Skaza białkowa – czy wiesz, jak ją rozpoznać?

Skaza białkowa jest popularnym określeniem na alergię na białka mleka krowiego. To wiążące się z dokuczliwymi objawami skórnymi i pokarmowymi schorzenie rozwija się zazwyczaj w okolicach 3. miesiąca życia i zwykle samoistnie ustępuje do ukończenia 2.-3. roku życia. Ze względu na specyfikę alergii i diety niemowlaka, skaza białkowa najczęściej dotyka dzieci odżywiane mlekiem modyfikowanym (2-3 proc.), które charakteryzuje się innym składem chemicznym niż naturalne mleko matki. Znacznie rzadziej jest obserwowana u niemowląt karmionych piersią (0,5 proc.).

Przyczyny powstawania skazy białkowej wciąż nie zostały do końca poznane. Jednak na pewno w rozwoju schorzenia rolę odgrywają różne czynniki – nie tylko środowiskowe, ale także genetyczne, szacuje się, że może być ona nawet w 15 proc. dziedziczna. Skaza białkowa znacznie częściej dotyka dzieci, których rodzice także cierpią na alergie pokarmowe. 

Jest ona alergią immunozależną, a jak podkreśla Paweł Góra z Uniwersytetu Jagiellońskiego w opublikowanym w 2011 roku na łamach czasopisma „Problemy Higieny Epidemiologicznej” artykule dotyczącym skazy białkowej: – Każdy pokarm może powodować reakcję immunologiczną w układzie pokarmowym niemowlęcia i wytwarzać przeciwciała przeciw składnikom tego pokarmu, co niekiedy jest równoznaczne z rozwojem uczulenia zwłaszcza u niemowląt z genetyczną skłonnością do alergii. Wyjątkiem jest mleko matki, które zazwyczaj nie uczula.

Zalecane jest więc karmienie niemowlęcia wyłącznie piersią do 4.-6. miesiąca życia, a następnie bardzo stopniowe wprowadzanie nowych pokarmów, z zachowaniem odpowiedniej kolejności. W przypadku dziedzicznej wrażliwości niemowlaka na alergię uczulająco mogą działać także pokarmy spożywane przez karmiącą piersią matkę. W szczególności dotyczy to właśnie alergenów białka krowiego, jak i jajek oraz ryb.

Z powodu braku metod na całkowitą ochronę niemowlaka przed skazą białkową, istotne jest, aby wiedzieć, jak ją rozpoznać. Jak już wspomniano, jest to choroba alergiczna objawiająca się zarówno ze strony układu pokarmowego, jak i skóry. Do najbardziej charakterystycznych objawów skórnych skazy białkowej należy czerwona, swędząca wysypka, która pojawia się przede wszystkim na twarzy, za uszami i na tułowiu malucha. Może być także obserwowana na zgięciach łokci i kolan. Ponadto alergia na białka mleka krowiego wywołuje podobne dolegliwości jak inne alergie pokarmowe, m.in.:

• refluks żołądkowo-pokarmowy,
• kolka niemowlęca,
• biegunka lub zaparcia,
• wzdęcia,
• wymioty,
• zmęczenie, problemy z zasypianiem,
• bóle głowy i stawów,
• nocne poty.

W przypadku rozpoznania niepokojących objawów skazy białkowej warto potwierdzić diagnozę za pomocą badań laboratoryjnych krwi lub skórnych testów alergicznych. Badania te pomogą także określić, jakie pokarmy mogą powodować ewentualne alergie krzyżowe. 

Najczęściej zalecanym postępowaniem jest jednak próba eliminacyjna – obserwacja czy wyeliminowanie z diety dziecka (lub karmiącej piersią matki) produktów mlecznych prowadzi do ustąpienia objawów. 

Modyfikacja diety i ścisłe wykluczenie z niej produktów mogących aktywować skazę białkową jest też główną metodą leczenia tej choroby. Ponadto nie należy zapominać o odpowiedniej pielęgnacji w celu łagodzenia objawów skórnych skazy białkowej – stosowanie nawilżających emolientów wzmacnia skórę niemowlaka i łagodzi podrażnienia.