Bakteriomocz w ciąży

Bakteriomocz, inaczej określany jako bakteriuria, to obecność, jak sama nazwa wskazuje, różnego rodzaju bakterii w moczu. Najczęstszymi patogenami powodującymi infekcje dróg moczowych są bakterie: 

• E. Coli, 
• P. mirabilis,
• Klebsiella,
• paciorkowce z grupy B. 

Objawami bakteriurii mogą być: bolesne oddawanie moczu, pieczenie, częste uczucie parcia na pęcherz. Często jednak zdarza się, że przyszła mama nie zauważa u siebie żadnych klinicznych objawów bakterii w moczu. Dopiero podczas rutynowego badania wykonywanego w ciąży zazwyczaj raz w miesiącu są one wykrywane. Obowiązujące zalecenia mówią o regularnych badaniach ze względu na ryzyko, jakie niesie w grupie właśnie kobiet ciężarnych bezobjawowy, niewykryty odpowiednio wcześnie bakteriomocz.

Według statystyk w grupie kobiet ciężarnych częstość występowania bakteriomoczu bez żadnych towarzyszących mu objawów klinicznych wynosi między 2 a 10 proc. Jest to tzw. bezobjawowa bakteriuria. 

Badanie moczu według obowiązującego Standardu Opieki Okołoporodowej wykonywane jest na pierwszej wizycie w ciąży, która powinna mieć miejsce przed 10. tygodniem. Następnie powtarza się je raz na miesiąc. W przypadku wykrycia obecności bakterii w moczu zlecany jest też posiew, aby stwierdzić antybiotykooporność bakterii oraz dobrać odpowiednie i skuteczne leczenie. 

Nieleczony bakteriomocz w czasie ciąży może doprowadzić np. do ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek, które może nieść za sobą powikłania takie jak poród przedwczesny czy niska masa urodzeniowa dziecka. Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek często wymaga też leczenia w warunkach szpitalnych oraz może prowadzić, w rzadkich przypadkach, do niewydolności nerek kobiety ciężarnej.

Kobiety ciężarne są bardziej niż poza ciążą narażone na wystąpienie bakteriomoczu. Wynika to z różnych przyczyn. Jedną z nich jest fizjologiczny zastój moczu w pęcherzu moczowym, co ułatwia namnażanie się bakterii. Poza tym dochodzi do poszerzenia moczowodów w czasie ciąży, a co za tym idzie, może dojść do zastoju wyżej, w nerkach, nawet 300 ml moczu. Bezobjawowy bakteriomocz może być również efektem zwiększonego stężenia glukozy we krwi kobiety, szczególnie gdy ciąża powikłana jest cukrzycą ciążową.

Jeśli bakteriomocz jest prawidłowo leczony, najczęściej nie niesie za sobą żadnych powikłań. Zazwyczaj po zakończeniu leczenia wykonywany jest kontrolny posiew moczu, aby sprawdzić, czy zastosowane leczenie było skuteczne. Niestety, należy liczyć się z tym, że czas ciąży wiąże się z ryzykiem nawrotów zakażeń dróg moczowych. Gdyby zaś leczenie nie zostało włączone lub będzie nieodpowiednie, możliwy jest rozwój powikłań w postaci wspomnianego ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek.

Każdy, nawet bezobjawowy bakteriomocz należy leczyć w trakcie ciąży. Nieleczony może bowiem doprowadzić do powikłań w postaci ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek, mogącego mieć negatywny wpływ na rozwój płodu. Leczenie w przypadku wykrycia bezobjawowego bakteriomoczu zależy od wyniku posiewu, który wskaże patogen odpowiedzialny za zakażenie u danej kobiety oraz jego wrażliwość na antybiotyki. Zazwyczaj w leczeniu u kobiet ciężarnych wykorzystuje się penicylinę lub cefalosporyny. Po 12. tygodniu ciąży można również bezpiecznie stosować nitrofurantoinę. 

Warto jednak pamiętać o profilaktyce zakażeń układu moczowego w ciąży. Przyszła mama powinna przyjmować odpowiednią ilość płynów, dbać o higienę intymną oraz nie zwlekać z wizytami w toalecie. Zaleganie moczu w pęcherzu może sprzyjać rozwojowi bakterii. W przypadku pojawienia się symptomów infekcji dróg moczowych należy zgłosić ten fakt lekarzowi prowadzącemu.