Tiki nerwowe u dzieci. Jak je rozpoznać i jak sobie z nimi radzić

Wielu ludzi niezwiązanych na co dzień z medycyną może zastanawiać się, co to są tiki nerwowe. Tiki nerwowe definiuje się jako nawracające, gwałtowne i nierytmiczne ruchy – w przypadku tików ruchowych, bądź wokalizacje – w przypadku tików głosowych – pojawiające się najczęściej w seriach. Z reguły poprzedzane są konkretnym uczuciem, które odpowiada za wystąpienie tiku. Może to być na przykład uczucie zalegania w drogach oddechowych wymagające odchrząknięcia czy też uczucie napięcia mięśni szyi wywołujące ruch głowy. Czynności te z reguły przynoszą chwilową ulgę. Zwykle jest ona jednak krótkotrwała. Najcięższą postacią tików jest zespół Gillesa de la Tourette’a.

W zależności od wieku tiki nerwowe obserwuje się nawet u 25 proc. dzieci oraz nastolatków w wieku szkolnym. Jest to najczęściej występujące zaburzenie ruchowe. Rzadko kiedy jednak tiki utrzymują się dłużej niż rok, zdarza się tak jedynie u ok. 4 proc. dzieci. Odsetek osób dorosłych dotkniętych tą przypadłością jest jeszcze mniejszy i wynosi mniej niż 1 proc. Wśród dzieci najczęściej występującym rodzajem tików są tzw. idiopatyczne tiki ruchowe i głosowe, czyli takie, w przypadku których stwierdzenie przyczyny wystąpienia jest niemożliwe do określenia. 

Skąd się biorą tiki nerwowe. Przyczyny tików nerwowych u dzieci 

Bardzo często tiki nerwowe kojarzone są ze stresem i utożsamiane jako reakcja dziecka na zbyt dużą ilość czynników stresogennych. Według aktualnej wiedzy medycznej, choć tiki mogą być wyzwalane w sytuacjach stresowych, to jednak największą rolę w ich powstawaniu odgrywają czynniki genetyczne. Obserwowano to u bliźniąt jednojajowych – w sytuacji, w której u jednego z bliźniąt pojawiają się tiki, ryzyko, że również drugie dziecko zostanie nimi dotknięte, wynosi niemal 90 proc. 

Trudno jednoznacznie określić przyczyny tików nerwowych, gdyż ich występowanie spowodowane jest prawdopodobnie zaburzeniami w przewodzeniu impulsów nerwowych w mózgowiu. Tiki mogą być jednak również „maską” poważniejszych zaburzeń neurologicznych oraz psychicznych. Co więcej, bardzo często współwystępują one z chorobami takimi, jak: ADHD, natręctwami czy depresją.

Jakie mogą być tiki nerwowe

Podstawowy podział tików nerwowych wyróżnia tiki głosowe oraz tiki ruchowe. Dodatkowo, obie grupy dzielą się na tiki proste oraz złożone. Jeśli tiki głosowe współwystępują z tikami ruchowymi, mówimy o zespole Tourette’a. Istnieje również kryterium czasowe, które klasyfikuje tiki nerwowe jako przemijające, jeżeli ustępują do roku, oraz przewlekłe, jeżeli utrzymują się ponad rok. Aby zdiagnozować zespół Tourette’a, musi być również spełnione kryterium czasowe, czyli utrzymywanie się objawów przez ponad rok.

W terapii tików nerwowych u dziecka wykorzystuje się:

• terapię behawioralną – jest ona uznawana za złoty standard i pierwszy rzut w leczeniu tików nerwowych;
• leczenie farmakologiczne – ma charakter jedynie objawowy i nie zmienia przebiegu choroby. Leki wykorzystywane są w sytuacjach, kiedy tiki przeszkadzają osobie chorej w życiu codziennym, a także jeżeli współwystępują inne zaburzenia, np. depresja;
• leczenie operacyjne – podejmowane jest stosunkowo rzadko. Polega na implantacji elektrod najczęściej w okolicach wzgórza, które mają za zadanie zapewnić głęboką stymulację mózgu.