Pielęgnacja pępka – jak to robić?

Pępek noworodka to pozostałość po pępowinie, którą dziecko było połączone z mamą przez dziewięć miesięcy życia płodowego. Już ok. 8. tygodnia ciąży w pępowinie ukształtowały się naczynia krwionośne – dwie tętnice i żyła, którymi płód otrzymywał tlen i substancje odżywcze, a pozbywał się produktów przemiany materii. Zaraz po  przyjściu na świat, kiedy noworodek leży jeszcze na brzuchu mamy, pępowina jest odcinana, a jej końcówka przy ciele zaciskana specjalną klamrą.

„Po urodzeniu się dziecka, gdy pępowina przestanie już tętnić, następuje moment odpępnienia. Następne dni w szpitalu maluszek spędza ze specjalnym zaciskiem przy brzuszku. W dniu wypisu plastikowy element zostaje zdjęty. Początkowo kikut pępowiny jest białawy, aby ostatecznie osiągnąć kolor czarnobrązowy. Zmiana zabarwienia jest zupełnie normalna – następuje obkurczanie oraz wysuszanie się pozostałości po pępowinie”– wyjaśnia położna Agata Niedziałek.

Czym przemywać pępek noworodka? W pierwszych tygodniach życia wymaga on większej uwagi, niż pozostałe części ciała maluszka. Dbanie o niego nie jest ani trudne, ani wymagające.

Jeszcze dwie dekady temu w obowiązkowej wyprawce noworodka ważną pozycją był… spirytus 98 proc. Nasze mamy i babcie używały go do przemywania kikuta pępowinowego po codziennej kąpieli do czasu, aż całkowicie wyschnie i odpadnie. Teraz nie zaleca się dezynfekcji pępka alkoholem, wręcz uważa się, że wydłuża to proces gojenia!

W zupełności wystarczy woda. Położna Agata Niedziałek zwraca też uwagę na inny, bardzo łatwo dostępny środek pielęgnacyjny: „Świetnym “preparatem” antybakteryjnym i łagodzącym, który genialnie sprawdza się w pielęgnacji pępka jest… mleko kobiece. Bardzo prosty oraz ogólnodostępny sposób, niestety dosyć mało znany.”

Dopóki kikut pępowinowy nie odpadanie, należy go dokładnie oczyszczać, tak by nie wdało się zakażenie. Czyszczenie pępka powinno odbywać się raz dziennie, a także np. po zabrudzeniu odchodami.

Zabrudzone okolice pępka powinno przemywać się wodą z mydłem, a następnie należy je bardzo dokładnie osuszyć. Do przemywania, zamiast płatków kosmetycznych, lepiej użyć jałowych gazików. Płatki kosmetyczne wykonane są z waty i mogą pozostawiać drobne włókna, co sprzyja rozwojowi bakterii.

Kikut pępowinowy nie powinien być smarowany maściami czy kremami, ponieważ utrudnia to i wydłuża proces gojenia. Czym zatem smarować pępek u noworodka? Niczym! Nie powinniśmy też zaklejać go plastrem czy przykrywać pieluszką, ponieważ w ten sposób tylko utrudniamy dostęp powietrza, który przyspiesza gojenie.

Warto pamiętać jeszcze o jednej bardzo ważnej kwestii – przed rozpoczęciem zabiegów pielęgnacyjnych zawsze należy umyć ręce, by przypadkowo nie przenieść bakterii na to delikatne miejsce na ciele noworodka.

A co z kąpielą? Podczas mycia maluszka warto dołożyć wszelkich starań, by nie zamoczyć kikuta pępowinowego. Jeśli jednak dostanie się do niego woda, pępek należy dokładnie osuszyć. Prawidłowo gojący się kikut odpada zazwyczaj około 2 tygodnie po porodzie, może się jednak zdarzyć, że okres ten wydłuży się. Nigdy jednak nie można odrywać kikuta na siłę, nawet jeśli będzie mocno zaschnięty i wiszący na  tzw. włosku.

Choć pielęgnacja pępka u niemowląt nie jest skomplikowana, może się jednak zdarzyć, że rodzice będą zmuszeni poprosić o pomoc. Kiedy wokół pępka pojawi się zaczerwienienie, ropa, obrzęk czy krwawienie, najprawdopodobniej wdała się infekcja i powinien obejrzeć to lekarz.  Do pediatry należy zgłosić się jeszcze w jednym przypadku – jeśli minęło już 30 dni, a kikut pępowinowy nadal nie odpada.

Wiemy już jak dbać o pępek noworodka, teraz zastanówmy się, czy te wszystkie zabiegi pielęgnacyjne są dla maluszka bolesne? Bez obaw – pielęgnacja pępowiny u noworodka jest bezbolesna. Niestety, jak zauważają położne, wielu rodziców z obawy przed zadaniem dziecku bólu nie czyści odpowiednio kikuta pępowiny.

„Bardzo ważna jest odpowiednia pielęgnacja kikuta pępowiny. Podczas wizyt patronażowych widzę jednak, że sprawia ona naprawdę sporą trudność młodym rodzicom. Pępki zwykle są niedostatecznie wyczyszczone, ponieważ mamy boją się ich dotykać. A zupełnie niepotrzebnie! Kikut pępowiny nie jest unerwiony, nasze manewry podczas czynności higienicznych zupełnie nie bolą maluszka” – zaleca położna Agata Niedziałek.