mięśni oraz nudności. Z kolei żelazo w formie suplementu stosuje się u kobiet z niedokrwistością. Suplementację rozpoczyna się przed planowaną ciążą, przerywa w momencie zajścia w ciążę i wprowadza ponownie po ósmym tygodniu ciąży. Dobowa dawka suplementacji może wynosić od 30 do 120 mg/dobę.

W czasie ciąży szczególnie ważny jest także wapń. W badaniach zaobserwowano, że u kobiet w ciąży występuje niedostateczne spożycie wapnia, ale nie potwierdzono korzystnego wpływu suplementacji na wzrost płodu i stan kośćca. Pamiętajmy, iż witaminy i minerały wchodzą ze sobą w interakcje i suplementując zbyt wiele składników odżywczych na raz możemy zaburzyć ich wzajemne proporcje. Dzieje się tak m.in. w przypadku magnezu, który wchodzi w interakcje z żelazem i wapniem. Zażywanie preparatów, szczególnie w okresie ciąży powinno być konsultowane z lekarzem.