Duszności u dziecka – jak sobie z nimi poradzić? Przyczyny i domowe sposoby

Wystąpienie duszności u dziecka zazwyczaj widzimy gołym okiem. Dziecko ma wyraźnie przyspieszony oddech, serce bije mu szybko, głęboko wciąga powietrze, poruszając klatką piersiową i skrzydełkami nosa. Duszność może towarzyszyć chorobom układu oddechowego, dolegliwościom układu krążenia, a także chorobom metabolicznym, otyłości lub cukrzycy.

W zależności od objawów i okoliczności, w jakich występują, rozróżniamy kilka rodzajów duszności u dzieci: 

• Duszność ostra występuje w napadzie astmy oskrzelowej lub w wyniku zadławienia się, pojawia się nagle i rozwija się bardzo szybko.
• Duszność przewlekła występuje u osób przewlekle chorych np. na serce lub nowotwory, trwa dłużej niż 4–8 tygodni.
• Duszność wdechowa towarzyszy problemom z tchawicą, oskrzelami, występuje też przy stanach zapalnych krtani, kiedy zwężeniu ulegają drogi oddechowe. 
• Duszność wydechowa występuje w chorobach zapalnych płuc, odmie, niedodmie. Objawia się utrudnionym wydechem.
• Duszność spoczynkowa występuje w stanie spoczynku. 
• Duszność wysiłkowa utrudnia chodzenie i wykonywanie codziennych czynności. 

Duszność, która występuje w pozycji leżącej, a ustępuje, kiedy dziecko siada, oznacza niewydolność lewej komory serca lub choroby wątroby.

Duszność u dziecka nie zawsze oznacza choroby. Przemijające problemy z oddychaniem mogą występować po bardzo intensywnym wysiłku fizycznym lub w sytuacji stresowej.

Duszność u dziecka jest efektem niedostatecznej ilości tlenu w stosunku do zapotrzebowania organizmu. Do najczęstszych przyczyn duszności u dziecka zaliczamy: 

• infekcje dróg oddechowych – krtani, oskrzeli i płuc;
• astmę oskrzelową,
• zadławienie lub obecność ciała obcego w drogach oddechowych, 
• wady serca lub płuc, 
• wstrząs anafilaktyczny, 
• nadczynność tarczycy, 
• odmę opłucnowa, niedodmę, płyn w opłucnej, 
• choroby nerwowo-mięśniowe (miopatie, botulinizm),
• zaburzenia metaboliczne (cukrzyca, odwodnienie, zatrucia, sepsa),
• choroby nerek i wątroby,
• zaburzenia lękowe. 

U małych dzieci przyczyną duszności może być przerost migdałków, a nawet wady zgryzu.

Najważniejszymi objawami duszności u dziecka jest przyspieszenie częstotliwości oddechów i rytmu serca, trudności w mówieniu, wciąganie żeber, poruszanie skrzydełkami nosa, zasinienie skóry i błon śluzowych. 

Młodsze dzieci z powodu duszności mają kłopoty z jedzeniem, a ich usta są zasinione. Starsze dzieci z dusznością są niespokojne, mają kłopoty z mówieniem i mało siły. Dusznościom u małego astmatyka towarzyszy świst oddechowy.

Leczenie duszności u dziecka w każdym wypadku zależy od ustalenia przyczyny, która je spowodowała. Szczególnej kontroli podlegają duszności, które wystąpią nagle bez wyraźnej przyczyny. W takim przypadku konieczny jest kontakt z lekarzem w przychodni albo w szpitalu, by jak najszybciej ustalić przyczynę i ulżyć dziecku. Prowadzi się pomiar liczby oddechów, ocenia pracę serca, a także saturację, czyli wysycenie hemoglobiny tlenem. Do tego badania wykorzystuje się pulsoksymetr. Przy obniżonej saturacji dziecku podaje się tlen, stosując maskę taką jak przy inhalacjach. 

Kiedy duszności są skutkiem zadławienia, może być konieczne wykonanie bronchoskopii, czyli usunięcie ciała obcego. Lekarz zaleca przede wszystkim podawanie leków rozszerzających oskrzela lub glikokortykosteroidów. Jeśli przyczyną duszności jest zaostrzenie astmy, lekarz zazwyczaj modyfikuje podawane dotychczas leki. 

W wielu przypadkach wystarczą domowe sposoby na duszności u dziecka. Kiedy przyczyną duszności u dzieci jest infekcja górnych dróg oddechowych, powinno się dbać o drożność nosa i łagodzić obrzęk gardła, podając dziecku leki obkurczające śluzówkę, robiąc mu inhalacje nawilżające z soli morskiej lub leków zaordynowanych przez lekarza. Ważne jest odpowiednie nawodnienie dziecka i nawilżenie pomieszczeń, w których przebywa. W przypadku zaostrzenia astmy pomocne mogą być leki podawane nebulizatorem. 

Kiedy duszność pojawi się nagle i mamy wrażenie, że dziecko się dusi, możemy podejrzewać, że połknęło coś, co zablokowało drogi oddechowe. W takim przypadku liczy się czas – układamy dziecko głową w dół i kilkakrotnie uderzamy dłonią w jego plecy między łopatkami. Dzieci starsze wystarczy uderzać w plecy w pozycji głęboko pochylonej do przodu.