Świnka u dzieci – objawy, przyczyny, leczenie

Świnka (nagminne zapalenie przyusznic) jest chorobą wirusową wywoływaną przez patogen z rodziny paramyksowirusów. Do zakażenia nim dochodzi stosunkowo łatwo – drogą kropelkową lub kontaktową. Co więcej, objawy występują ok. tygodnia od zachorowania – w tym czasie dziecko może zarażać swoich rówieśników, np. w przedszkolu. 

Zwiększoną częstotliwość zachorowań na świnkę odnotowuje się zwykle wiosną i jesienią, gdyż jej wirus jest wrażliwy na działanie niskich i wysokich temperatur. Choroba ta najczęściej atakuje dzieci w przedziale wiekowym od 5 do 15 lat, co jednak nie oznacza, że dorośli nie mogą się nią zarazić. Wbrew powszechnym przekonaniom na świnkę można zachorować więcej niż raz w życiu, chociaż nie zdarza się to zbyt często.

Charakterystycznym objawem świnki u dzieci jest powiększenie jedno- lub dwustronne ślinianek przyusznych. Jest to symptom, który ułatwia rozpoznanie choroby i odróżnienie jej od innych jednostek chorobowych, przy czym stosunkowo rzadko pojawia się on na początku rozwoju choroby. 

Wcześniej u swojej pociechy możemy zaobserwować: nieznacznie podwyższoną temperaturę ciała, brak apetytu, złe samopoczucie i nadmierną senność. Z czasem pojawia się obrzęk ślinianek przyusznych, ból uszu, suchość w jamie ustnej oraz problemy z otwieraniem ust i przeżuwaniem pokarmów. Są to niebezpieczne objawy świnki u dzieci, gdyż mogą prowadzić do odwodnienia i niedożywienia.

Bezpośrednią przyczyną świnki jest zakażenie wirusem z rodziny paramyksowirusów, który rozpowszechnia się drogą kropelkową lub kontaktową. Dziecko może zarazić się tym patogenem poprzez kontakt z zakażonymi rówieśnikami. Okres wylęgania choroby, czyli czas od zarażenia do wystąpienia objawów, trwa od 7 do nawet 21 dni.

Świnka jest chorobą wirusową, dlatego też jej leczenie polega wyłącznie na ograniczaniu dotkliwości objawów towarzyszących. Przy zaobserwowaniu symptomów tej choroby należy udać się z dzieckiem do lekarza i po potwierdzeniu diagnozy wdrożyć zalecane przez niego leczenie. Zwykle stosuje się leki przeciwbólowe oraz okłady na okolice przyusznic w celu zmniejszenia bólu i obrzęku. 

Niekiedy lekarz w celu zminimalizowania ryzyka groźnych powikłań może zalecić noszenie szalika na szyi. Ważne jest także, by dbać o odpowiedni poziom nawodnienia i odżywienia dziecka, co może być trudne z uwagi na możliwe problemy z przełykaniem. Aby ułatwić dziecku przyjmowanie posiłków, najlepiej przygotowywać je w formie półpłynnej lub płynnej.

Wirus świnki najczęściej atakuje wyłącznie ślinianki, powodując ich jedno- lub dwustronny obrzęk. Niekiedy jednak, zwłaszcza u dzieci z obniżoną odpornością, może zaatakować również inne narządy, wywołując tym samym różne powikłania, w tym:

• zapalenie jąder jedno- lub dwustronne (dotyczy najczęściej młodych dorosłych), 
• zapalenie jajnika jedno- lub dwustronne (dotyczy najczęściej młodych dorosłych), 
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, 
• porażenie nerwów czaszkowych,
• zapalenie mięśnia sercowego (dotyczy osób dorosłych),
• porażenie nerwu słuchowego, 
• zapalenie trzustki.

Powikłania po śwince występują stosunkowo rzadko, a rokowania w tej chorobie są dobre.

Większość dzieci stosunkowo łagodnie przechodzi świnkę, co jednak nie oznacza, że można tę chorobę bagatelizować. Ze względu na ryzyko wystąpienia groźnych dla zdrowia, a nawet życia powikłań należy skonsultować się z lekarzem i wdrożyć rekomendowane przez niego leczenie. Ponadto, jako że śwince mogą towarzyszyć problemy z przełykaniem, niesie ona ze sobą ryzyko odwodnienia i niedożywienia dziecka, co z kolei może mieć bardzo poważne skutki zdrowotne.

W Polsce szczepienie na świnkę jest obowiązkowe od 2004 r. Od tego czasu udało się znacząco ograniczyć zachorowalność na tę chorobę zakaźną wieku dziecięcego. Szczepionkę przeciwko śwince podaje się w tzw. szczepieniu skojarzonym wraz ze szczepionką na odrę i różyczkę (MMR) w dwóch dawkach: pierwszą pomiędzy 13. a 15. miesiącem życia, a drugą – tzw. uzupełniającą lub przypominającą – w 6. roku życia dziecka.