Ból głowy w ciąży – przyczyny i leczenie

Bóle głowy w ciąży mogą pojawić się u każdej przyszłej mamy. Pierwszy trymestr to czas zmian hormonalnych, a to zwiększa ryzyko pojawienia się migrenowych bólów głowy. Ponadto do wystąpienia bólu głowy mogą przyczynić się nudności i wymioty, których doświadcza na początku ciąży wiele kobiet. Ból głowy w drugim i trzecim trymestrze ciąży często jest konsekwencją zwiększenia objętości krwi w krwioobiegu ciężarnej – przekłada się to na wzrost ciśnienia krwi. Kolejną potencjalną przyczyną bólu w ciąży jest zmęczenie, niewyspanie i stres. Nierzadko pojawiają się także napięciowe bóle głowy, rozwijające się w efekcie przeciążenia pleców i nadmiernego napięcia mięśni grzbietu i karku. Ból głowy może ponadto towarzyszyć anemii, na której rozwój kobiety w ciąży są szczególnie narażone.

Jedną z najpoważniejszych przyczyn bólu głowy w ciąży może być stan przedrzucawkowy. O jego wystąpieniu świadczy – poza bólem głowy – pojawienie się takich symptomów, jak: obrzęki, nudności i wymioty, zaburzenia widzenia, bezmocz i nadciśnienie. Wówczas należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Jedną z przyczyn bólu głowy w ciąży może być migrena. Jest to charakterystyczny ból głowy, pojawiający się w efekcie rozszerzenia naczyń mózgowych. Bóle migrenowe w ciąży mogą pojawić się po raz pierwszy, ale doświadczają ich także kobiety, które już wcześniej cierpiały na migrenę. Jak rozpoznać migrenę w ciąży? Zazwyczaj bóle migrenowe pojawiają się w pierwszym trymestrze ciąży, któremu towarzyszą zmiany hormonalne. Wahania poziomu hormonów we krwi prowadzą do gwałtownego rozszerzenia naczyń krwionośnych w mózgu, czemu towarzyszy silny ból głowy. 

Przebieg migreny w ciąży nie różni się od każdego innego ataku migrenowego – pojawia się pulsujący ból, zazwyczaj o jednostronnej lokalizacji. Ból najczęściej występuje w okolicy skroni, oczodołu i potylicy. Jego pojawienie się może być poprzedzone tzw. aurą, czyli objawami neurologicznymi. Najczęściej mają one postać aury wzrokowej, w której przebiegu w polu widzenia pojawiają się mroczki lub błyski. Atak migreny trwa zazwyczaj od kilku do 72 godzin. Co ciekawe – kobiety doświadczające jeszcze przed ciążą bólów migrenowych deklarują, że podczas ciąży częstotliwość napadów i ich nasilenie są mniejsze. Migreny ustępują zazwyczaj po pierwszym trymestrze ciąży, gdy ustabilizuje się poziom hormonów.

Jak może być leczona migrena w ciąży? Możliwości stosowania farmakoterapii są bardzo ograniczone. Stosowane powszechnie w leczeniu migreny leki, takie jak tryptany czy niesteroidowe leki przeciwzapalne, nie powinny być w ciąży stosowane. Można zatem spróbować złagodzić ból, zażywając paracetamol lub paracetamol w kombinacji z kofeiną. Ponadto zalecany jest odpoczynek, odizolowanie od silnych bodźców świetlnych czy dźwiękowych. Wskazane jest unikanie stresu. Można spróbować wykonać relaksujący masaż głowy i barków, aromaterapię, akupunkturę.

Podczas ciąży niewskazane jest stosowanie wielu leków przeciwbólowych, po które mogą sięgać kobiety, które nie spodziewają się potomstwa. Dotyczy to zwłaszcza niesteroidowych leków przeciwzapalnych czy silnych leków opioidowych. Tego typu leki mogą wywoływać działanie teratogenne, zakłócając rozwój płodu. Ponadto mogą negatywnie oddziaływać na funkcjonowanie nerek i wątroby. Stosowanie na własną rękę kwasu salicylowego w ciąży może prowadzić do zaburzeń krzepnięcia krwi i wystąpienia poporodowego krwawienia. Ibuprofen może negatywnie oddziaływać na rozwój płodu, zwłaszcza w pierwszym trymestrze ciąży. Do rozwoju wad wrodzonych płodu mogą przyczynić się leki opioidowe czy metamizol; ponadto leki te mogą przyspieszyć poród lub wywołać poronienie. 

Lekiem, który można zastosować w celu złagodzenia bólu głowy w ciąży, jest paracetamol, ale nie wolno go stosować bez konsultacji z lekarzem – a stosowanie leku powinno być ograniczone do minimum.

W związku z tym, że nie jest wskazane stosowanie leków przeciwbólowych w ciąży, pojawia się pytanie, co na ból głowy w ciąży można stosować bez obaw o zdrowie mamy i maluszka. Polecane są przede wszystkim domowe sposoby na bóle głowy, takie jak:

• zimne okłady na czoło, skronie czy kark,
• odpoczynek,
• spacer na świeżym powietrzu,
• masaż skóry głowy, karku i barków,
• joga,
• aromaterapia,
• napar z melisy lub rumianku.

Równie istotne jak leczenie jest zapobieganie bólom głowy w ciąży. W tym celu należy zadbać o odpowiednią dietę, bogatą w witaminy z grupy B, magnez oraz potas. Pierwiastki te wspomagają pracę układu nerwowego oraz normalizują ciśnienie krwi. Należy unikać wahań poziomu cukru we krwi, gdyż spadkowi glikemii może towarzyszyć ból głowy. Dlatego w diecie powinny dominować węglowodany złożone, takie jak pełne ziarna zbóż. Ważne jest nawodnienie organizmu – zalecane jest przyjmowanie co najmniej półtora litra wody dziennie. Kluczowe znaczenie ma unikanie stresu, a także optymalna ilość snu – około dziewięciu godzin na dobę. Jeżeli nie ma przeciwwskazań, warto zadbać o codzienną gimnastykę, spacery, ćwiczenia oddechowe.