Miesięczne dziecko – co już potrafi?

W pierwszym miesiącu życia dziecka możesz odnieść wrażenie, że maluch niemal wyłącznie je, śpi i płacze. Już niedługo, w ciągu kilku kolejnych miesięcy, zaczniesz jednak obserwować, jak maluch staje się bardziej komunikatywny i pojawiają się u niego kolejne (wiele zmieniające w waszym codziennym sposobie funkcjonowania) umiejętności związane z rozwojem motorycznym.

Rozwój fizyczny

Parametrem rozwoju chyba najczęściej sprawdzanym u dzieci w początkowym okresie życia jest masa i długość ciała. Przeciętna masa ciała (50. centyl) niemowlaka po pierwszym miesiącu życia wzrasta już do 4,5 kg dla chłopca i 4,2 kg dla dziewczynki. Długość ciała oscyluje natomiast w okolicy 55 cm u chłopców i 54 cm u dziewczynek.

Odpowiednie przyrosty masy i długości ciała są ważnym wyznacznikiem prawidłowego rozwoju dziecka, jednak podane wyżej wartości mają tylko charakter orientacyjny (uwzględniają tylko jedną wartość, a nie relatywnie szeroki zakres normy).

Dodatkowo trzeba wziąć pod uwagę, że maluchy oczywiście rodzą się też z różnymi parametrami w tym zakresie – trudno oczekiwać na przykład, żeby niemowlę z masą urodzeniową trzech kilogramów w ciągu miesiąca zrównało się pod tym względem z niemowlakiem o masie urodzeniowej czterech kilogramów. Szczególnie w pierwszych miesiącach życia jest więc istotne, żeby właściwe tempo rozwoju fizycznego rozpatrywać dla każdego dziecka indywidualnie, w porozumieniu z pediatrą.

Rozwojowi fizycznemu malucha nieodłącznie towarzyszy kształtowanie nowych umiejętności. Co potrafi miesięczne dziecko?

Rozwój zmysłów

Jeśli chodzi o rozwój zmysłów, dla miesięcznego niemowlęcia charakterystyczne jest to, że:

• jego zmysł słuchu jest w pełni dojrzały,
• rozpoznaje niektóre dźwięki,
• może obracać główkę w kierunku znajomych głosów i innych dźwięków,
• widzi na odległość 20–30 cm,
• uwielbia patrzeć na twarze ludzi,
• umie rozpoznawać zapach mleka własnej mamy. 

Miesięczne dziecko nie postrzega jeszcze wyraźnie różnych kolorów, dlatego może woleć wzory biało-czarne lub inne mocno kontrastujące. Dodatkowo warto wiedzieć, że na tym etapie życia za normalne uznaje się, że oczy niemowlaka „błądzą” i czasami może pojawiać się zez.

Rozwój motoryczny

W kontekście rozwoju motorycznego po pierwszym miesiącu życia typowe jest:

• przenoszenie rączek w kierunku oczu i ust,
• trzymanie dłoni zaciśniętych w piąstki,
• brak zdolności do utrzymywania główki (głowa dziecka opada, o ile nie jest podtrzymywana),
• wykonywanie niezbyt płynnych, nagłych ruchów kończynami.

Opiekowanie się miesięcznym dzieckiem i dbanie o jego właściwy rozwój zdecydowanie bywa trudne, ale zwykle nie wymaga skomplikowanych rozwiązań. Najlepsze, co możesz zrobić, sprowadza się przede wszystkim do zadbania o zaspokojenie podstawowych potrzeb fizjologicznych niemowlaka oraz spędzania z nim dużej ilości czasu na interakcjach.

Poniżej znajdziesz kilka wskazówek, jak możesz wykorzystać czas z miesięcznym dzieckiem na adekwatną do wieku zabawę, która pomoże rozwijać u niego nowe umiejętności:

• zapewnij dziecku dużo różnych okazji do zaznajamiania się z nowymi dźwiękami i słowami; możesz zacząć czytać dziecku książeczki, opowiadać historie, śpiewać mu kołysanki lub inne piosenki, mówić do niego często w różnych sytuacjach,
• uśmiechaj się do dziecka – maluch potrafi wyczuć atmosferę w otoczeniu, a twój dobry nastrój sprawia, że czuje się bezpieczny i jest spokojniejszy; około 6. tygodnia życia u niemowląt pojawia się tzw. uśmiech społeczny – już niedługo możesz się więc spodziewać, że dziecko odpowie ci w takiej sytuacji,
• codziennie układaj dziecko w pozycji na brzuszku na kilka minut; to ćwiczenie skutecznie pomaga we wzmacnianiu mięśni górnej części ciała, a dzięki ich zwiększonej sile maluch niedługo będzie potrafił samodzielnie utrzymywać główkę (pamiętaj jednak, żeby zawsze obserwować niemowlaka, kiedy jest w tej pozycji, i nie zmuszać go do tego ćwiczenia, jeśli ewidentnie nie podoba się mu przebywanie w takim ułożeniu).

Wiele z typów ruchów wykonywanych przez dziecko w pierwszych miesiącach życia ma charakter odruchowy, co oznacza, że w odpowiedzi na bodziec pojawiają się automatycznie. Jakie odruchy można zaobserwować u dziecka niedługo po urodzeniu i kiedy one zanikają? Poniżej znajdziesz kilka przykładów:

• odruch Moro – w odpowiedzi na bodziec maluch odrzuca do tyłu główkę, odwodzi (odsuwa od ciała) ręce i nogi, a następnie szybko przywodzi je do siebie; ten odruch najbardziej wyraźny jest w pierwszym i drugim miesiącu życia,
• toniczny odruch szyjny – kiedy główka dziecka jest skierowana w prawą stronę, prawa rączka prostuje się, a lewa zgina; odwrotne ruchy niemowlę wykonuje, gdy przekręca głowę na lewą stronę; odruch jest najwyraźniejszy w drugim miesiącu życia, ale może występować do około szóstego miesiąca,
• odruch chwytania – kiedy dotkniesz palcem wnętrza dłoni malucha, automatycznie zaciska on na nim dłoń; odruch jest bardzo silny szczególnie w pierwszych dniach po urodzeniu, ale może utrzymywać się nawet do piątego lub szóstego miesiąca życia.

Wybrane odruchy niemowlaka są regularnie badane przez pediatrę podczas wizyt kontrolnych. Ma to na celu ocenę funkcji układu nerwowego i stopnia rozwoju dziecka.