Różyczka u dzieci

Różyczka jest wirusową chorobą zakaźną wywoływaną przez Rubella virus z rodziny Togaviridae. Wirus różyczki jest wirusem RNA. Patogen wnika do organizmu człowieka przez drogi oddechowe, a następnie namnaża się w węzłach chłonnych i zakaża inne komórki oraz tkanki. Jedynym rezerwuarem wirusa różyczki są ludzie. 

Do zarażenia różyczką dochodzi poprzez kontakt z materiałem zakaźnym, przez łożysko oraz drogą kropelkową, czyli np. podczas kichania. Osoba chora zaraża innych przez 7 dni przed wystąpieniem wysypki oraz do około 6 dni po pojawieniu się jej na skórze. 

Szczególnie groźne jest zakażenie w trakcie ciąży, stąd każda kobieta ciężarna jest badana pod kątem obecności przeciwciał w klasie IgG i IgM przeciwko różyczce. Jeśli do infekcji doszłoby w I. trymestrze ciąży, możliwość zakażenia dziecka wynosi od 85 do nawet 100 proc. W kolejnych tygodniach ryzyko zarażenia płodu jest jednak coraz niższe. 

Infekcja ta może prowadzić do poronienia lub obumarcia wewnątrzmacicznego. Niestety, różyczka wrodzona niesie bardzo duże ryzyko związane z wadami u dziecka. Zespół Gregga (zespół różyczki wrodzonej) to triada objawów najbardziej charakterystycznych w przypadku zakażenia w trakcie ciąży. Pojawiają się wady słuchu, wzroku oraz serca. Ponadto może dojść do upośledzenia rozwoju umysłowego dziecka.  

Różyczka u dzieci, w przeciwieństwie do infekcji u osób dorosłych, w większości przypadków przebiega w sposób łagodny. Najczęściej objawia się krótko utrzymującą się wysypką oraz powiększeniem węzłów chłonnych, a także symptomami ogólnymi, np. bólem gardła. W początkowym okresie choroby dziecko zazwyczaj ma:

• bóle głowy, 
• katar, 
• zapalenie spojówek, 
• niewysoką gorączkę. 

Jest to tzw. okres prodromalny (nieżytowy). Następnie powiększają się węzły chłonne, najczęściej podpotyliczne, a na skórze pojawia się wysypka. Ma ona charakter plamisty lub plamisto-grudkowy oraz lekko różowe zabarwienie. Na początku można ją zauważyć na twarzy i tułowiu, a później na kończynach. Zazwyczaj znika samoistnie po 2–3 dniach bez pozostawiania blizn ani przebarwień. Należy mieć na uwadze, że w niektórych przypadkach powiększone węzły chłonne są jedynym objawem zakażenia wirusem różyczki. 

Mimo łagodnych objawów różyczka u dzieci może niekiedy nieść ze sobą powikłania. Najczęściej jest to zapalenie stawów, skaza małopłytkowa lub w rzadkich przypadkach zapalenie mózgu. 

W przypadku podejrzenia różyczki u dzieci lekarz najczęściej stawia rozpoznanie na podstawie badania klinicznego. Wśród kobiet ciężarnych oraz przy podejrzeniu różyczki wrodzonej u noworodka wykonuje się:

• badanie serologiczne krwi metodą ELISA, 
• badanie wirusologiczne z moczu, 
• wymaz z gardła. 

W przypadku wystąpienia objawów u dziecka należy zgłosić się do lekarza, który wykluczy inne przyczyny wysypki. Przy rozpoznawaniu różyczki zawsze należy brać bowiem pod uwagę choroby i powikłania o podobnym przebiegu, do których zaliczamy odrę, płonicę, wysypki polekowe i alergiczne oraz zakażenie EBV (mononukleozę zakaźną) czy entero- i adenowirusowe.  

Różyczka jest chorobą zakaźną ustępującą samoistnie. W większości przypadków nie ma nawet konieczności stosowania leków objawowych. Jeśli chcemy podać dziecku jakieś leki, najlepiej jest skonsultować się z lekarzem rodzinnym lub pediatrą, który w przypadku gorączki zalecić może paracetamol lub ibuprofen w dawce odpowiedniej do masy ciała dziecka. 

Pamiętać należy również o izolacji chorych, szczególnie jeśli chodzi o kontakt z kobietami w ciąży, aby nie doszło do zarażenia i różyczki wrodzonej u płodu. 

Bardzo istotna jest też profilaktyka związana ze szczepieniami ochronnymi. Zgodnie z obowiązującym kalendarzem szczepień to przeciwko różyczce jest elementem szczepienia skojarzonego MMR (razem z odrą i świnką). Wykonywane jest ono u dzieci między 13. a 15. miesiącem oraz w 6. roku życia i należy do szczepień obowiązkowych. Przechorowanie różyczki nie zwalnia z tego obowiązku.