Niemowlę mało śpi – jak temu zaradzić?

W pierwszych tygodniach życia dziecko powinno przesypiać większość doby, a czas jego aktywności powinien przypadać na jedzenie. Jednak nie wszystkie dzieci zachowują się tak „książkowo”, wręcz przeciwnie – na sen niemowlaka ma wpływ wiele czynników. Znajdziemy oczywiście dzieci, które przesypiają całą noc i śpią w dzień, będę też takie, które przez całą dobę budzą się co chwilę do karmienia albo drzemią godzinami przy piersi mamy.

Ilość snu i dobowy rytm snu już u niemowlęcia jest wyjątkowy tylko dla niego. Zgodnie z zaleceniami pediatrów w pierwszym roku sen powinien zajmować dziecku większość doby – odpowiednio długi sen ma wpływ na jego rozwój psychofizyczny. Kiedy jednak nasze dziecko prawidłowo się rozwija i sprawia wrażenie wyspanego, nawet wtedy, kiedy mało śpi, nie ma powodu do niepokoju i nie trzeba nerwowo liczyć godzin snu. Każde dziecko jest inne.

• Noworodek przesypia zwykle do 20 godzin na dobę, budzi się do karmienia i nie ma poczucia dnia i nocy.
• Między 2. a 4. miesiącem życia dziecko przesypia ok. 18 godzin na dobę.
• 6-miesięczne dziecko powinno spać nieprzerwanie od 6 do 8 godzin w nocy, a w dzień mieć dwie, trzy drzemki.

Sen niemowlaka składa się z fazy snu spokojnej (NREM), kiedy maluszek spokojnie śpi i fazy aktywnej (REM) czyli snu płytkiego, kiedy łatwo go wybudzić. U dziecka przejście z fazy do fazy ma bardzo zróżnicowany charakter. Cechą właściwą dla maluchów jest przewaga fazy aktywnej i to właśnie od niej rozpoczynają swój cykl snu.

Zdrowy sen niemowlaka to taki, po którym wstaje wyspany, ma ochotę na jedzenie oraz coraz dłuższe okresy czuwania i zainteresowania otoczeniem. Dobrze śpiący niemowlak prawidłowo przybiera na wadze i rozwija się zgodnie z normą.

Ze snem, tak jak z jedzeniem, u każdego dziecka będzie inaczej. Wiele z nich ma mniejszą potrzebę snu. Inne maluchy mogłyby przespać całą dobę. Bywa jednak i tak, że dziecko nie chce spać, bo jest bardziej wrażliwe na bodźce, nadpobudliwe i nadreaktywne. W takiej sytuacji analiza przeszkód, jakie mogą utrudniać dziecku sen, pomoże je zminimalizować i poprawić jakość jego życia.

Dziecko nie chce spać z wielu bardzo różnych powodów:

Głód – noworodki i małe niemowlęta domagają się jedzenia w nocy, głód może je budzić i utrudniać zasypianie. Roczne dziecko powinno już przesypiać noc bez pobudki na posiłek.

Nieregularny tryb życia – jednego dnia pobudka o świcie, a innego przed południem nie sprzyja uregulowaniu rytmu dobowego maluszka. Podobnie jest z wieczornymi rytuałami, kąpielą o stałej porze, które wprowadzają dziecko w czas przygotowania do snu.

Pozostawianie dziecka samego – wiele dzieci potrzebuje czuć obecność mamy nawet przez sen! Dziecko, szczególnie maleńkie, będzie spało spokojniej, jeśli łóżeczko będzie stało w twojej sypialni albo maluszek będzie spał w twoim łóżku.

Przegrzane pomieszczenie – przed spaniem pokój powinien być wywietrzony, łóżeczko należy oddalić od kaloryfera, temperatura nie powinna być za wysoka. To mit, że dziecko powinno być przykryte pierzynką i kocami, bo zmarznie. Temperatura w jego pokoju nie powinna przekraczać 20 stopni Celsjusza.

Niewygodne ubranie, za ciasno zapięty pampers – takie i inne przeszkody także mogą zakłócać spokojny sen.

