Bóle wzrostowe – co należy o nich wiedzieć?

Bóle wzrostowe u dzieci są dość częstą przypadłością, choć nie wszystkie dzieci ich doświadczają. Dolegliwość nazywa się również „nawracającymi nocnymi bólami kończyn” albo „łagodnym bólem kończyn okresu dziecięcego”. Taki ból ma charakter napadowy – pojawia się nagle i trwa zwykle od kilku do ok. 30–60 minut. W niektórych przypadkach mogą być to nawet 2 godziny. Nie jest to natomiast ból, który nasilałby się (potęgował) wraz z upływem czasu. Nie powoduje również utykania. Wyniki badań laboratoryjnych w przypadku bólów wzrostowych są w normie.

Szacuje się, że bóle wzrostowe występują nawet u 40 proc. dzieci. Co ważne, nie jest to objaw choroby – bóle wzrostowe po prostu zanikają z czasem.

Bóle wzrostowe najczęściej pojawiają się między 3. a 12. rokiem życia, czyli w okresie, w którym dzieci najszybciej rosną, a ich układ kostny intensywnie się rozwija. Na bóle wzrostowe równie często cierpią chłopcy co dziewczynki.

Objawy bólów wzrostowych są dość charakterystyczne: dziecko skarży się na ból kończyn dolnych, który występuje głównie wieczorem oraz w nocy. Atak bólowy najczęściej dotyczy łydek, ud oraz miejsca pod kolanami.

Z powodu bólu dziecko wybudza się, nie może spać, płacze. To ważny symptom: bóle wzrostowe nie pojawiają się w ciągu dnia, jeśli więc dziecko skarży się wtedy na ból nóg, warto skonsultować to z lekarzem i poszukać przyczyny.

Bóle wzrostowe manifestują się często po wysiłku fizycznym. Nie ma natomiast zasady co do częstotliwości ich występowania – niektórym dzieciom dokuczają codziennie, innym kilka razy w miesiącu. Co typowe, bóle wzrostowe mogą zaniknąć na parę miesięcy i po tym czasie znowu dać o sobie znać.

Bóle wzrostowe u dzieci są obustronne (występują symetrycznie), dotyczą mięśni (nie stawów), a łagodny masaż, leki przeciwbólowe czy ciepłe okłady sprawiają, że przykre dolegliwości ustępują.

Uwaga! Bóle wzrostowe nie powodują takich objawów, jak: spadek masy ciała, utrata apetytu, osłabienie, gorączka, opuchlizna, zasinienie, obrzęki, sztywnienie. Takie symptomy należy skonsultować z pediatrą. U dzieci w wieku przedszkolnym czy szkolnym złamania są bardzo częste, dlatego w przypadku wystąpienia powyższych symptomów nie wolno zwlekać z wizytą u lekarza.

Skąd biorą się bóle wzrostowe? Nie jest to do końca jasne. Ich przyczyny mogą wynikać m.in. z intensywnej aktywności fizycznej dziecka w ciągu dnia. Kilkuletnie dzieci są bardzo ruchliwe, rzadko kiedy potrafią usiedzieć w miejscu, a sforsowane mięśnie pod koniec dnia powodują ból.

Inna teoria zakłada, że płytki wzrostowe – ściśnięte poprzez ruch za dnia – w nocy „luzują się”. Kości rosną, co może powodować ból. Wzmożony rozwój kości ma miejsce właśnie podczas snu.

Pytanie, jak pomóc dziecku przy bólach wzrostowych, zadaje sobie niejeden rodzic. Jeśli dziecko narzeka na ból nóg, można pomóc mu na kilka sposobów:

• Wykonując delikatny masaż.
• Robiąc ciepły okład w obolałym miejscu.
• Zachęcając dziecko do wykonania, w miarę możliwości, prostych ćwiczeń rozciągających. Takie ćwiczenia warto również profilaktycznie wykonywać w ciągu dnia. 
• Podając dziecku środki przeciwbólowe – dostosowane do jego wieku i masy ciała. Najbezpieczniejsze substancje to paracetamol i ibuprofen. Podanie innych należy skonsultować z lekarzem.
• Dbając o to, by w jadłospisie dziecka nie brakowało zdrowych, naturalnych pokarmów oraz odpowiedniej ilości wody (a nie kolorowych, gazowanych, słodzonych napojów).
• Pamiętając o suplementacji witaminą D₃ (u dzieci do ok. 10. roku życia w dawce 600-1000 IU na dobę), zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym.