Jak wybrać tran dla niemowląt?

Tran jest produktem o bardzo wysokiej zawartości cennych dla zdrowia składników odżywczych, przede wszystkim:

• kwasów omega-3 – mających korzystny wpływ na dojrzewanie układu nerwowego oraz rozwój zdolności poznawczych, mowy i narządu wzroku u niemowląt i małych dzieci oraz wykazujących działanie przeciwzapalne; udowodniono także, że niski poziom kwasów omega-3 w mleku kobiecym może zwiększać ryzyko rozwoju astmy, alergicznego nieżytu nosa i atopowego zapalenia skóry u najmłodszych dzieci,
• witaminy A – niezbędnej w procesie widzenia, pozytywnie wpływającej na funkcje układu immunologicznego,
• witaminy D – wspierającej pracę układu odpornościowego, a także odpowiadającej za właściwą mineralizację kości i zębów.

Choć mogłoby się wydawać, że ze względu na zawartość tych składników odżywczych tran będzie idealnym uzupełnieniem diety niemowlaka, to w praktyce okazuje się, że może na zdrowie malucha oddziaływać szkodliwie. Dlaczego?

Zasadą przy podawaniu witamin (szczególnie tych rozpuszczalnych w tłuszczach, jak witamina A i D, których nadmiar jest kumulowany w organizmie) oraz innych składników pokarmowych nie powinno być „im więcej, tym lepiej”. Należy znaleźć poziom optimum, a tran jest na tyle skoncentrowanym źródłem wymienionych wyżej składników, że podając go niemowlętom możemy łatwo przekroczyć ich bezpieczną, korzystną dawkę.

Istnieje realne ryzyko, że regularnie uwzględniając tran w diecie dziecka w pierwszym roku życia, doprowadzilibyśmy do osiągnięcia toksycznych stężeń tych substancji w organizmie malucha. Zbyt wysoki poziom witamin rozpuszczalnych w tłuszczach związany jest w występowaniem negatywnych konsekwencji zdrowotnych.

Dla przykładu – nadmiar witaminy A prowadzi do osłabienia organizmu, niekorzystnych zmian w strukturze kości, nadmiernej pobudliwości oraz pojawiania się zmian skórnych. Podając jedną łyżeczkę dziennie niektórych z dostępnych na rynku tranów możemy ponad czterokrotnie przekroczyć zapotrzebowanie niemowlęcia tę witaminę (a dziecko otrzymuje dodatkowo sporą dawkę tej substancji z mlekiem mamy, mlekiem modyfikowanym, a w przypadku starszych niemowląt – również pokarmem uzupełniającym).

Dbanie o żywienie dziecka może przyczynić się do poprawy funkcji jego układu immunologicznego. Tran nie jest jednak jedynym (a na pewno nie najbezpieczniejszym) sposobem na dostarczenie kluczowych składników wspomagających odporność.

W pierwszym półroczu życia związki te niemowlę otrzymuje wraz z mlekiem mamy lub mlekiem modyfikowanym. W tym okresie istotne jest podawanie suplementu witaminy D w ilości 400 IU na dobę (niezależnie od sposobu karmienia). Dodatkowo, w przypadku żywienia naturalnego zalecane jest, żeby przez okres laktacji mama spożywała ryby raz lub dwa razy w tygodniu i suplementowała kwasy DHA w ilości 200–300 mg na dobę (zwiększa to ich stężenie w produkowanym mleku).

W drugim półroczu życia składniki ważne w kontekście funkcji układu odpornościowego niemowlę otrzymuje już w coraz większym stopniu wraz z pokarmami uzupełniającymi. Ważne jest, aby w tym okresie uwzględnić w jego diecie produkty bogate w żelazo i cynk (np. mięso, jaja, nasiona roślin strączkowych). Nadal powinniśmy dbać o odpowiednią podaż witaminy D. Dawkę przyjmowanych suplementów tej substancji najlepiej ustalić z pediatrą (w tym okresie będzie się ona różnić w zależności od sposobu żywienia i diety niemowlęcia).

Na opakowaniach tranu zwykle możemy przeczytać, że spożycie tego produktu jest bezpieczne dla dzieci powyżej trzeciego roku życia. Przed rozpoczęciem podawania tranu maluchom zawsze należy skonsultować się z pediatrą.

Warto pamiętać, że rekomendowanym sposobem dostarczania potrzebnych dla dziecka składników odżywczych jest zbilansowana dieta oraz przyjmowanie suplementów witaminy D w zalecanej dawce. Podając dziecku ryby raz bądź dwa razy w tygodniu, zapewnimy mu odpowiednią ilość kwasów omega-3. Witaminę A możemy znaleźć w naturalnych źródłach – przede wszystkim pomarańczowych, zielonych, żółtych warzywach i owocach, jajach oraz maśle.

Tran może być produktem bezpiecznym dla niemowlaka, ale tylko jeśli będzie dawkowany w ściśle określonych, bardzo małych ilościach, na zlecenie i pod kontrolą lekarza. Nigdy nie należy go podawać dziecku na własną rękę, ponieważ ryzykujemy przez to przedawkowaniem zawartych w tym oleju składników odżywczych.

Jeśli zdecydujemy się na podawanie dziecku tranu, możemy wybierać spośród produktów w różnych postaciach – płynu „naturalnego” lub z dodatkiem różnych aromatów poprawiających smak, a także tabletek i kapsułek. Tran zawsze należy kupować w aptece (niewłaściwe warunki przechowywania i transportu mogą negatywnie wpłynąć na skład produktu). Olej rybny w postaci płynnej przechowujemy w lodówce. Nadaje się on do spożycia przez około trzy miesiące po otwarciu.

Pamiętajmy także, że tran należy spożywać w postaci surowej. Można podawać go razem z inną żywnością spożywaną przez dziecko, ale nie dodawajmy go do posiłków poddawanych obróbce termicznej.