Uczulenie na mleko matki

Karmienie piersią uważa się za najlepszy sposób żywienia noworodków i niemowląt. WHO zaleca, aby przez pierwsze pół roku życia dziecka karmić malucha wyłącznie mlekiem z piersi. 

Karmienie piersią ma wiele zalet dla matki i dziecka.

• Pokarm matki dla noworodka i niemowlęcia jest bardzo zdrowy i pełnowartościowy.
• Mleko matki korzystnie wpływa na odporność.
• Uważa się, że dzieci karmione mlekiem modyfikowanym mogą w późniejszym życiu być bardziej narażone na nadwagę i otyłość.
• Karmienie z piersi, a nie ze smoczka, pozytywnie wpływa na kształtowanie się prawidłowego zgryzu oraz na zdrowie zębów (nie bez powodu mówi się o „próchnicy butelkowej”).
• Karmienie piersią buduje więź emocjonalną między matką a dzieckiem (pamiętaj jednak, że najważniejsza jest bliskość! I jeśli nie możesz lub nie chcesz karmić piersią, twoje dziecko odczuje tak samo twoją miłość po prostu przytulane lub noszone na rękach). 

– Zawartość mleka matki nie jest zawsze taka sama. Jest dostosowana do potrzeb dziecka. Przykładowo, pokarm mamy, która urodziła wcześniaka, ma więcej białka, przeciwciał, elektrolitów oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych, które wspomagają dojrzewanie mózgu dziecka. A ilość białka w mleku mamy zmienia się wraz z wiekiem dziecka i ze zmianą jego zapotrzebowania. Rano w mleku kobiecym znajduje się najwięcej laktozy, w południe tłuszczu, a wieczorem – białka. Mleko kobiece jest bogate w niemal wszystkie witaminy i minerały. Mleko matki zawiera też składniki bioaktywne, m.in. cytokiny, glikoproteiny, enzymy, hormony, glikolipidy, oligosacharydy – wymienia dietetyczka Katarzyna Trafisz.

Pomimo że mówi się, iż mleko matki to najlepsze, co można dać dziecku, nie zawsze karmienie piersią jest możliwe. Czasem wynika to z trudności z samym przystawianiem do piersi. Wówczas możliwe jest kontynuowanie „karmienia piersią inaczej”, czyli odciąganie mleka matki laktatorem i podawanie w butelce.

W rzadkich przypadkach może jednak dojść do sytuacji, w której dziecko nie może spożywać matczynego mleka. Jak to możliwe? 

Problem uczulenia na mleko matki dotyczy ok. 1-2 proc. niemowląt. Uczulenie na matczyne mleko powodowane jest przenikaniem alergenów z układu pokarmowego matki do jej gruczołów mlecznych. Chociaż wiele osób zwraca uwagę na fakt, że pokarm dla dziecka nie powstaje w żołądku, jednak alergeny mogą pokonać tę barierę przez naczynia krwionośne. Następnie mleko matki z alergenami trafia do jelit niemowlęcia, a stamtąd z kolei do krwi dziecka. W efekcie u malucha pojawiają się objawy alergii pokarmowej. 

Chociaż mówi się, że jest to „uczulenie na mleko matki”, realnie jest to nadwrażliwość na zawarte w nim alergeny, a nie na samo mleko. 

• Wystąpieniu uczulenia może sprzyjać niedojrzałość układu pokarmowego dziecka. 
• Z problemami uczuleń częściej borykają się dzieci alergików.
• Alergiom mogą sprzyjać złe warunki w domu, gdzie przebywa dziecko, jak np. dym z papierosów, obecność pleśni, nadmiar kurzu. Podobnie mogą działać czynniki środowiskowe, np. silne zanieczyszczenia. 
• Alergie i nadwrażliwość mogą być także skutkami przebytych infekcji wirusowych lub bakteryjnych czy skutkiem antybiotykoterapii, zarówno u dziecka, jak i matki. 
• Uczulenie mogą potęgować pokarmy lub kosmetyki matki (np. kremy z kazeiną, duże ilości nabiału w diecie matki, nadmiar jaj, mięs lub ryb).

Objawy alergii na mleko matki pojawiają się po narodzinach, zwykle między drugim tygodniem a trzecim miesiącem życia. Jeśli symptomy uczulenia są widoczne wcześniej, może to świadczyć o przenikaniu alergenów już w życiu płodowym przez łożysko. 

• Objawy skórne

Objawem alergii zwykle są krostki i grudki na skórze. Mogą mieć rumieniowe podłoże, powodować świąd, a niekiedy wysięk. Zwykle zauważa się zmiany skórne w obrębie policzków, uszu i na tułowiu. 

• Objawy pokarmowe

Maluchy nierzadko cierpią przy tym na dolegliwości pokarmowe, takie jak bóle brzucha, kolki, wzdęcia, zaparcia, biegunki, silne ulewanie, wymiotowanie, brak apetytu. 

• Objawy oddechowe 

U małych alergików mogą pojawiać się objawy nieżytu nosa, duszności, sapka, ciężki oddech, infekcje oskrzeli, płuc, rzężenie. 

Inne objawy uczulenia na mleko matki to m.in. stany zapalne ucha, powracające i przedłużające się przeziębienia, podwyższona temperatura.

Żeby potwierdzić (lub zaprzeczyć) uczuleniu, wykonuje się testy alergiczne z krwi oraz testy alergiczne skórne. Niestety, u dzieci do ok. 4. roku życia wyniki nie zawsze mogą być miarodajne i wiarygodne. Dlatego niekiedy wprowadza się dietę eliminacyjną dla mamy, która okresowo rezygnuje ze spożywania „podejrzanych” produktów.

Jeśli badania i obserwacje potwierdzą, że dziecko cierpi z powodu uczulenia na alergeny obecne w mleku matki, możliwe jest opanowanie sytuacji poprzez:

• dietę eliminacyjną mamy,
• farmakoterapię przeciwhistaminową,
• zmianę sposobu karmienia na mleko modyfikowane.

Zaleca się także, żeby w przypadku alergii pokarmowych rozszerzać dietę nieco później (najwcześniej po ukończeniu 6. miesiąca życia). Oczywiście, niezbędne jest także wyeliminowanie z otoczenia substancji drażniących, jak np. dym papierosowy (co dotyczy jednak nie tylko dzieci z alergią!). 

Chociaż współcześnie „modne” stają się diety bezmleczne, bezglutenowe lub bez laktozy, specjaliści apelują, żeby bez podstaw i bez konsultacji nie rezygnować z tych składników w diecie zarówno matki, jak i dziecka.

EKSPERTKA: 

Katarzyna Trafisz – dietetyczka, autorka marki Żywieniowy GPS, pasjonatka psychodietetyki. Na Facebooku prowadzi stronę z poradami dla rodziców. www.facebook.com/Dietetyk.Katarzyna.Trafisz.Zywieniowy.GPS