Kifoza u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie

Kifoza to skrzywienie kręgosłupa polegające na nieprawidłowym (patologicznym) wygięciu odcinków piersiowego i krzyżowego w tył. Postępuje stopniowo. Może się pogłębiać na skutek przyjmowania m.in. nieprawidłowych postaw. 

Nasz kręgosłup, aby utrzymywać głowę i amortyzować wstrząsy, jest naturalnie wygięty w odcinku piersiowym. Jeśli to wygięcie jest zbyt mocne – mamy do czynienia z kifozą, a w skrajnych przypadkach – hiperkifozą. Nieprawidłowe krzywizny obejmują układ kostny i mięśniowy, stawy i więzadła.

Przy kifozie piersiowej charakterystyczne jest: 

• zaokrąglenie pleców,
• zaokrąglenie ramion,
• wysunięcie barków w przód,
• wysunięcie głowy w przód,
• garb,
• zapadnięcie klatki piersiowej,
• rozsunięcie łopatek,
• ból pleców,
• ból kręgosłupa,
• duszność, trudności w oddychaniu.

– Patologiczna kifoza jest zmianą ustawienia kręgosłupa piersiowego w płaszczyźnie strzałkowej. Wśród dzieci najczęstszą przyczyną tego ustawienia jest nieprawidłowa pozycja podczas siedzenia w szkolnej ławce oraz brak aktywności ruchowej wpływającej pozytywnie na elastyczność kręgosłupa i zaopatrujących go mięśni – zwraca uwagę Michał Kapelan, fizjoterapeuta.

Najczęściej kifoza występuje na skutek:

• przyjmowania nieprawidłowej postawy,
• częstego garbienia się,
• niewłaściwego napięcia mięśniowego – wrodzonego lub powodowanego przyjmowaniem nieprawidłowej postawy,
• może być idiopatyczna (wrodzona) i kostnopochodna,
• wystąpienia skoliozy (bocznego skrzywienie kręgosłupa),
• choroby Scheuermanna,
• gruźlicy,
• krzywicy,
• wad wzroku (powodujących wysuwanie głowy do przodu, tzw. kifoza oczopochodna),
• zablokowania stawów kręgosłupa,
• zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa,
• urazów i zmian pourazowych.

Leczenie kifozy polega na postawieniu diagnozy przez badanie palpacyjne, obserwację pacjenta stojącego i w ruchu (wykonanie określonych ruchów zaleconych przez lekarza). Wykonywany jest także RTG kręgosłupa na stojąco z wyciągniętymi do przodu rękami lub w pozycji leżącej. 

Jak każda wada kręgosłupa, kifoza wymaga długotrwałego leczenia. Pomagają masaże klasyczne i fizjoterapeutyczne, masaż klatki piersiowej i zmniejszający przykurcze. Dobre efekty dają też: masaż podwodny, pływanie, gimnastyka w wodzie, gimnastyka korekcyjna: rozciąganie mięśni klatki piersiowej przez odpowiednie ćwiczenia, wzmacnianie mięśni pleców, ćwiczenia mięśni brzucha, mięśni pośladków, ćwiczenia oddechowe, promieniowanie nadfioletowe, stosowanie szelek ortopedycznych i ultradźwięków.

Wady postawy występują w połączeniu z innymi problemami. Jeśli jakiś odcinek kręgosłupa jest przeciążony, to także inne jego fragmenty ulegają przeciążeniom, deformacjom i  upośledzeniu funkcjonowania. Powoduje to bóle, utrudnia prawidłowe poruszanie się i aktywność fizyczną. 

Aby zadbać o zdrowie dzieci, warto skupić się na zdrowotnej profilaktyce. Najważniejsze są:

• Ruch – sprzyja poprawie odporności, zmniejsza ryzyko infekcji, korzystnie działa na psychikę. Relaks na świeżym powietrzu wspomaga również dotlenienie umysłu, a więc przełoży się na wyniki w nauce. 
• Dobrze dobrane obuwie i w razie potrzeby wkładki ortopedyczne – złe rozmiary lub brak odpowiednich wkładek mogą sprzyjać kompensowaniu asymetrii przez kręgosłup. Całe ciało jest połączone, o kręgosłup należy dbać dosłownie od stóp do głowy. 

Dzieci często krzywią się, gdy szybko rosną: układ mięśniowy nie nadąża za wzrostem szkieletowym. Dlatego ważne jest, by miało dobrze dobrane biurko i krzesło – odpowiednio dopasowane wysokością do wzrostu dziecka i wyprofilowane. Istotne są również dobre oświetlenie i prawidłowa postawa podczas nauki. 

Sprawdzajmy, czy dziecko nosi odpowiednie okulary korekcyjne, ponieważ wady wzroku mogą sprzyjać niewłaściwemu schylaniu się. Ważny jest dobrze dobrany plecak, noszony na dwóch ramionach. Jeśli jest zbyt ciężki, rozważmy taki na kółeczkach, aby unikać garbienia się dziecka. 

Bardzo ważne w profilaktyce wad kręgosłupa jest utrzymanie prawidłowej masy ciała, przyjmowanie prawidłowej postawy podczas ćwiczeń, unikanie dźwigania nadmiernych ciężarów. 

W niemowlęctwie nie sadzajmy dziecka, które jeszcze samo nie siedzi, nie stawiajmy dziecka, które nie stoi itd. 

Najlepszą profilaktykę stanowią: aktywność fizyczna i ćwiczenia wzmacniające kręgosłup. Zdrowy ruch to odpoczynek, profilaktyka zdrowotna dla ciała i ducha. Zdrowe zmęczenie niweluje inne znużenie.

O ekspercie:

mgr Michał Kapelan – fizjoterapeuta, osteopata, absolwent Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, gdzie ukończył studia I i II stopnia na kierunku fizjoterapia. Stale podnosi kwalifikacje, szkoląc się w zakresie fizjoterapii i osteopatii, masażu i kinesiotapingu, anatomii palpacyjnej i ultrasonografii. Można kontaktować się z nim poprzez jego profil na FB.