Skala Apgar – czy wiesz, za co noworodek dostaje punkty?

Skala Apgar po raz pierwszy została zaprezentowana światu w 1952 roku, a jej twórczynią była Virginia Apgar. Amerykańska anestezjolożka i pediatra zaproponowała ujednolicony system oceny noworodka, który stosowany jest bezpośrednio po urodzeniu. Skala ta jest obecnie stosowana na całym świecie u każdego nowonarodzonego malucha.

Skala Apgar polega na fizjologicznej ocenie stanu noworodka. Ocenianych jest pięć parametrów:

• zabarwienie skóry (jej zaróżowienie, bladość lub zasinienie),
• oddech (głębokość i regularna częstotliwość oddechu),
• czynność serca,
• napięcie mięśniowe,
• odruchy (drażnienie nozdrzy cewnikiem, drażnienie podeszew stóp).

W przypadku każdego z tych parametrów przyznawana jest odpowiednia punktacja. Jak przyznawane są punkty przy porodzie? Jeżeli dany parametr jest w normie, wówczas przyznawane są dwa punkty – a to oznacza, że noworodek może zdobyć maksymalnie 10 punktów. Jeżeli stwierdzane są umiarkowane nieprawidłowości, dla danego parametru przyznawany jest jeden punkt, natomiast gdy parametr zauważalnie odbiega od normy – liczba punktów to zero.

Stan dobry noworodka odpowiada 8–10 punktom w skali Apgar. Jeśli maluch uzyska od 4 do 7 punktów, wówczas stan noworodka jest określany jako średni. Natomiast uzyskanie poniżej trzech punktów w skali Apgar oznacza stan ciężki.

Skala Apgar stosowana jest do oceny stanu noworodka bezpośrednio po jego przyjściu na świat. To, ile punktów Apgar otrzyma noworodek w badaniu wykonanym w pierwszej minucie, ma wpływ na częstotliwość kolejnych badań. Jeżeli w pierwszym badaniu uzyskano ocenę dobrą, czyli przyznano noworodkowi od 8 do 10 punktów, wówczas wystarczy powtórzyć badanie w piątej minucie po urodzeniu. Jeśli natomiast w pierwszym badaniu dziecko uzyskało 7 lub mniej punktów – badanie powtarzane jest w 3., 5. i 10. minucie życia. Pierwsze zastosowanie skali Apgar ma na celu oszacowanie stanu zdrowia noworodka i oceny, czy nie jest wymagana resuscytacja, a kolejne badania pozwalają określić, czy stan noworodka się poprawia, czy pogarsza.

Przyznanie maluchowi od 8 do 10 punktów oznacza, że maluch jest żywotny, reaguje w prawidłowy sposób na oczyszczanie nozdrzy, ma prawidłowe napięcie mięśniowe wyrażające się obecnością odpowiedniego zgięcia kończyn. Ponadto czynność serca i oddech są prawidłowe. Jeśli dziecko otrzyma od 4 do 7 punktów, może to wskazywać na obecność sinicy obwodowej, zmniejszone napięcie mięśniowe, słabą reakcję na odruchy, a także zwolnioną akcję serca i częstość oddechu. Uzyskanie poniżej 4 punktów w skali Apgar to wynik wskazujący na ciężki stan noworodka – brak odruchów, sinicę centralną, brak oddechu i akcji serca. Taki wynik jest wskazaniem do resuscytacji noworodka. 

Punkty w skali Apgar przyznawane są na podstawie dokładnej oceny każdego z pięciu parametrów.

Akcja serca i oddech

Jednym z najważniejszych parametrów do oceny jest częstość akcji serca oraz oddech. W przypadku akcji serca przekraczającej 100 na minutę noworodek uzyskuje dwa punkty, natomiast czynność serca poniżej 100 na minutę pozwala na przyznanie jednego punktu. Jeżeli stwierdzany jest brak akcji serca – noworodkowi przyznawane jest zero punktów.

Podczas oceny oddychania zasady punktacji w skali Apgar są następujące: regularny głęboki oddech i płacz u noworodka to dwa punkty, nieregularny i płytki oddech to jeden punkt, z kolei brak oddechu to zero punktów. 

Zabarwienie skóry

W przypadku oceny zabarwienia skóry oceniany jest jej odcień – gdy skóra jest w prawidłowy sposób zaróżowiona, wówczas noworodek otrzymuje dwa punkty. W przypadku wystąpienia sinicy obwodowej, czyli zasinienia skóry, przyznawany jest jeden punkt. Z kolei sinica centralna, czyli zasinienie skóry oraz błon śluzowych, uniemożliwia przyznanie punktu. 

Napięcie mięśniowe

U zdrowego noworodka napięcie mięśniowe jest wzmożone, co oznacza, że kończyny są zgięte. Prawidłowe napięcie mięśni i wykonywanie przez noworodka samodzielnych ruchów pozwala na przyznanie dwóch punktów. Jeśli natomiast napięcie mięśniowe jest niewielkie – przyznawany jest jeden punkt. Zerowa punktacja przypada tym noworodkom, u których stwierdzana jest wiotkość i brak napięcia mięśniowego.

Podstawowy odruch

Podstawowym odruchem ocenianym w skali Apgar jest odruch pojawiający się po drażnieniu nozdrzy noworodka cewnikiem. Prawidłową reakcją powinien być kaszel i kichanie – za taką reakcję przyznawane są dwa punkty. Jeżeli oczyszczanie nozdrzy cewnikiem wywołuje u noworodka jedynie grymas, wówczas przyznawany jest jeden punkt. Z kolei brak jakiejkolwiek reakcji to zero punktów. 

Kolejny badany odruch to reakcja na drażnienie podeszew stóp. Ile punktów może uzyskać wówczas noworodek? Przyznawana punktacja jest następująca: dwa punkty za pojawienie się płaczu noworodka, słabe poruszanie kończyną to jeden punkt, a brak reakcji – zero punktów.