Co to jest trzeci migdał?

Migdałki to element tkanki chłonnej gardła, który stanowi jedną z pierwszych barier ochronnych w walce z wirusami oraz bakteriami. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że w przypadku wniknięcia patogenu do organizmu przez jamę nosową lub gardło, pobudzeniu ulega układ immunologiczny człowieka. Część limfocytów, czyli jednego z rodzajów krwinek białych, jest stale zlokalizowanych w migdałkach, dzięki czemu mogą szybko reagować na obce białka, czyli tzw. antygeny wirusów lub bakterii. 

Po kontakcie dochodzi do znacznego namnażania się komórek układu odpornościowego w migdałkach. Tworzy się również miejscowy stan zapalny, który pomaga w walce z zakażeniem, ale jednocześnie powoduje charakterystyczne objawy, takie jak np. ból oraz zaczerwienienie gardła. 

Tak gwałtowne namnażanie się limfocytów oraz innych krwinek w migdałkach powoduje, że struktury te znacząco zwiększają swoje rozmiary. Nawracające infekcje, szczególnie te o etiologii bakteryjnej, skutkują natomiast tym, że migdały pozostają permanentnie powiększone, co powoduje pojawienie się charakterystycznych objawów związanych z obturacją dróg oddechowych.

Trzeci migdał u dzieci zaczyna przerastać najczęściej w wieku przedszkolnym oraz wczesnoszkolnym. Związane jest to z faktem, że właśnie w tym okresie dziecko ma styczność z dużą ilością drobnoustrojów z uwagi na coraz częstsze kontakty z rówieśnikami, np. w przedszkolu czy w szkole. Należy mieć również na uwadze, że układ odpornościowy dziecka na tym etapie jest niedojrzały i dopiero „uczy się” radzenia sobie z drobnoustrojami, zyskując w ten sposób odporność.  

Migdałek gardłowy może przerastać również wskutek niezakaźnych czynników, wśród których wymienia się alergiczny nieżyt nosa, refluks żołądkowo-przełykowy czy też narażenie dziecka na dym tytoniowy.

Przerost migdałków, zarówno podniebiennych, jak i gardłowego, skutkuje mechanicznym zwężeniem światła jamy nosowej oraz gardła. Za istotne klinicznie uważa się zwężenie obejmujące ponad 60 proc. objętości nosogardła. W takiej sytuacji mogą pojawić się charakterystyczne objawy trzeciego migdała, do których należą:

• znaczące upośledzenie drożności nosa,
• wyciek z nosa,
• pojawienie się charakterystycznej mowy nosowej,
• chrapanie i bezdech senny u dziecka,
• nawracające infekcje w obrębie nosogardła, a także powtarzające się ostre zapalenia ucha środkowego,
• wady zgryzu,
• przewlekłe zapalenie zatok przynosowych. 

Lekarz stwierdza przerost migdałka gardłowego na podstawie występowania wymienionych objawów klinicznych oraz badania pacjenta. W niektórych sytuacjach konieczne jest wykonanie dodatkowych badań, takich jak np. rynoskopia tylna.

To, czy należy usuwać trzeci migdał u dziecka, zależne jest przede wszystkim od prezentowanych przez maluszka objawów. Wskazania do tzw. adenotomii, czyli wycięcia migdałka, można podzielić na bezwzględne oraz względne. Do pierwszej grupy zalicza się m.in. niedrożność nosa, obturacyjny bezdech senny czy też stałe oddychanie dziecka przez buzię. Do względnych wskazań zalicza się nawracające ostre zapalenia ucha środkowego oraz gardła czy też wady zgryzu. Pamiętaj jednak, że ostateczną decyzję o konieczności przeprowadzenia zabiegu podejmuje otolaryngolog.

W przypadku niewielkiego nasilenia objawów lub konieczności odroczenia leczenia chirurgicznego możliwe jest zastosowanie leczenia objawowego. Warto podkreślić, że przerost migdałków to bardzo częsta przypadłość u dzieci, która ma tendencję do samoistnego ustępowania. Aby złagodzić dolegliwości, stosowane są najczęściej sterydy donosowe, które mają na celu zmniejszenie miejscowego stanu zapalnego. Możliwe jest także tzw. leczenie immunomodulacyjne, które wycisza naturalną reakcję zapalną powstałą po kontakcie z patogenem.