Mokra pielucha – niektóre dzieci nerwowo reagują na kupkę czy przepełnionego pampersa. Mogą budzić się z tego powodu i mieć kłopoty z zaśnięciem.

Stres, zdenerwowanie – dzieci, nawet maleńkie, reagują na nerwową atmosferę, wyczuwają napięcie matki. Może to bardzo utrudniać im zasypianie i spokojny sen.

Zbyt duże zmęczenie – nadmiar emocji, zmiany, zbyt dużo bodźców bardzo często są przyczyną problemów ze snem u dziecka.

Zbyt cicho – czasami dzieciom przeszkadza hałas, a czasami zbyt wyciszone otoczenie. Szum imitujący wody płodowe, niezbyt głośna rozmowa, cicho grająca kołysanka – wszystko to może wzmocnić w dzieciach poczucie bezpieczeństwa.

Zatkany nosek – nawet niewielki katar u niemowlaka, który nie umie oddychać ustami, to duże utrudnienie.

Ząbkowanie – wiele dzieci ma problemy z zaśnięciem z powodu bólu dziąseł i może z tego powodu budzić się w nocy.

Skok rozwojowy – dziecko ma problemy ze snem, kiedy przechodzi kolejne etapy swojego rozwoju. Pediatrzy wyodrębniają siedem takich momentów, kiedy dziecko „uczy się” nowych umiejętności i w tym czasie bywa marudne, może zmienić nawyki związane z jedzeniem i spaniem.

Kiedy mamy wątpliwości związane ze snem dziecka i same nie znajdujemy odpowiedzi na pytanie, dlaczego dziecko nie chce spać, warto skonsultować się z pediatrą.

Każde dziecko jest inne, dlatego też sposoby na sen niemowlęcia będą różne. Zwykle jednak sprawdza się:

• Rutyna snu

Regularne godziny zasypiania i pobudki pozwalają na podzielenie dnia na etapy, ułatwiają też przygotowanie do szybszego zaśnięcia wieczorem. Rytuały przed snem (np. śpiewanie kołysanki czy masaż), a także rano po przebudzeniu (np. rymowanki) zapewniają maleństwu poczucie bezpieczeństwa i spokoju.

• Aktywność w ciągu dnia

Ruch i przebywanie na świeżym powietrzu przyczyniają się do lepszego rozwoju, poprawy zdrowia i dotlenienia małego dziecka.

• Jedzenie przed snem

W zależności od wieku dziecka przed snem warto podać mu lekkostrawny posiłek. Zasypianie z pustym brzuszkiem nie jest dobrym pomysłem, należy jednak unikać ciężkostrawnego jedzenia. Niemowlęta karmi się na żądanie.

• Biały szum

Przydają się zabawki szumiące, emitujące biały szum przypominający maluszkowi przyjazne dźwięki z brzucha mamy.

• Otoczenie a zdrowy sen

Pomieszczenie w którym śpi maleństwo powinno być wywietrzone, w miarę możliwości ciche, zaciemnione, z temperaturą w granicach 20-21 stopni C. Można zapalić małą lampkę nocną.

Każdego dnia, na chwilę przed zaśnięciem, warto zaplanować czas na wyciszenie dziecka. Można wtedy opowiedzieć mu bajkę czy zaśpiewać kołysankę. Kąpiel i zabawy w wannie to także część wieczornej rutyny wyciszania się. Jeżeli maluszek polubi takie aktywności, można stosować je codziennie o stałej porze, a dodatkowo po kąpieli zrobić masaż plecków, stópek i buźki, które relaksują i pomagają szybciej zasnąć. Przed snem nie należy dostarczać dziecku zbyt mocnych wrażeń (np. włączonego telewizora), będzie wówczas przebodźcowane i nie uśnie łatwo.

Warto pamiętać, że nie należy na siłę regulować rytmu snu dziecka. Najmłodsi doskonale wiedzą, ile snu potrzebują. Nie należy układać rytmu dnia za dziecko, a starać się „dostosować” do malucha i zaufać jego organizmowi oraz instynktom.