Jak wygląda ospa u dziecka?

Ospa należy do wirusowych chorób zakaźnych wieku dziecięcego. Najczęściej dotyka dzieci do 15. roku życia, głównie te będące w wieku przedszkolnym i  wczesnoszkolnym. Ospę wywołuje wirus Varicella-zoster (VZV) z grupy Herpesviridae, który oprócz niej odpowiedzialny jest również za pojawienie się półpaśca. 

Okres wylęgania wirusa, czyli czas od zakażenia do wystąpienia pierwszych objawów, u osoby niezaszczepionej i niechorującej wcześniej na ospę, wynosi od 10 do 21 dni. W momencie ustąpienia objawów i wyleczenia, patogen ten nie jest całkowicie eliminowany z organizmu człowieka. Przechodzi on w formę latentną, „ukrywając się” w pewnym sensie w przykręgowych zwojach nerwowych. W momencie obniżenia odporności, która może mieć miejsce np. przy leczeniu immunosupresyjnym czy też przy zakażeniu wirusem HIV, wirus uaktywnia się i powoduje objawy związane z półpaścem, a więc wysypkę ograniczoną do jednego dermatomu oraz silne nerwobóle.

Ospa szerzy się głównie drogą kropelkową, a wrotami są górne drogi oddechowe. Źródłem zakażenia dziecka jest najczęściej inne chore dziecko. Najłatwiej do zarażenia dochodzi w skupiskach dzieci, np. żłobkach czy przedszkolach. 

Ospa zaliczana jest do najbardziej zaraźliwych chorób zakaźnych. Ocenia się, że ryzyko zachorowania po kontakcie z osobą chorą, w przypadku osoby niezaszczepionej oraz takiej, która nie przechodziła nigdy wcześniej ospy, wynosi 90 proc. 

Chore dziecko zaraża inne maluchy około 24-48 godzin przed pojawieniem się pierwszych wykwitów na skórze. Uważa się, że dziecko jest zakaźne aż do wyschnięcia zmian, co zazwyczaj trwa od kilku do kilkunastu dni.

Objawy ospy u dziecka związane są przede wszystkim z pojawieniem się charakterystycznych wykwitów, mających na początku formę plamek i grudek, które dość szybko przekształcają się w surowicze pęcherzyki zawierające wirusa, otoczone czerwoną obwódką. 

Początkowo pojawiają się na tułowiu i twarzy, a następnie na kończynach. Po około 2-3 dniach zmiany te przysychają i zmieniają się w strupy. W przebiegu ospy wystąpić mogą również objawy prodromalne (zwiastunowe), takie jak: gorączka, bóle głowy czy brak apetytu. Podwyższona temperatura ciała w ospie utrzymuje się do 5-6 dni.

Leczenie ospy jest najczęściej objawowe. Stosowane są leki przeciwgorączkowe, np. paracetamol. W przypadku nasilonego świądu lekarz może przepisać leki przeciwhistaminowe. W niektórych sytuacjach stosuje się również lek przeciwwirusowy – acyklowir. Ważne jest odpowiednie nawodnienie dziecka, staranna higiena i miejscowe stosowanie preparatów odkażających, np. Octeniseptu.  

Obecnie w grupie szczepień zalecanych, ale nie obowiązkowych, znajduje się szczepienie przeciwko ospie. Szczepienie to ma wysoką, bo wynoszącą około 95 proc. skuteczność. Jest to żywa, atenuowana szczepionka podawana w 2 dawkach, najczęściej po ukończeniu przez dziecko 12. miesiąca życia w odstępie około 3 miesięcy. Szczepienie to może uchronić dziecko przed potencjalnymi powikłaniami ospy.

Podobnie jak w przypadku większości chorób, po ospie wystąpić mogą powikłania. Wśród nich najczęściej wymieniane są:

• nadkażenie bakteryjne, m.in. gronkowcem złocistym,
• zapalenie płuc,
• zapalenie móżdżku, 
• zapalenie mózgu,
• niedowład nerwu twarzowego,
• zespół Guillain-Barre,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• ostra małopłytkowość,
• trwałe blizny na skórze w przypadku rozdrapywania strupków lub nieprawidłowego gojenia się zmian.