Alergia na nabiał – objawy skórne

Alergia to: nabyta, niewłaściwa, nadmierna reakcja układu immunologicznego, spowodowana ekspozycją na alergeny wywołujące objawy chorobowe u osób predysponowanych. Czynnikami wywołującymi alergie są zarówno te genetyczne, jak i środowiskowe.  

Nadwrażliwości, zwłaszcza pokarmowe, ujawniają się – w większości przypadków – we wczesnym dzieciństwie, a przyczyną powyższego stanu jest niedojrzałość układu immunologicznego.  

Warto wiedzieć, że już w 1936 roku udowodniono (na dużej liczbie badanych), że karmienie piersią chroni w znacznej mierze przed wystąpieniem alergii, gdyż dzieci karmione sztucznymi mieszankami zapadały na alergie siedmiokrotnie częściej w stosunku do dzieci karmionych naturalnie. A wszystko to za sprawą składnika matczynego mleka – przeciwciał IgG oraz mniejszego narażenia na alergeny. 

– Należy pamiętać, że ochronna rola karmienia piersią jest bardzo istotna w przypadku rodzinnych obciążeń alergiami. Noworodki z rodzin z pozytywnym wywiadem w kierunku alergii powinny być karmione piersią minimum cztery, sześć miesięcy, a z wprowadzaniem u nich innych pokarmów należy wstrzymać się do piątego miesiąca życia – podkreśla dietetyk kliniczny Ewa Janowicz.

Przeciwdziałanie alergiom czy ich rozwojowi chroni dziecko przed tzw. marszem alergicznym, czyli zmianą lokalizacji nadwrażliwości wraz z wiekiem. Najmłodszym najczęściej dokuczają dolegliwości ze strony układu pokarmowego, u dzieci między siódmym, a dwunastym miesiącem życia występuje wyprysk kontaktowy, u dwu i trzylatków – astma, u dzieci od czwartego, do siódmego roku życia – katar sienny, do którego (między ósmym, a czternastym rokiem życia) dołącza astma.   

Część badaczy hołduje hipotezie, iż cywilizacyjne ograniczenie ekspozycji na drobnoustroje i toksyny (obecne w naturze) ma niebagatelny wpływ na rozpowszechnienie alergii.   

Alergia może manifestować się różnorodnie w zależności od: typu (pokarmowa, kontaktowa, wziewna, infekcyjna), dominacji narządowej (układu, tkanki, czy narządu, do którego nadwrażliwość się ogranicza) oraz uwarunkowań osobniczych.   

W alergiach występują różne rodzaje objawów: obrzmienie śluzówki i nieżyt, swędzenie nosa, wodnisty katar, napady kichania, zapalenie spojówek oraz: swędzenie, pieczenie, zaczerwienienie i łzawienie oczu, świsty i skurcz oskrzeli, trudności w oddychaniu, pełnoobjawowy atak astmy, kaszel, uczucie pełności w uszach, upośledzone słyszenie spowodowane niedrożnością trąbki Eustachiusza, obrzęk (po ukąszeniu), wypryski skórne, pokrzywka, egzema, swędzenie w obrębie zmian chorobowych, bóle głowy, uczucie ociężałości, bóle brzucha.  

Pamiętajmy, że alergia może być łagodna, jednak w jej przebiegu może dojść nawet do wstrząsu anafilaktycznego – spadek ciśnienia tętniczego krwi z przyspieszeniem akcji serca i podwyższeniem temperatury ciała, skurcz mięśni gładkich oskrzeli, przewodu pokarmowego oraz obrzęk – śpiączki, a w konsekwencji – śmierci.   

Niektóre alergeny zawarte w mleku krowim mogą przedostawać się do mleka matki, dlatego, w uzasadnionych przypadkach kobietom karmiącym zaleca się unikanie pokarmów uczulających i wprowadzenie diety hipoalergicznej.  

W przypadku dzieci dokarmianych, czy karmionych sztucznie rekomenduje się podawanie mieszanek mlekozastępczych o niewielkim albo znacznym (w zależności od przypadku i potrzeby) stopniu hydrolizy. Czym większy stopień fragmentacji białka wyjściowego, tym niższe ryzyko alergizacji, ale też – tym gorszy zapach i smak produktu. Dlatego rekomenduje się wprowadzenie tego typu preparatów przed ukończeniem czwartego miesiąca życia. By hydrolizaty zostały zaakceptowane przez starsze niemowlęta – należy wprowadzać je do diety dziecka stopniowo (nawet w ciągu kilku dni), powoli zwiększając ich ilość.  

