Ile tygodni trwa ciąża – co jest początkiem ciąży?

Ciąża, zgodnie z kalendarzem ciąży, zaczyna się… ostatnią miesiączką. Ciążę liczymy od pierwszego dnia ostatniego okresu. Czyli, innymi słowy, pierwszy tydzień ciąży jest wtedy, gdy wiele kobiet nawet jeszcze nie wie, że w ogóle będą w ciąży. Do zapłodnienia dochodzi dopiero kilka dni lub nawet kilka tygodni później – w trakcie owulacji.

Czas trwania ciąży liczony jest jako 40 tygodni. Według kalendarza ciąży w chwili zapłodnienia jesteś więc już w trzecim tygodniu ciąży! Jak to możliwe i dlaczego stosuje się taką metodę obliczania długości ciąży? Wynika to z faktu, że co najmniej część kobiet nie jest w stanie dokładnie określić, kiedy doszło do zapłodnienia, jeśli np. odbywały kilka stosunków na przestrzeni kolejnych dni.

Niektóre kobiety nie sądzą, że mogły zajść w ciążę. Orientują się dopiero, gdy spodziewana kolejna miesiączka nie przychodzi.

Miesiączka jest bardziej zauważalna niż owulacja. Dlatego czas trwania ciąży szacuje się w odniesieniu do okresu. Długość ciąży nie zawsze jest taka sama. Wynika to z wielu czynników, począwszy od wątpliwości w kwestii momentu zapłodnienia. Plemniki mogą przetrwać w sprzyjających okolicznościach 3-5 dni (niektórzy mówią nawet o tygodniu). Oznacza to, że data stosunku nie będzie dniem zapłodnienia, jeśli owulacja nastąpiła dopiero po upływie tych kilku dni. Może się zdarzyć również inna sytuacja – komórka jajowa, żyjąca 24 godziny, zostanie zapłodniona nieco później niż została uwolniona. Po kolejnych kilku dniach zapłodniona komórka się zagnieżdża. U niektórych kobiet w tym terminie dochodzi do krwawienia implantacyjnego, ale nie u wszystkich. Trudno więc z całą pewnością wskazać zarówno moment uwolnienia komórki jajowej, jak i jej zapłodnienia, a także późniejszego zagnieżdżenia.

Pewnym punktem odniesienia jest termin ostatniej miesiączki. Na tej podstawie obliczamy, ile już trwa ciąża i ile jeszcze będzie trwała. Ciąża trwa średnio 40 tygodni, ale porody między 38. a 42. tygodniem uważane są za porody w terminie. Inaczej liczone są ciąże mnogie. Ciąża, w której jest kilka płodów, zwykle trwa krócej niż pojedyncza. Bliźniaczą ciążę uważa się za donoszoną w 36.-38. tygodniu, trojaczą w 34.-36. itd.

Ile trwa ciąża – trymestry

Ciążę dzieli się na trzy trymestry. Podział ten dyktowany jest etapami rozwoju zarodka/płodu, a także zmianami zachodzącymi w organizmie kobiety. Każdy trymestr trwa ok. 13 tygodni.

Pierwszy trymestr – to kluczowy czas, w którym zarodek rozwija się najintensywniej. Kształtują się wszystkie organy i narządy, które na dalszych etapach ciąży rosną. Organizm ciężarnej przechodzi wówczas prawdziwą burzę hormonalną. To dlatego pierwszy trymestr przysłowiowo kojarzy się z porannymi mdłościami, wymiotami i ogólnym złym samopoczuciem.

W pierwszym trymestrze przyszła mama musi szczególnie zadbać o to, co je, pije, suplementuje, zażywa. To kluczowy czas dla dziecka i zaniedbania na tym etapie mogą mieć dramatyczne skutki dla przebiegu ciąży, a nawet przez resztę życia dziecka.

Pierwszy trymestr jest najbardziej „niepewny”, jeśli chodzi o donoszenie ciąży. W pierwszym trymestrze poronieniu ulega nawet co szósta ciąża. Po 12. tygodniu ryzyko poronienia znacząco spada. Dlatego wiele osób mówi o tym, że spodziewają się dziecka, dopiero po zakończeniu pierwszego trymestru. Wiąże się to też z faktem, że potem trudniej ukryć ciążę. Jednak ważniejsze dla przyszłych mam jest to, że ich ciąża ma większe szanse na szczęśliwe rozwiązanie. Większość kobiet chce uniknąć nieprzyjemnych i niedelikatnych pytań, jeśli dojdzie do utraty dziecka.

Drugi trymestr – między 14. a 26. tygodniem ciąży mówi się o drugim trymestrze. Dla wielu kobiet to „najprzyjemniejsza część ciąży”. Kończą się dolegliwości związane z pierwszym trymestrem. Brzuch nie jest jeszcze zbyt duży, więc nie utrudnia poruszania się czy leżenia. Dziecko nie kopie zbyt boleśnie, a jego ruchy to przyjemne „motylki w brzuchu”. Dzięki zmianom hormonalnym wiele kobiet pięknieje, wygładza się ich cera, zagęszczają włosy. Przyszła mama promienieje. Ryzyko straty ciąży wynosi 1:50.

Trzeci trymestr – po 27. tygodniu ciąży dziecko ma, dzięki wsparciu współczesnej medycyny, duże szanse, by przeżyć „na zewnątrz”. W tym trymestrze czasem dochodzi do przedwczesnego rozwiązania lub konieczne jest cięcie cesarskie, nawet wiele tygodni przed terminem. Może to być niezbędne dla ocalenia życia matki i/lub dziecka/dzieci. Szczególnie ciąże mnogie są rozwiązywane przed terminem, m.in. ze względu na zespół podkradania u bliźniąt, czy też z uwagi na brak miejsca (macica ma ograniczone możliwości rozciągnięcia się i mimo, że przy ciąży mnogiej brzuch jest większy, dzieciom jest ciaśniej niż w przypadku pojedynczego płodu, co generuje zagrożenie ich życia i zdrowia).

