Dziecko budzi się co godzinę – co można zrobić?

Sen to naturalny stan naszego funkcjonowania występujący na przemian z okresami aktywności. Jest konieczny, bo sprzyja wypoczynkowi i regeneracji organizmu. W objęciach Morfeusza „ładujemy baterie”.

U dzieci, szczególnie maleńkich, sen jest często jedyną szansą na regenerację organizmu. Kiedy nie śpią, zaabsorbowane poznawaniem świata, ciągle wykorzystują zasoby energetyczne.

Podczas snu uaktywnia się somatotropina, czyli hormon wzrostu warunkujący prawidłowy rozwój dziecka. Zachodzą także procesy odnawiające i utrwalające połączenia międzyneuronalne, dzięki czemu dzieci zapamiętują informacje dostarczane podczas czuwania. Co więcej, sen zapewnia optymalną aktywność układu odpornościowego.

Mówi się: „wyspane dziecko to zdrowe dziecko” i jest w tym dużo prawdy. Aby maluch mógł spokojnie przesypiać noce i nie budzić się co godzinę, powinniśmy zadbać o higienę jego snu.

Istotna jest przede wszystkim regularność: najzdrowiej jest, kiedy dziecko kładzie się spać i wstaje codziennie o podobnej porze (i to nawet w weekendy). Najmłodszym pociechom zazwyczaj pomaga również ustalony schemat czynności wykonywanych przed zaśnięciem – najpierw kąpiel, potem mycie zębów, czytanie bajeczek, żegnanie się i przyciemnianie pokoju naprawdę mogą sprawić, że dziecku łatwiej będzie zasnąć.

Jak mówią William i Martha Searsowie, autorzy książki „Zasypianie bez płaczu”, spokojny sen dziecka ma swe początki w tym, jak wygląda poprzedzający go dzień. W przypadku małych dzieci korzystne jest, aby dni miały stały, przewidywalny rytm. „Im bardziej przewidywalny dzień, tym spokojniej upływa noc” – czytamy w poradniku.

Na zdrowy sen dziecka wpływ ma wiele czynników, m.in:

• Położenie łóżeczka

Nie może ono stać np. w przeciągu czy w tzw. ciągu komunikacyjnym, gdzie kręcą się inni domownicy. Najlepiej wybrać miejsce zaciszne, gdzieś w kąciku czy na uboczu mieszkania.

• Otoczenie

Trzeba sprawdzić, co dziecko widzi, kładąc się do łóżeczka. To, co dla nas normalne, u dziecka może wywoływać niepokój, np. grafika na ścianie, która po zmroku wygląda strasznie, lampka o dziwnym kształcie, itd.

• Materac

Dobrze dobrany materac poprawia komfort snu dziecka. Nie może być niewygodny, wykonany z toksycznych materiałów czy uczulający dziecko. Wybierzmy dobry materac do spania o potwierdzonej jakości. Najlepiej, by był on nowy.

• Oświetlenie

Jeśli malec boi się ciemności, w sklepach znajdziemy specjalne lampki nocne dla dzieci, które dają delikatną poświatę. Trzeba jednak pamiętać, żeby umieścić je poniżej poziomu, na którym śpi dziecko, tak aby źródło światła nie rozpraszało go podczas zasypiania.

• Odgłosy

Każdy dom i każde otoczenie ma swoje odgłosy. Może być to dźwięk wody kapiącej z kranu sąsiadów, głośny telewizor grający za ścianą czy hałasy za oknem. Z czasem przyzwyczajamy się do tych dźwięków i sami nie zwracamy już na nie uwagi. Dzieciom mogą one jednak zakłócać komfort wypoczynku.

Długość snu i czuwania zmieniają się u ludzi od narodzin po dorosłość. Wraz z procesem dojrzewania układu nerwowego zmienia się także dobowe zapotrzebowanie na sen oraz jego dobowy rytm.

• noworodki (0-3 miesięcy): 14-17 godz. na dobę,
• niemowlęta (4-11 miesięcy): 12-15 godz. na dobę,
• dzieci małe (1-2 lata): 11-14 godz. na dobę,
• przedszkolaki (3-5 lat) 10-13 godz. na dobę.

Jednym z wielu powodów tak częstych wybudzeń mogą być skoki rozwojowe. Pierwszy rok życia dziecka to czas nabywania wielu nowych umiejętności, natłoku bodźców i wrażeń. Dziecko w krótkim czasie uczy się podnosić głowę, siadać, wstawać, stawiać pierwsze kroki, mówić pierwsze słowa, bawić się. Bardzo intensywnie rozwija się również układ nerwowy niemowlaka.

