Cykl menstruacyjny – kiedy są dni płodne i niepłodne?

Cykl menstruacyjny to szereg następujących po sobie procesów, w których mają miejsce zmiany hormonalne, a w narządach rodnych kobiety, również strukturalne. Prawidłowo, cykl powinien trwać między 25 a 35 (najczęściej 28) dni. Cały cykl miesiączkowy możemy podzielić na trzy następujące po sobie części: fazę folikularną, owulację oraz fazę lutealną. W każdej z nich kluczową rolę odgrywają inne hormony.  

W fazie folikularnej pod wpływem FSH, czyli hormonu folikulotropowego, rekrutowane są pęcherzyki jajnikowe zawierające komórki jajowe. W trakcie jej trwania zaczyna wzrastać również stężenie estrogenów co prowadzi m.in. do rozrostu błony śluzowej macicy. Spośród zrekrutowanych pęcherzyków, po kilku dniach, jeden z nich staje się większy niż reszta i zaczyna rosnąć szybciej. Staje się pęcherzykiem dominującym, a później- pęcherzykiem Graafa. Na 24-36 godzin przed owulacją gwałtownie wzrasta stężenie estrogenów. Pociąga to za sobą wzrost stężenia innego hormonu- LH. Wzrost stężenia tych hormonów prowadzi do owulacji, czyli uwolnienia z pęcherzyka Graafa gotowej do zapłodnienia przez plemnik komórki jajowej.  

W fazie lutealnej dochodzi do powstania ciałka żółtego. Składa się ono z komórek budujących wcześniej pęcherzyk Graafa, a funkcja jaką pełni to produkcja progesteronu. Hormon ten odpowiada za utrzymanie ciąży w pierwszych jej dniach, a także wpływa na zmiany zachodzące w błonie śluzowej macicy, która staje się grubsza oraz zaopatrzona w składniki odżywcze dla mającego zagnieździć się zarodka. 

Jeżeli do zapłodnienia nie dojdzie, błona śluzowa macicy złuszcza się co jest widoczne jako krwawienie miesiączkowe. Obniża się również stężenie wszystkich hormonów, a cały cykl powtarza się. Warto również wspomnieć, że długość cyklu zależy głównie od czasu trwania fazy folikularnej, gdyż faza lutealna trwa w większości przypadków 14 dni.  

Kalendarz dni płodnych

Jeżeli planujesz ciążę lub nie stosujesz antykoncepcji hormonalnej, świadomość, kiedy wypadają dni płodne i niepłodne w Twoim przypadku, jest bardzo przydatna. Średnia długość życia komórki jajowej wynosi ok. 24 godziny, natomiast plemnika- 3-4 doby (czasami nawet 5). W oparciu o to możemy wywnioskować, że dni płodne przypadają na 3 dni przed owulacją oraz dobę po uwolnieniu komórki jajowej. Reszta dni cyklu to tzw. „bezpieczne” dni niepłodne. Metoda kalendarzyka używana tylko w oparciu o wyliczenia średniej długości trwania cyklu, daje jedynie przybliżone informacje o tym, kiedy kobieta ma dni płodne i niepłodne. Należy pamiętać, że u niektórych kobiet cykl miesiączkowy jest nieregularny co dodatkowo utrudnia ustalenie sztywnych ram czasowych oraz tego, kiedy są dni płodne i niepłodne. Wpływa na to nie tylko wyjątkowość każdego organizmu ludzkiego, ale także stres, infekcje czy wahania hormonalne. Dopiero połączenie metody kalendarzykowej z innymi technikami zaliczanymi do naturalnych metod planowania rodziny takimi jak codzienne pomiary temperatury ciała czy obserwacja śluzu szyjkowego w trakcie trwania cyklu zwiększa dokładność określania momentu owulacji.  

Metody obliczania dni płodnych

Jak zatem skutecznie wyliczyć kiedy wypadają dni płodne i niepłodne? Kluczowe jest określenie dnia, w którym ma miejsce owulacja. Istnieje na to kilka sposób. Pierwszym z nich jest metoda termiczna. Polega ona na codziennych pomiarach temperatury ciała o stałej porze dnia, gdyż wraz ze zmianami faz cyklu miesiączkowego, wartości podstawowej temperatury ciała kobiety ulegają zmianie. Najskuteczniejsze do jej obliczania są specjalne urządzenia zwane komputerami cyklu, które na podstawie zebranych pomiarów temperatury ciała kobiety na przestrzeni całego cyklu, są w stanie z bardzo dużym prawdopodobieństwem określić, kiedy przypadają dni płodne.  

Innym sposobem określania dni płodnych jest obserwacja śluzu szyjkowego. Jest to związane z faktem, że przed owulacją śluz staje się wodnisty, przezroczysty, a także bardzo ciągliwy. Taka konsystencja sprzyja plemnikom w penetracji. Po owulacji ilość śluzu zmniejsza się- staje się on mętny i nieprzepuszczalny dla plemników. Za tą zmianę odpowiada progesteron. 

Do bardziej zaawansowanych metod oceniania dni płodnych należy badanie stężenia LH, które zaczyna bardzo szybko wzrastać na 34-36 godzin przed owulacją, oraz badanie USG, oceniające wzrost pęcherzyka jajnikowego. Są to jednak metody mało praktyczne do stosowania podczas każdego cyklu, a ich wykorzystanie sprowadza się do kobiet poddawanych stymulacji owulacji. 

Dni płodne po okresie

Jeżeli starasz się o dziecko, do stosunku powinno dojść w przedziale czasowym od ok. 3 dni przed jajeczkowaniem do kilkunastu godzin po nim. To właśnie wtedy masz największą szansę na zajście w ciążę. Drastycznie spada ona natomiast na ok. tydzień przed spodziewaną miesiączką, gdyż to wtedy szansa na zapłodnienie jest najmniejsza. 

Aby zwiększyć szanse na zapłodnienie, pamiętaj o regularnym współżyciu, oczywiście koniecznie bez zabezpieczeń. Aby nasienie mężczyzny miało jak najlepsze właściwości, specjaliści zalecają, aby do zbliżenia dochodziło co drugi dzień, czyli  około 3-4 razy w tygodniu.