Zadławienie u dziecka – pierwsza pomoc

Do zakrztuszenia, a w konsekwencji do zadławienia, u najmłodszych dzieci dochodzi najczęściej podczas picia mleka czy wody. U starszych niemowląt może zdarzyć się w trakcie spożywania nie do końca przetartych potraw czy też w trakcie zabawy małymi przedmiotami, które dzieci wkładają do ust. Najczęściej do takiej sytuacji dochodzi w obecności opiekunów, dlatego niezwykle ważne, aby wiedzieć, co zrobić w przypadku zadławienia u niemowlęcia. 

Niemowlę, które się zadławi, może intensywnie kaszleć, płakać, być czerwone na twarzy i z trudem łapać oddech. Kaszel jest naturalną reakcją na zablokowanie dróg oddechowych i może doprowadzić do usunięcia z nich ciała obcego, jakim jest pokarm czy zabawka. Jeśli dojdzie do całkowitej niedrożności, kaszel jest cichy i nieefektywny, a dziecko staje się blade lub sine. Wtedy konieczna jest jak najszybsza interwencja opiekunów i wezwanie pogotowia ratunkowego. Niemowlę należy położyć brzuchem na ręce lub udzie, z głową opuszczoną poniżej klatki piersiowej, a następnie wykonać 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową.

Grawitacja może pomóc w udrożnieniu dróg oddechowych. Jednocześnie należy trzymać kciuk i palec wskazujący po obu stronach żuchwy dziecka. Gdy uderzenia nie są skuteczne, konieczne jest uciśnięcie jego klatki piersiowej. Dziecko ułożyć na plecach z głową poniżej klatki piersiowej. Należy 5 razy ucisnąć klatkę w dolnej części mostka. Jeśli to również jest nieskuteczne, trzeba na zmianę uderzać w okolicę międzyłopatkową i uciskać klatkę piersiową. Kontynuować tę czynność należy do poprawy stanu dziecka lub utraty przytomności.

Do zadławienia u starszych dzieci dochodzi najczęściej podczas spożywania posiłków i równoczesnej zabawy lub gdy dziecko śmieje się lub płacze. Dzieci mogą zadławić się także włożoną do ust monetą czy zabawką. Objawy zadławienia są takie same jak w przypadku niemowląt. Dziecko zaczyna kaszleć, z trudem łapie oddech, staje się czerwone na twarzy, później blade, niespokojne, może płakać czy mieć mdłości. 

Gdy dziecko, u którego doszło do zadławienia, kaszle i może nabierać powietrze, należy zachęcać je do kasłania. Jeśli zaś kaszel staje się nieefektywny i bezgłośny, należy dziecko z opuszczoną głową oprzeć o swoją rękę i 5 razy uderzyć między łopatkami dziecka. Równocześnie trzeba kontrolować, czy nie pojawia się sinica lub czy dziecko nie traci przytomności. Jeśli uderzenia nie pomagają, należy włożyć ręce pod pachy dziecka i jedną z nich złożoną w pięść ułożyć na wysokości nadbrzusza dziecka. Drugą dłonią trzeba objąć pięść, a następnie pochylić dziecko i 5 razy uciskać nadbrzusze, chcąc jakby wypchnąć przedmiot z dróg oddechowych. Jeśli to okaże się nieskuteczne, to tak jak w przypadku niemowląt należy naprzemiennie uderzać okolicę międzyłopatkową oraz uciskać nadbrzusze.

Podczas zadławienia, szczególnie w przypadku całkowitej niedrożności dróg oddechowych i nieefektywnego kaszlu, dochodzi do niedotlenienia, a w konsekwencji do utraty przytomności. Z takim dzieckiem postępowanie jest takie samo jak w przypadku utraty przytomności z innych przyczyn. Należy sprawdzić oddech, a w razie braku rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową: 

1. Dziecko powinno być ułożone na twardej powierzchni. Trzeba otworzyć mu usta i sprawdzić, czy widać ciało obce. Jeśli tak, należy podjąć tylko jedną próbę wyciągnięcia, ponieważ kolejne mogą prowadzić do przesunięcia go w dalszą część dróg oddechowych. 
2. Głowę dziecka należy odchylić do tyłu i wysunąć do przodu żuchwę. Po tym konieczne jest wykonanie 5 oddechów ratowniczych. Za każdym razem należy sprawdzać, czy klatka piersiowa dziecka się unosi. 
3. Następnie trzeba ucisnąć 15 razy klatkę piersiową i skontrolować, czy w jamie ustnej nie znajduje się ciało obce, a następnie kontynuować resuscytację, robiąc 15 uciśnięć na 2 oddechy przez mniej więcej minutę. Po tym czasie należy znów ocenić stan dziecka. 
4. W razie braku poprawy resuscytacja powinna być kontynuowana aż do przyjazdu pogotowia. 
5. Jeśli stan dziecka się poprawi, należy ułożyć je w pozycji bezpiecznej i oczekiwać na przybycie karetki, ponieważ dziecko po utracie przytomności w wyniku zadławienia powinno zostać przebadane w szpitalu.

Zadławienie i brak przepływu powietrza w drogach oddechowych mogą doprowadzić do niedotlenienia, a gdy nie zostaną wdrożone odpowiednie czynności, nawet do zgonu dziecka. Dlatego niezwykle ważna jest jak najszybsza interwencja i próba udrożnienia dróg oddechowych dziecka. 

Do innych konsekwencji zadławienia, a raczej skutków czynności wykonywanych przez ratującą osobę należy uszkodzenie narządów jamy brzusznej, np. rozerwanie śledziony czy żołądka. W przypadku uciśnięć klatki piersiowej zaś może dojść do złamań żeber. 

Należy pamiętać, że uciskanie nadbrzusza jest niedozwolone u niemowląt, ponieważ może prowadzić do rozległych uszkodzeń narządów jamy brzusznej czy przepony z powodu innego niż u starszych dzieci ułożenia żeber.