Przedwczesny poród to taki, który następuje między 22. a 37. tygodniem ciąży. Przed 22. tygodniem mówi się o poronieniu, ze względu na niezdolność płodu do życia poza organizmem matki.

Czas trwania ciąży może ulec skróceniu z powodu:

• skracania się szyjki macicy,
• przedwczesnego rozwarcia szyjki macicy,
• obniżenia się macicy,
• łożyska przodującego,
• infekcji i chorób matki.

Dziecko urodzone przedwcześnie narażone jest na komplikacje zdrowotne i zagrożenie życia. Przed 28. tygodniem ciąży mówimy o skrajnym wcześniactwie. Statystycznie w Polsce ok. 8 proc. dzieci przychodzi na świat przed terminem. 1,5 proc. wszystkich urodzonych dzieci to skrajne wcześniaki.

Czynniki zwiększające ryzyko porodu przedwczesnego:

• wiek matki powyżej 35. r.ż. lub poniżej 20. r.ż.,
• przebyte porody przedwczesne w przeszłości,
• przebyte poronienia w przeszłości,
• problemy z zajściem w ciążę,
• zły stan zdrowia matki (m.in. choroby przewlekłe – cukrzyca, choroby tarczycy, nadciśnienie tętnicze, niedobory, niedożywienie, choroby zakaźne w ciąży – toksoplazmoza, różyczka, odra),
• infekcje wewnątrzmaciczne,
• substancje psychoaktywne zażywane przez matkę (alkohol, narkotyki),
• palenie tytoniu przez matkę;
• nieprawidłowości budowy narządów rodnych matki, niewydolność cieśniowo-szyjkowa, przedwczesne odklejanie łożyska, łożysko przodujące,
• ciąża mnoga,
• wady rozwojowe lub genetyczne płodu, śmierć płodu,
• wielowodzie,
• skażone środowisko, promieniowanie;
• zbyt intensywny wysiłek fizyczny ciężarnej, głęboki stres i traumatyczne doświadczenia emocjonalne, wypadki, upadki, urazy.

Niepokoić powinny objawy, które mogą zwiastować poród przedwczesny:

• skurcze z częstotliwością więcej niż 8 w ciągu godziny,
• rozwarcie szyjki macicy powyżej 3 cm,
• szyjka macicy powyżej 10 w skali Bishopa,
• szyjka macicy skrócona o 80 proc.

W przypadku powyższych symptomów należy jak najszybciej udać się do szpitala i/lub wezwać do domu pomoc medyczną. W niektórych przypadkach pilna interwencja pozwala „wyhamować” poród przedwczesny. Ważne, żeby kobieta szybko znalazła się w ośrodku o wysokim stopniu referencyjności, gdzie można odpowiednio zająć się przedwcześnie urodzonym dzieckiem.

Pamiętaj, że w trakcie ciąży organizm przygotowuje się do porodu ze znacznym wyprzedzeniem. Dlatego w przebiegu ciąży może dochodzić do nieregularnych skurczy, które „ćwiczą” macicę, ale nie zwiastują (jeszcze) porodu.

Wcześniaki w zależności od tygodnia, w którym przychodzą na świat, mogą borykać się z różnymi problemami zdrowotnymi. Wiele dzieci „wyrasta” z wcześniactwa i do ok. 2 r.ż wyrównują rozwój i rozmiar względem urodzonych w terminie rówieśników.

To, ile trwała ciąża, może przekładać się na rozwój dziecka, jego osiągnięcia, a nawet prognozowaną długość życia. Zagrożenia zdrowia wcześniaków to m.in. zbyt niska masa ciała, niski wzrost, niewydolność oddechowa, niedorozwój płuc, choroby płuc, silna żółtaczka (w skrajnych przypadkach stosuje się transfuzje wymienne krwi), retinopatia, zaburzenia neurologiczne, zaburzenia rozwojowe, wylewy podpajęczynówkowe, zaburzona termoregulacja. W dzieciństwie i dorosłości wcześniaki mogą mieć problemy w nauce, niższe IQ, zaburzenia neurologiczne, zwiększone ryzyko przedwczesnej śmierci.

Jak obliczyć termin porodu?

Termin porodu ustala się na podstawie daty ostatniej miesiączki. Stosowany jest w tym celu np. wzór Naegelego. Termin porodu może sugerować również badanie USG, w którym szacuje się termin rozwiązania na podstawie wymiarów płodu.

Wzór reguły Naegelego: termin porodu = 1. dzień ostatniej miesiączki – 3 miesiące + 7 dni

W ten sposób obliczamy, ile trwa ciąża od zapłodnienia.

Wynik wskazuje na „podręcznikową” 40-tygodniową ciążę. Pamiętajmy, że poród między 38. a 42. tygodniem ciąży to poród w terminie. Dlatego odpowiedź na pytanie, ile tygodni trwa ciąża, wbrew pozorom nie jest taka prosta – w zależności od rozwoju dziecka, indywidualnych predyspozycji i konkretnej sytuacji, rozwiązanie może nastąpić na różnym etapie.

Anna Dmowska, trenerka Szkoły Rodzenia, wyjaśnia:

– Warto zwrócić uwagę, że dla określenia daty porodu, chodzi przede wszystkim o przybliżenie możliwego czasu poczęcia. Na ten podstawie wyliczamy przybliżony czas porodu. W przypadku trudności z określeniem czasu poczęcia, wiek ciąży określa się za pomocą USG na podstawie rozwoju dziecka – tłumaczy specjalistka.