Zioła dla dziecka. Jakie herbaty warto podawać dziecku do picia?

Ziołolecznictwo, uważane za jedną z gałęzi medycyny alternatywnej, polega na stosowaniu substancji leczniczych z ziół do łagodzenia i leczenia dolegliwości. Warto jednak mieć na uwadze, że nie wszystko to, co stworzyła natura, jest zdrowe. Dlatego też stosowanie ziół w różnych formach – naparów, tabletek, kropli etc. – zawsze powinno być poprzedzone konsultacją z lekarzem lub farmaceutą. Konieczne jest również zapoznanie się z ulotką danego preparatu.  

Grupą osób, wobec której należy zachować szczególną ostrożność przy stosowaniu ziół, są dzieci. Niektóre z roślin (np. chmiel zwyczajny) można stosować dopiero po 12. roku życia. Wobec tego czy zioła dla dziecka to dobry pomysł? 

Zioła charakteryzują się wieloma różnorodnymi właściwościami leczniczymi. Odpowiednio dobrane, mogą wesprzeć funkcjonowanie układu odpornościowego, trawiennego i hormonalnego. Ich zaletą jest to, że są dobrze tolerowane przez organizm dziecka, w przeciwieństwie to niektórych substancji syntetycznych. 

Dlatego też lekarze coraz częściej zalecają stosowanie preparatów ziołowych pacjentom pediatrycznym, w tym również jako uzupełnienie farmakoterapii. Warto przy tym wspomnieć, że podawanie dzieciom ziołowych naparów może nie tylko pomóc zwalczyć choroby, ale również zapobiec ich występowaniu w przyszłości.

Nie da się stworzyć jednej, uniwersalnej listy bezpiecznych ziół dla dzieci, ponieważ wiele zależy od grupy wiekowej. Przykładowo, dzieciom poniżej 6. miesiąca życia, zgodnie z rekomendacją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i wielu uznanych towarzystw pediatrycznych, należy podawać wyłącznie mleko matki (wobec tego herbatki ziołowe nie wchodzą w grę). Po upływie 6. miesiąca życia, a więc na początku przygody z rozszerzaniem diety malucha, można zacząć podawać mu m.in.: 

• pokrzywę, która wspiera odporność organizmu, zapobiega anemii i pozytywnie wpływa na funkcjonowanie układu trawiennego, 
• koper włoski, który pozytywnie wpływa na trawienie – pozwala pozbyć się nieprzyjemnych dolegliwości kolkowych u dziecka, 
• kwiat lipy, który działa moczopędnie i rozkurczowo, wspierając pracę układu trawiennego, 
• melisa, która działa łagodząco i uspokajająco, a przy tym ułatwia zasypianie i poprawia jakość snu.  

Ziołowe napary dla dzieci

Ziołowe napary dla dzieci z powodzeniem można stosować w ramach profilaktyki zdrowotnej, a także traktować je jako substytut herbaty czarnej, np. do śniadania. Dobrym wyborem są gotowe mieszanki ziołowe, ale warto podchodzić do nich z dozą ostrożności, dokładnie studiując ich skład. Może się okazać, że zawierają one różne polepszacze smaku, które nie tylko są zbędne, ale również – w niektórych przypadkach – szkodliwe. 

Podając swojemu maluchowi ziołowe napary dla dzieci, warto pamiętać, żeby przygotowywać je zgodnie z zaleceniami producenta (zwłaszcza jeśli chodzi o temperaturę). W przeciwnym razie mogą one stracić swoje cenne właściwości zdrowotne. 

Przy wyborze ziół dla dzieci warto kierować się oznaczeniami producenta – jeśli na opakowaniu bądź ulotce widnieje informacja o bezpieczeństwie stosowania u dzieci, to możemy mieć pewność, że dany produkt jest bezpieczny. Jeśli mimo to nadal mamy wątpliwości, to możemy skonsultować się z lekarzem. 

Zdrowe herbaty dla dziecka

Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci z 2021 r., w diecie niemowląt powinno dominować mleko matki (lub mleko modyfikowane) oraz źródlana woda niegazowana. Małym dzieciom nie należy podawać herbaty czarnej, zielonej czy białej, gdyż zawierają ona teinę, która wykazuje właściwości pobudzające. Zamiast tego lepiej zdadzą egzamin herbaty owocowe bądź ziołowe (np. z czystka, kopru włoskiego czy naparu z lipy).

Z wiadomych względów należy ograniczać sól w diecie dziecka (m.in. obciąża ona nerki, źle wpływa na funkcjonowanie układu trawiennego). Jak zatem nadać potrawom dla najmłodszych nieco smaku? 

Z powodzeniem możemy wykorzystać zioła, które zawierają sporo właściwości zdrowotnych. Nie należy ich jednak stosować u dzieci przed 6. miesiącem życia. U starszych niemowląt świetnie sprawdzi się koperek, natka pietruszki i kminek. Maluchom po 12. miesiącu życia  można podawać: majeranek, oregano, bazylię, szczypiorek, cząber i rozmaryn.

Zioła mają konkretne właściwości zdrowotne i nie można ich stosować u wszystkich. Istnieje spora grupa ziół, których nie należy stosować u dzieci. 

– Powinno unikać się podawania dzieciom jakichkolwiek, poza spożywczymi (pietruszka, koperek, majeranek, bazylia, oregano etc.), ziół. Przykładami szkodliwych ziół są: aloes – może wpływać na przyswajanie sodu i potasu, jałowiec – niekorzystnie wpływający na nerki, krwawnik pospolity i tymianek – w dużych ilościach mają działanie toksyczne, szałwia – zawarte w niej garbniki mogą u niektórych dzieci podrażniać skórę. To jedynie niektóre przykłady, dlatego rozsądnie jest unikać ziołowych „specyfików”, zresztą nie tylko dla dzieci – mówi dr Edyta Szymańska, pediatra z Centrum Medycznego Damiana w Warszawie. 

Podanie wyżej wymienionych ziół dzieciom może skutkować poważnymi problemami zdrowotnymi, wymagającymi natychmiastowej interwencji lekarskiej. Co więcej, niektóre zioła, powszechnie uznawane za bezpieczne dla dzieci, mogą mieć toksyczne działanie w połączeniu z lekami ze względu na wchodzenie z nimi w interakcję. Jeśli mamy wątpliwości co do tego, czy podać dzieciom dane zioła, to zawsze powinniśmy skonsultować to z lekarzem lub farmaceutą.

O lekarzu: 

Dr n. med. Edyta Szymańska jest specjalistą z zakresu pediatrii. Ukończyła kierunek lekarski na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym, odbyła staże w Klinice Gastroenterologii w Szpitalu Neckera w Paryżu we Francji oraz na University of Florida w Gainesville w USA. Pracuje jako asystent naukowy w Klinice Gastroenterologii, Hepatologii, Zaburzeń Odżywiania i Pediatrii, Instytut Pomnik „Centrum-Zdrowia Dziecka” oraz jako lekarz pediatra w CM Dzieci Koneser w Warszawie, będącego częścią Centrum Medycznego Damiana.