Zaparcia u niemowlaka

Niedługo po urodzeniu dziecko może robić kupę nawet 12 razy na dobę. Będą także i takie noworodki, które, karmione piersią, będą wydalać tylko raz na kilka dni. Z czasem powinna być w tym regularność, a dziecko nie powinno wyraźnie cierpieć, nie robiąc kupki. Zanim jednak tak będzie, noworodek, a nawet kilkumiesięczne niemowlę, może mieć uporczywe problemy z wypróżnianiem. 

Zaparciami określa się oddawane zbitego i twardego stolca, któremu towarzyszą dolegliwości bólowe i pogorszenie się samopoczucia dziecka. Zgodnie z przyjętymi kryteriami rzymskimi z 2016 roku o zaparciach mówimy, kiedy przez co najmniej miesiąc wystąpią co najmniej 2 poniższe objawy:

• defekacja rzadziej niż 3 razy w tygodniu,
• stolce twarde i o dużej średnicy,
• retencja stolca,
• obecność masy kałowej w odbytnicy.

By rozpoznać zaparcia u niemowlaka, trzeba uważnie obserwować zachowanie dziecka i zaglądać do jego pieluszki. Wygląd i konsystencja stolca to istotna informacja o stanie zdrowia dziecka oraz świetna wskazówka dotycząca jego samopoczucia. Pojawienie się zmian w wyglądzie kupy i częstotliwości wypróżniania może być sygnałem, że w dziecięcym brzuszku dzieje się coś niedobrego. Rodzice obserwują także: 

• ból i wysiłek przy wypróżnianiu,
• wzdęty brzuszek na długo przed wypróżnieniem,
• krzyk i złe samopoczucie dziecka,
• zahamowanie przyrostu wagi,
• brak apetytu. 

U niemowląt w różnym wieku problemy z defekacją mogą objawiać nieco inaczej. 

U dziecka poniżej 6. miesiąca życia– trudności przy wypróżnianiu, dziecko płacze, jest niespokojne, nie ma apetytu, jego brzuszek jest nabrzmiały.

U dziecka powyżej 6. miesiąca życia– oddawanie twardego i zbitego stolca rzadziej niż 2 razy w tygodniu, często związane z bólem. Waga dziecka nie zwiększa się lub nieznacznie przyrasta.

Dziecko rodzi się z niedojrzałym układem pokarmowym. Po miesiącach wymiany pokarmowej z organizmem mamy przez pępowinę, po przyjściu na świat musi bardzo szybko przystosować się nie tylko do samodzielnego jedzenia (ssania piersi), ale także trawienia otrzymanego pokarmu. 

O ile pokarm mamy jest idealnie dostosowany do potrzeb dziecka, to jednak problemy z wypróżnianiem mogą pojawić się nawet u noworodka. Pierwsze epizody kolki pokarmowej pojawiają się już u trzytygodniowych maluchów. 

Zaparcia u niemowlęcia najczęściej pojawiają się wtedy, kiedy mama zaczyna rozszerzać dietę dziecka o produkty na mleku modyfikowanym albo inne zmiksowane posiłki. Do najbardziej powszechnych przyczyn zaparć u dziecka w pierwszym roku życia należą: 

• alergie pokarmowe, m.in. na białko mleka krowiego,
• mleko modyfikowane przygotowane niezgodnie z instrukcją, 
• zbyt wczesne rozszerzanie diety o pokarmy stałe, 
• pokarmy wzdymające w diecie dziecka,
• nieprawidłowa praca jelit wynikająca z niedojrzałości układu trawiennego.

Zaparcia u niemowląt mogą być także wywołane przez niepokój lub stres. Po pewnym czasie dziecko powstrzymuje potrzebę wypróżniania z obawy przed bólem, jaki towarzyszy oddawaniu stolca. 

Warto zauważyć, że zatwardzenie u niemowląt występujące od czasu do czasu jest normalnym zjawiskiem. Tak jest także i u dorosłych. Problemem są zaparcia powtarzalne i regularne. Jeśli dieta jest odpowiednia, przyczyny zaparcia u niemowlaka należy szukać gdzie indziej. Konieczna jest konsultacja ze specjalistą. Być może problemem będzie nietolerancja pokarmowa lub alergia. 

Nieleczone zaparcia u niemowląt mogą powodować stan zapalny w końcowym odcinku jelita grubego. Zalegające resztki pokarmowe mogą uszkodzić śluzówkę, a nawet powodować hemoroidy, które są dolegliwością wymagającą szybkiego leczenia.

Jeśli niemowlak ma zaparcie mimo karmienia wyłącznie piersią, zmianie powinna ulec dieta jego mamy. W jej codziennym jadłospisie powinno znaleźć się więcej produktów bogatych w błonnik, takich jak: razowe pieczywo, świeże owoce i warzywa i kasze. 

Jeśli zaparcie występuje u niemowlaka karmionego sztucznie, trzeba podawać mu mniej kaszek, kleiku ryżowego i ryżu. Powinno się także zwiększyć ilość podawanych dziecku płynów. Można podawać mu soki, które poprawiają perystaltykę jelit, np. jabłkowy, marchwiowy, śliwkowy czy gruszkowy. 

Inne przydatne sposoby na zaparcia u dzieci to: 

Masaż brzuszka wykonywany kilka razy dziennie. Wykonujemy go, naciskając dolną i środkową część brzucha, kreśląc koliste ruchy samymi palcami.  

Powolne karmienie i pilnowanie, aby dziecko rozgryzało kęsy jedzenia. Do tego podawanie mu większej ilości wody, szczególnie wody źródlanej, która rozluźnia masy kałowe w jelitach. 

Stworzenie spokojnej atmosfery wokół dziecka i eliminowanie nadmiaru bodźców, by nie udzielał się mu niepokój i stres. Powodem wstrzymywania defekacji może być nawet wydająca niepokojące odgłosy zabawka czy grający telewizor. 

Podawanie leków na zaparcia u niemowląt jest możliwe tylko po konsultacji z lekarzem. Jeśli zatwardzenie będzie się utrzymywać nawet po zmianie diety, lekarz może przepisać środki w kroplach lub czopkach, które poprawiają pracę jelit i regulują działanie flory bakteryjnej w układzie pokarmowym.