Czy jak dziecko bierze antybiotyk, to zaraża?

Większość rodziców i lekarzy traktuje antybiotyki jako ostateczność. Jest jednak wiele chorób, na które nie ma skutecznych sposobów. Antybiotyki przepisuje się na różnego rodzaju infekcje bakteryjne:

• układu oddechowego,
• nosogardła,
• układu moczowego,
• zakażenia skóry.

Każda z tych chorób przebiega z postępującym osłabieniem i wysoką gorączką. Dodatkowo towarzyszy im ból i dyskomfort fizyczny. Dzieci, szczególnie małe, bardzo szybko się odwadniają, a postępująca infekcja bakteryjna nie tylko atakuje organizm, osłabiając jego własną odporność, ale także może przenosić się na innych, bo zazwyczaj jest zakaźna. Leczenie antybiotykiem należy do metod, które także nie pozostają obojętne dla organizmu. Ma jednak tę zaletę, że może opanować infekcję stosunkowo szybko. Nie dojdzie wtedy do większego wyczerpania organizmu ani wystąpienia powikłań czy nadkażeń.

Antybiotyki są lekami bakteriobójczymi i bakteriostatycznymi pochodzenia naturalnego (produkowane są przez niektóre bakterie lub grzyby) lub syntetycznego. Ich celem jest zniszczenie struktur komórkowych bakterii, co doprowadza do zatrzymania się procesu ich dalszego namnażania się. Mogą to robić na różne sposoby. W zależności od sposobu działania antybiotyki dzielimy na: 

• hamujące syntezę ściany komórki bakteryjnej, 
• hamujące syntezę białek bakteryjnych, 
• uszkadzające funkcję oraz strukturę błon komórkowych bakterii. 

Innym stosowanym podziałem antybiotyków jest podział na:

• bakteriostatyczne, które hamują rozwój i namnażanie się bakterii,
• bakteriobójcze, które zabijają komórki bakteryjne.

W nauce funkcjonuje także podział antybiotyków ze względu na ich budowę chemiczną. Wyróżniamy wśród nich, m.in. tetracykliny, makrolidy, linkozamidy, rifamycyny, antybiotyki peptydowe, streptograminy i inne.

By antybiotyk był skuteczny, powinien być odpowiednio dobrany do atakującej organizm bakterii. Ponieważ nauka na ogół wie, jakie typy bakterii atakują nas najczęściej, odpowiednio dobrane antybiotyki potrafią zwalczyć większość z nich. Mówimy wtedy o terapii empirycznej – przewidywaniu rodzaju bakterii chorobotwórczej na podstawie objawów i miejsca infekcji. Niekiedy konieczne jest stosowanie terapii celowanej – wykonanie posiewu i antybiogramu, by dobrać lek odpowiedni na dany typ zakażenia. 

Skuteczność antybiotyków zależy od ich stężenia w organizmie, odpowiedniego dawkowania i długości terapii. To dlatego niektóre antybiotyki podajemy w mniejszych dawkach, a częściej, a inne rzadziej, ale w większym stężeniu. O wszystkim decyduje lekarz, ponieważ antybiotyki można dostać tylko na receptę, a ich zażywanie odbywa się pod jego ścisłym nadzorem.

Po zastosowaniu odpowiedniego antybiotyku dziecko przestaje zarażać po 24 godzinach od jego zastosowania. Nie znaczy to jednak, że infekcja została pokonana! 

Ważne jest, by szybko reagować na pierwsze objawy zakażenia bakteryjnego i szybko rozeznać, jakie podłoże ma infekcja. Warto mieć na uwadze, że połowa infekcji u niemowląt i małych dzieci to infekcje wirusowe, na które antybiotyki są nieskuteczne. Wiele infekcji rozwija się od 1 do 6 dni od zakażenia, często w sposób bezobjawowy. Zdarza się też, że ani rodzice, ani lekarz nie rozpoznają od razu, że organizm dziecka zaatakowała bakteria i stosuje się leczenie objawowe. Np. w przypadku anginy, w kilkudniowym czasie inkubacji choroby, która trwa od 12 godzin do 4 dni, ryzyko zarażenia się od chorego wynosi ok. 25 proc. 

Zakaźność kończy się w ciągu doby po podaniu pierwszej dawki antybiotyku, choć do osiągnięcia terapeutycznego stężenia jest jeszcze daleko. Zazwyczaj pierwsze efekty terapii widoczne są po 2–3 dobach od zastosowania leków.

Choć dziecko, które bierze antybiotyk nie zaraża, to nie znaczy, że powinno kontaktować się z innymi. Przede wszystkim dlatego, że jest osłabione kuracją i toczącą się w jego organizmie walką z bakteriami. Choć antybiotyki działają natychmiastowo, przerywając zakaźność, to działają niekorzystnie również na florę bakteryjną układu pokarmowego. Dlatego przy antybiotykoterapii stosuje się także leki osłonowe i probiotyki. 

Antybiotykoterapia nie jest wolna od skutków ubocznych. U dziecka najczęściej towarzyszą jej wymioty, nudności i biegunka, a rzadziej wysypki i duszności. Jeśli objawy te wzbudzają nasz niepokój (szczególnie wykwity skórne i trudności z oddychaniem), powinniśmy natychmiast przerwać podawanie leku, bo najprawdopodobniej dziecko jest na niego uczulone. O zmianie leku powinien zdecydować lekarz. 

U dziecka, które dostaje antybiotyk wymioty, nudności i biegunka mogą spowodować odwodnienie. Dlatego powinniśmy podawać dziecku wodę i elektrolity. Sprawdzi się lekkostrawna dieta i wyeliminowanie z diety produktów mlecznych. 

Układ pokarmowy dziecka na antybiotyku jest w trakcie kuracji i przez kilka tygodni po jej zakończeniu osłabiony i podatny na kolejne infekcje.