Uczulenie na spermę – objawy i leczenie

Uczulenie na spermę, znane w nomenklaturze angielskiej jako SPH (seminal plasma hypersensitivity), to rzadka przypadłość dotykająca najczęściej kobiety. Ze względu na swoje małe rozpowszechnienie w populacji poprawna diagnoza jest stawiana z reguły po dłuższym czasie. Uczulenie występuje zazwyczaj po kontakcie skóry z nasieniem partnera i najczęściej objawia się jako:

• pieczenie, 
• zaczerwienienie,
• swędzenie okolic płciowych.

Może się również zdarzyć, że reakcja organizmu będzie miała charakter ogólnoustrojowy. W takiej sytuacji kontakt ze spermą partnera może doprowadzić do pojawienia się wysypki na ciele, a w skrajnych i niezwykle rzadkich sytuacjach nawet do wstrząsu anafilaktycznego, który stanowi bezpośrednie zagrożenie życia. Reakcja ta może pojawić się od razu po zbliżeniu lub nawet po 60 minutach od jego zakończenia. Co więcej, w przypadku ok. 50 proc. par do reakcji alergicznej dochodzi już po pierwszym stosunku. Z tego też powodu bardzo często uczulenie na spermę we wstępnej diagnostyce klasyfikowane jest jako:

• grzybica, 
• zapalenie sromu, 
• choroba weneryczna,
• alergia, ale na składnik zawarty w kosmetyku, np. mydle. 

Dopiero nieskuteczna terapia tych stanów sprawia, że podejrzenie może paść na problem z reakcją na spermę.  

Wydawać by się mogło, że alergia na spermę to temat, który dotyczy jedynie kobiet. Tym bardziej zadziwiający wydawać się może fakt, że istnieje również jednostka chorobowa, w której to mężczyzna prezentuje objawy alergii na własne nasienie. Przypadłość ta określana jest skrótem POIS (Post-orgasmic illness syndrome), a w języku polskim tłumaczona jest jako zespół postejakulacyjny. 

Mężczyźni doświadczają po wytrysku objawów takich jak silne zmęczenie, obrzęk śluzówki nosa, przekrwienie i łzawienie oczu, obniżony nastrój i objawy grypopodobne. Symptomy mogą utrzymywać się nawet kilka dni. Mężczyźni cierpiący na zespół postejakulacyjny unikają kontaktów seksualnych oraz odczuwają lęk przed kolejnym wytryskiem.

Uczulenie na spermę nie stanowi potencjalnej przyczyny niepłodności, gdyż jest  spowodowane nie przez plemniki, ale białka zawarte w nasieniu. Choć specjaliści nie są w stanie wskazać, które dokładnie białka są odpowiedzialne za wywoływanie objawów alergii, to podejrzewa się, że główną rolę odgrywają glikoproteiny produkowane przez męską prostatę. Uznaje się jednak, że w całym procesie udział biorą również inne cząsteczki. 

Mimo że plemniki są prawidłowe i zdolne do zapłodnienia, problemem w tej sytuacji jest przezwyciężenie przez osobę uczuloną strachu przed objawami, które związane są z odbywaniem stosunku. Jest to szczególnie trudne, jeżeli są one mocno nasilone i pojawiają się przy każdym kontakcie skóry z nasieniem. 

W przypadku kobiet zmagających się z uczuleniem na spermę wiele par decyduje się na współżycie z użyciem prezerwatywy. U mężczyzn dotkniętych POIS bardzo istotnym problemem jest lęk pojawiający się przy każdym współżyciu, a co za tym idzie, unikanie kontaktów seksualnych.

Uczulenie na spermę, choć uciążliwe, może być w większości przypadków skutecznie leczone. Doraźnym i niezawodnym sposobem, jeżeli uczulenie na spermę dotyczy kobiety, jest używanie prezerwatyw. Jest to też jedna z możliwości potwierdzenia alergii na nasienie w toku diagnostycznym. 

Istnieje także inna metoda, która pozwala w sposób trwały pozbyć się uciążliwych objawów. Mowa tutaj o odczulaniu podobnym do tego w przypadku innych alergii. Również tutaj do odczulania używany jest alergen, czyli nasienie partnera. Proces ten może odbyć się na dwa sposoby. Pierwszym jest dopochwowe podawanie rozcieńczonego nasienia w określonych odstępach czasu. Z każdym kolejnym podaniem roztwór ten jest coraz bardziej stężony, a więc zawiera coraz mniej wody, a coraz więcej nasienia. Drugi sposób, wykorzystywany również w przypadku mężczyzn cierpiących na POIS, polega na podskórnym wstrzykiwaniu rozcieńczonego nasienia zawierającego białka, na które dana osoba jest uczulona. Wstrzyknięcia odbywają się w regularnych odstępach czasu przez kilka tygodni. Zarówno podskórne wstrzyknięcia, jak i dopochwowe podawanie rozcieńczonego nasienia przynosi dużą poprawę i pozwala na całkowite ustąpienie uciążliwych objawów.