Pneumokoki u niemowlaka – objawy, przyczyny, leczenie

Streptococcus pneumoniae (pneumokoki, dwoinki zapalenia płuc) – tak nazywają się bakterie zwane pneumokokami i dwoinkami zapalenia płuc. Jest ich około 90 odmian, jednak kilkanaście z nich wywołuje poważne zakażenia i choroby. Szczególnie groźne są dla małych dzieci i seniorów. Co ciekawe, szacuje się, że aż 60 proc. przedszkolaków i dzieci uczęszczających do żłobków jest nosicielami tych bakterii. Bycie nosicielem oznacza bycie zakażonym bez objawów choroby, jednak możliwe jest zakażenie innych.

Pneumokoki osiedlają się w nosie oraz gardle, są odpowiedzialne za infekcje dróg oddechowych, zapalenia zatok, ucha środkowego, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia płuc oraz sepsy. Najczęściej wywołują zapalenie gardła, zapalenie oskrzeli oraz zatok. Jeśli przedostaną się do krwi, mamy do czynienia z tak zwaną chorobą inwazyjną pneumokokową.

Z danych Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Bakteryjnych Zakażeń Ośrodkowego Układu Nerwowego z 2020 roku wynika, że co roku liczba przypadków inwazyjnej choroby pneumokokowej potwierdzonych hodowlą i metodą niehodowlaną (PCR) wynosi między 200 a 1000. W latach 2018 i 2019 liczby te były najwyższe: 1009 i 1067. Najwyższa wykrywalność zakażenia pneumokokami dotyczy dzieci poniżej drugiego roku życia oraz grupy wiekowej 65+.

Pneumokoki są jedną z głównych przyczyn zachorowalności i umieralności dzieci na świecie. Każdego roku z powodu tych bakterii umiera ponad 1,5 mln osób – aż 1 mln z tych przypadków z powodu zapaleń płuc.

Pneumokoki u niemowlaka – objawy

Zakażenie pneumokokami u dziecka objawia się w sposób zależny od tego, jaką chorobę wywołają bakterie. Jednak niemal zawsze infekcji pneumokokowej towarzyszy wysoka gorączka, brak apetytu, zmęczenie i ospałość. Jeśli zakażenie dotyczy górnych dróg oddechowych, choremu doskwiera kaszel oraz katar. Z kolei przy zapaleniu gardła będzie to silny ból w jego rejonie. Wymienione objawy nie są charakterystyczne, towarzyszą wielu różnym infekcjom, dlatego nie jest łatwo odkryć, że to pneumokoki są przyczyną choroby.

O zakażeniu pneumokokami może świadczyć nawracające zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok, a także płuc i oskrzeli. Zapalenie płuc wywołane zakażeniem inwazyjnym pneumokokami powoduje szmery w płucach, duszności, kaszel, gorączkę, a także dreszcze, potliwość i ból w klatce piersiowej.

Z kolei zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych objawia się szybko rosnącą gorączką do 40 st. C., wymiotami, bólem głowy, a także objawami neurologicznymi, takimi jak zaburzenia świadomości czy sztywność karku.

Sepsa występuje najczęściej po ciężkim zapaleniu płuc i objawia się gorączką, bólami mięśni, przyspieszonym biciem serca, wysypką na tułowiu i kończynach, która nie blednie pod wpływem ucisku.

Rodzice małych dzieci powinni przede wszystkim czujnie obserwować, czy po przeziębieniach nie rozwija się zapalenie ucha środkowego, czy zapalenie zatok jest nawracające oraz jak przebiega zapalnie płuc – jeśli w przebiegu choroby pojawią się bóle w klatce piersiowej i duszności, należy skontaktować się z lekarzem.

Niestety u niemowląt trudno jest rozpoznać, co konkretnie boli i przeszkadza. Z tego powodu należy obserwować zachowanie dziecka. Pneumokoki u niemowlaka wywołują objawy takie, jak: płaczliwość, osłabienie, brak apetytu i gorączka.

Pneumokoki u dziecka – przyczyny

Do zakażenia pneumokokami może dojść w rozmaitych okolicznościach. Niestety bakterie te mają wiele dróg transmisji. Podstawową jest kontakt z chorym lub z nosicielem. Pneumokoki przenoszą się drogą kropelkową, co oznacza, że są obecne w ślinie i śluzie chorego. Roznoszą się podczas kaszlu, kichania, a nawet rozmowy. W takiej formie bakterie mogą wędrować nawet na odległość jednego metra.

Niestety pneumokoki można również „przynieść”, dotykając wcześniej zabawek, czy mebli, na które przedostały się kropelki śliny lub śluzu chorego. Z tego powodu najczęściej do zakażenia dochodzi w placówkach edukacyjnych, takich jak: przedszkola i żłobki. Największy wzrost zachorowań wywołanych pneumokokami występuje w okresie jesienno-zimowym, gdy mamy do czynienia również z falą infekcji wirusowych oraz ogólnie osłabionej odporności dzieci. Wirusowe infekcje górnych dróg oddechowych sprzyjają rozwojowi zakażeń bakteryjnych.

Do leczenia zakażeń pneumokokowych wykorzystuje się przede wszystkim antybiotykoterapię. Leki dobrane są w zależności od objawów i ogólnego stanu chorego. Jeśli potwierdzona jest inwazyjna choroba pneumokokowa, konieczne jest podanie antybiotyku dożylnie. Ponadto stosuje się też leczenie objawowe: leki przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe.

Aby dowiedzieć się, czy pneumokoki były przyczyną infekcji, lekarz może zlecić badania moczu, krwi lub płynu mózgowo-rdzeniowego.

Skuteczną metodą zapobiegania rozwojowi infekcji pneumokokowych są szczepienia. W Polsce dostępne są dwa typy szczepionek przeciw pneumokokom. Szczepionki skoniugowane polecane są dzieciom od 6. tygodnia życia. W zależności od wieku pacjent musi przyjąć od jednej do czterech dawek szczepionki. Z kolei szczepionki sacharydowe polecane są dla dzieci powyżej 2. roku życia, a także seniorom.