NOP u niemowlaka – co należy o nim wiedzieć?

Definicja NOP została stworzona przez światową organizację zdrowia WHO i jest uniwersalna dla każdego rodzaju szczepionki. Niepożądany odczyn poszczepienny definiowany jest jako każdy medyczny objaw, który związany jest czasowo ze szczepieniem, a więc pojawił się w okresie do 4 tygodni od podania preparatu. 

Warto zwrócić uwagę, że zgodnie z definicją ważny jest jedynie ten okres, nie zaś potencjalne objawy. W związku z tym zdarzenie klasyfikowane jako NOP nie musi być koniecznie wywołane przez szczepienie, a jedynie przypadkowo wystąpić w danym okresie. Częstość występowania niepożądanych odczynów poszczepiennych szacuje się na 0,05 proc. wszystkich szczepień wykonywanych w ramach programu szczepień ochronnych. 

Warto podkreślić również, że NOP nie musi być związany jedynie z powikłaniami wywołanymi potencjalnie przez składniki zawarte w szczepionce. Niepożądany odczyn poszczepienny może być także skutkiem błędu szczepienia, a więc transportu, przechowywania czy też samego wykonania procedury.

W związku z tym, że to niemowlęta są najczęściej szczepionymi pacjentami, niepożądane odczyny poszczepienne zazwyczaj dotyczą właśnie ich. NOP po szczepieniu niemowlaka rozpoznawany jest na podstawie tych samych kryteriów, które przytoczone zostały w poprzednim akapicie. W przypadku wystąpienia problemów zdrowotnych w okresie do miesiąca od wykonania szczepienia, warto zgłosić ten fakt lekarzowi POZ.

Odczyny poszczepienne, w zależności od ciężkości występujących objawów, dzielone są na 3 grupy – łagodne, poważne i ciężkie. W przypadku powikłań łagodnych, które występują najczęściej, pojawić się może gorączka, miejscowy obrzęk i zaczerwienienie. Kluczowy jest jednak fakt, że powikłania te są miejscowe, nigdy zaś ogólnoustrojowe. W przypadku poważnych niepożądanych odczynów poszczepiennych powikłania są bardziej nasilone i ogólnoustrojowe, jednak nie pozostawiają trwałych skutków oraz nie wymagają hospitalizacji. 

Z kolei powikłania ciężkie, w odróżnieniu od pozostałych dwóch kategorii, są poważne, pozostawiają trwałe następstwa i stanowią zagrożenie życia dla niemowlęcia. To, jakie mogą być niepożądane odczyny poszczepienne u niemowląt, zależy w dużej mierze również od rodzaju podanej szczepionki. Wśród najczęstszych konkretnych objawów związanych z NOP wymienia się m.in.:

• gorączkę,
• miejscowy obrzęk i zaczerwienienie skóry,
• drgawki gorączkowe,
• zespół hipotoniczno-hiporeaktywny,
• nieukojony płacz.

NOP u niemowlaka można stwierdzić, jeżeli problem zdrowotny wystąpił do 4 tygodni po wykonaniu szczepienia. Niepożądane odczyny poszczepienne mogą objawiać się w bardzo różny sposób, od miejscowego zaczerwienienia, po występujący skrajnie rzadko wstrząs anafilaktyczny u dziecka. Z tego też powodu tak ważna jest obserwacja dziecka po wykonanym szczepieniu, a w razie wystąpienia niepokojących objawów – udanie się do lekarza POZ lub do nocnej opieki lekarskiej.

Wielu rodziców zastanawia się, jak rozpoznać NOP u niemowlaka. Za stwierdzenie NOP odpowiada lekarz. Odbywa się to po zbadaniu dziecka i stwierdzeniu korelacji czasowej występującego objawu z wykonanym szczepieniem. W przypadku niemowląt, oprócz wcześniej wymienionych objawów, mogą to być również zmiany skórne w postaci wysypki czy trudności z oddychaniem.

Nie musisz się martwić tym, gdzie zgłosić NOP, gdyż jest to zadanie lekarza, który stwierdzi w badaniu dziecka wystąpienie odchylenia w jego stanie zdrowia. W większości przypadków lekarz dowiaduje się o wystąpieniu niepożądanego odczynu poszczepiennego po 4–6 tygodniach od jego wykonania, a więc w przypadku kolejnego szczepienia. 

Dzieje się tak, gdyż znaczna większość NOP jest łagodna i objawia się jako odczyny miejscowe bądź lekko podwyższona temperatura ciała. Z tego powodu tak ważny jest wywiad i kwalifikacja do szczepienia, gdzie lekarz może ostrzec cię przed potencjalnymi powikłaniami związanymi z podaniem szczepionki. 

Rzadko kiedy również wystąpienie NOP stanowi przeciwwskazanie do przeprowadzenia kolejnych szczepień w przyszłości. Pamiętaj również, że szczepionki są jednym z największych odkryć medycyny i pomimo potencjalnych działań niepożądanych, które występują stosunkowo rzadko, ich wkład w zapobieganie niebezpiecznym chorobom wieku dziecięcego jest nieoceniony.