 – Dziecko można zachęcić do spożywania kaszki przygotowanej na preparacie mlekozastępczym dodając do niej łyżkę musu owocowego np. jabłkowego. Pomysłem na wykorzystanie preparatu mlekozastępczego na etapie rozszerzania diety niemowląt powyżej 6. miesiąca życia  jest dodanie 1. płaskiej miarki preparatu mlekozastępczego do zupy marchewkowej, w skład której wchodzi: 1. marchewka ekologiczna (ze sprawdzonego źródła), 1. łyżeczka oliwy z oliwek oraz litr szklanki wody źródlanej niskosodowej. Oczywiście gdy mama zaobserwuje, że maluszek toleruje marchew, może wprowadzać pojedynczo kolejne warzywa np. kalafior, brokuły, ziemniaki i obserwować reakcję. W kolejnych etapach można już komponować zupy składające się z kilku warzyw oraz porcji mięsa – wyjaśnia dietetyk kliniczny Ewa Janowicz.

Należy pamiętać, że alergia na mleko krowie jest chorobą, która dotyka nawet 3-4 proc. niemowląt, a nieleczona, czy leczona nieskutecznie, może powodować marsz alergiczny. Dolegliwości związane z alergią na mleko, jego przetwory oraz na jaja, są kwestią osobniczą i mogą być bardzo różne, dlatego trudno jest odpowiedzieć na pytanie, jak wygląda alergia na mleko? Ten sam produkt uczulający może wywołać u jednej osoby pokrzywkę, a u innej – bóle brzucha, jednak objawy będą dotyczyły – przede wszystkim- układu pokarmowego oraz skóry. U osób nadwrażliwych na nabiał mogą występować – ze strony układu pokarmowego: bóle brzucha, wzdęcia, biegunki, czy wymioty. Uczulenie na białko może też wywoływać objawy skórne, jak: wyprysk, pokrzywka, atopowe zapalenie skóry. Dość rzadkie są napady astmy, czy wstrząs anafilaktyczny.  

Diagnostyka alergii pokarmowych jest dość uciążliwa, gdyż stosowane testy skórne, zwłaszcza te na alergeny pokarmowe, mają niską czułość (test na alergeny mleka ma czułość 48 proc.). Dostępne bardzo precyzyjne testy molekularne (np. ISAC) umożliwiają selekcję pacjentów na tych, u których może dojść do stanu zagrożenia życia związanego z wystąpieniem wstrząsu anafilaktycznego oraz tych, którzy mają szansę – wraz z upływem czasu – na immunotolerancję.  

Według obecnej wiedzy ostatnimi czasy zwiększyła się średnia wieku dzieci nabywających immunotolerancję na mleko, gdyż aż 75 proc. dzieci zaczyna tolerować mleko dopiero w wieku 16 lat (wcześniej granicą był wiek 5 lat).  

A zatem – jak radzić sobie z alergią na nabiał dającą objawy skórne? Ogromnie istotne jest pozostawanie pod opieką lekarza (pediatry, lekarza rodzinnego, czy alergologa) i stosowanie się do zaleceń lekarskich, jak np. wykonanie zaleconych badań diagnostycznych. Kolejnym istotnym aspektem jest przestrzeganie zaleconej diety eliminacyjnej, z której wyłączone zostaną wszystkie produkty mogące zawierać alergeny, co spowoduje szybkie ustąpienie objawów i dolegliwości. Nie mniej istotna jest pielęgnacja skóry zaleconymi przez lekarza preparatami hipoalergicznymi, czy lekami. 

O ekspercie:

Ewa Janowicz – absolwentka Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika oraz SWPS w Sopocie, dietetyk z jasno określoną misją – podnoszenia jakości życia klientów poprzez zmianę ich stylu życia, w szczególności sposobu odżywiania. Dietetyk Ewa Janowicz łączy w swojej pracy wiedzę i doświadczenie z dietetyki klinicznej oraz psychodietetyki, bo jak często powtarza: „Bałagan na talerzu to często bałagan w życiu”.

Bibliografia: 

1. F.Iwańczak,Profilaktyka alergii pokarmowej u noworodków i niemowląt, Nowa Pediatria 3/2002, s. 115–118;
2. Jakie są zalety i wady preparatów o znacznym i nieznacznym stopniuhydrolizy?,01-05-2013 prof. dr hab. n. med. Hanna Szajewska, Klinika Pediatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego;
3. S.H.Sparholt, J.Georgsen, H.O. Madsen, U.G. Svendsen i inni. Association between HLA-DRB3*0101 and immunoglobulin-E responsiveness to Bet v I. „Hum Immunol”. 39 (1), s. 76–78, 1994. DOI: 10.1016/0198-8859(94)90104-X. PMID: 7910161;