Gronkowiec u dzieci – czym jest i jak leczyć?

Gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis, Staphylococcus haemolyticus) to bakteria o kulistym kształcie, która grupuje się w tak zwane grona i najczęściej osiada na błonach śluzowych. Aż 60 proc. przypadków infekcji gronkowcem zlokalizowana jest w nosie i gardle. Jednak bakteria może rozwijać się również na powierzchni skóry.

Co ważne, aby doszło do infekcji, skóra musi zostać uszkodzona. Gronkowiec złocisty bytuje na skórze, a nawet śluzówce wielu osób – nie tylko dzieci, ale i dorosłych – bez żadnych objawów. Problemy zaczynają się, gdy gronkowiec złocisty dostanie się do organizmu przez ranę. Źródłem gronkowca złocistego są różne zanieczyszczenia. Gronkowiec jest zaraźliwy. Bakteria może przedostawać się między ludźmi drogą kropelkową czy przez podanie brudnej ręki. Niebezpieczne mogą być również brudna woda, zanieczyszczona gleba, pomieszczenia szpitalne.

– Zakażenie na skórze powstaje najczęściej w wyniku otarcia naskórka albo głębszej rany i zainfekowania jej przez bakterie lub w wyniku zaczopowania gruczołu łojowego i rozwinięcia się zakażenia w jego obrębie, gruczoł może być połączony z mieszkiem włosowym (zakażenie przymieszkowe). Zakażenie gronkowcowe objawia się jako zmiany trądzikowe, zapalenie mieszków włosowych, czyraki lub zmiany o charakterze liszajca zakaźnego – mówi dr Bartosz Pawlikowski, dermatolog i pediatra.

Do zakażenia gronkowcem dochodzi przede wszystkim wśród dzieci, ponieważ to one nie kontrolują dotykania nosa czy wkładania rączek do buzi podczas zabawy. Kontakt gronkowca z uszkodzoną śluzówką lub niewielkim zranieniem może skończyć się infekcją.

Aby uniknąć zakażenia gronkowcem złocistym, trzeba przede wszystkim często myć ręce i uczyć dzieci podstawowych zasad higieny. Warto zadbać, by dziecko codziennie brało kąpiel oraz miało wszystkie ranki zabezpieczone plastrem lub opatrunkiem. To przez nie gronkowiec może dostać się do organizmu.

Nierzadko zdarza się, że do zakażenia gronkowcem złocistym dochodzi przez zjedzenie pokarmu, na którym znajdowała się bakteria. Wówczas dochodzi do zatrucia pokarmowego. Gronkowce przeżywają w kurzu oraz na brudnych tkaninach, zatem bakterie te można przynieść np. ze szpitala. Niestety, gdy źródłem gronkowca jest szpital, leczenie jest najtrudniejsze, ponieważ szczep ten jest odporny na antybiotyki.

Zakażenie gronkowcem najczęściej objawia się ropnymi zmianami występującymi w miejscu, w którym doszło do kontaktu bakterii z organizmem dziecka. Najczęściej rozpoznaje się gronkowca w nosie oraz jamie ustnej dziecka, jednak bakteria ta atakuje także oczy, a nawet uszy.

– Rozpoczyna się od czerwonej krostki, która oznacza stan zapalny. Jest ona bolesna, w ciągu kilkudziesięciu godzin dochodzi do powstania grudki zapalnej, a potem ropnej krosty – wyjaśnia dr Pawlikowski.

W miejscu infekcji pojawiają się bolesne zmiany skórne: liszajec, czyli podobne do opryszczki pęcherze wypełnione płynem, niebezpieczne dla zdrowia czyraki, a także gronkowcowy zespół oparzeniowy – zmiany z czasem występują na całym ciele, nie tylko w miejscu kontaktu bakterii z organizmem. Skóra wygląda jakby była poparzona. 

Po rozprzestrzenieniu się bakterii w ciele dziecko, poza bólem w miejscu infekcji, źle się czuje. Objawy ogólnoustrojowe zakażenia gronkowcem to: gorączka, złe samopoczucie, a w konsekwencji także zapalenie tchawicy, płuc, zatok, ucha środkowego, żył, a nawet opon mózgowo-rdzeniowych. Najgroźniejszym powikłaniem zakażenia gronkowcem złocistym jest zapalenie wsierdzia i sepsa.

Infekcję zakażenia gronkowcem złocistym stwierdza się na podstawie objawów oraz badania mikrobiologicznego. Jeśli obserwujemy u dziecka niepokojące, silne objawy, maluch narzeka na ból w konkretnym miejscu, głównie tam, gdzie występuje śluzówka, lub obserwujemy ropne i bolesne zmiany na skórze, należy niezwłocznie udać się po pomoc. Samo podejrzenie zakażenia gronkowcem jest wystarczającym powodem, by zabrać dziecko do lekarza.

– Do lekarza powinniśmy się udać, gdy zakażenie obejmuje okolice niebezpieczne i wrażliwe, czyli okolice ust, przewodu słuchowego, oka lub nosa oraz w przypadku dużego nasilenia zmian na skórze tułowia, pach i pachwin. Zaniechanie konsultacji lekarskiej może skończyć się powstaniem głębokiego stanu zapalnego z wytworzeniem przetoki, a po wygojeniu – blizny przerostowej, zanikowej, keloidu i przebarwienia w miejscu zapalenia – mówi dr Bartosz Pawlikowski.

Choć infekcje, których źródłem jest gronkowiec złocisty, mogą być nawet śmiertelne, w znakomitej większości przypadków udaje się je wyleczyć. Trzeba jednak działać od razu. Kiedy zauważymy na skórze dziecka zmiany wskazujące na zakażenie gronkowcem złocistym, należy odkazić ranę. Można przemyć ją wodą z mydłem antybakteryjnym lub środkiem odkażającym. Następnie należy zabezpieczyć skórę, by nie rozprzestrzeniać bakterii. Dziecko nie powinno dotykać chorego miejsca. Zakażenie gronkowcem można leczyć antybiotykoterapią doustną lub w postaci maści, którą stosuje się miejscowo.