Niemowlę budzi się w nocy co godzinę, kiedy jest głodne.W pierwszych miesiącach życia dzieci budzą się, aby po prostu zjeść, bez względu na to, czy mowa o karmieniu piersią czy butelką. Nocne karmienia mogą być powodem pobudek do 7.-8. miesiąca życia, ale zdarza się, że i dzieci powyżej 9. miesiąca potrzebują dodatkowego posiłku. Zwykle mówi się, że po 12. miesiącu życia maluchy nie muszą już jeść w nocy. Kiedy jednak zjedzą niedostatecznie energetyczny posiłek wieczorny, sporadycznie może zdarzyć się nocna pobudka.

Niemowlę może budzić się zbyt często, kiedy jego pielucha będzie brudna lub przemoczona. Nie możemy nic poradzić na to, że maluch akurat w nocy zrobił kupę. O ile okres nocnych kupek minie, to potrzeba siusiania w nocy zostanie na długo, dlatego bez względu na wiek w nocy warto korzystać z pieluszek o dużej chłonności.

Dziecko budzi się w nocy, kiedy jest mu za gorąco a powietrze jest zbyt suche. Idealna temperatura dla dziecka oscyluje pomiędzy 18 a 20 stopniami Celsjusza. W wielu mieszkaniach jest znacznie cieplej, szczególnie zimą, dlatego należy odpowiednio dostosować liczbę warstw ubrania malca do temperatury otoczenia. Miejsce do spania powinno być odpowiednio przyciemnione – zarówno w nocy, jak i podczas drzemek powinno się zasłaniać okna.

Częste pobudki mają niemowlęta ząbkujące lub chore. Dla maluchów męcząca jest podwyższona temperatura, a kaszel czy katar utrudniają spokojne oddychanie. Proces ząbkowania, któremu towarzyszy ból dziąseł, sprawia, że maluszki budzą się częściej i trudniej je uśpić. Nie jest to łatwy czas dla rodziców, ponieważ niemowlę będzie marudne w dzień, a w nocy może budzić się nawet co godzinę. Na szczęście, zarówno wychodzenie ząbków, jak i choroba nie powinny zaburzać snu dziecka na dłużej niż kilka dni (zwykle od 7 do 10 dni).

Częste budzenie się dziecka mogą powodować dolegliwości ze strony układu pokarmowego – u noworodków i małych niemowląt często sen przerywany jest problemami z trawieniem. Maluchowi odbija się lub ulewa, ma refluks lub gazy. W miarę upływu tygodni, około 3. miesiąca życia, u większości dzieci problemy z trawieniem powinny same zanikać. Jeśli jednak widać, że dziecko dalej się męczy, warto zastanowić się, czy oprócz fizjologicznych i naturalnych problemów z karmieniem dziecku nie ma poważniejszych dolegliwości spowodowanych alergią, nietolerancją lub wrażliwością na pewne pokarmy. W takiej sytuacji warto udać się na konsultacje do odpowiedniego specjalisty np. alergologa lub gastroenterologa dziecięcego.

Maluch może budzić się co godzinę z powodu dyskomfortu fizycznego. Jeśli dziecko jest wrażliwe, to nawet metka na ubraniu może utrudniać sen. W wakacje natomiast powodem wielu nocnych pobudek są ugryzienia komarów.

Częste pobudki, szczególnie w nocy, mogą towarzyszyć szczepieniom. Nasz maluch może czuć ból w miejscu ukłucia, a nawet gorączkować. W miarę możliwości starajmy się pomóc mu przetrwać gorsze chwile i, jeśli to możliwe, wyeliminować przyczynę zakłócenia komfortu snu (np. wyciąć metkę, stosować repelenty na komary, używać moskitiery).

W zasypianiu bez pobudek pomaga odpowiednio ułożony plan dnia – zarówno zbyt późna pora chodzenia spać, jak i za krótkie drzemki w ciągu dnia mogą powodować, że malec kładzie się do snu przemęczony.

Bardzo ważne jest wypracowanie prawidłowych przyzwyczajeń związanych ze snem. Jeśli dziecko jest małe, nie powinno się przedłużać wykonywanych przy nim czynności kosmetycznych czy karmienia, by nie rozpraszać jego uwagi dodatkowymi bodźcami. Nie wszystkie dzieci wykazują gotowość do samodzielnego zasypiania i nie jest dobrze zostawiać je same, kiedy wyraźnie się boją.

Pokój dziecka powinien być oddalony od pomieszczeń, gdzie wieczorami toczy się życie, ogląda się filmy, gra w gry czy prowadzi ożywione rozmowy. Świetnie, gdyby pokój po zmroku był zaciemniony. W mieszkaniu w mieście może być konieczne zawieszenie w oknach grubych, zaciemniających zasłon czy rolet. Zanim położy się dziecko do łóżka, zaleca się krótkie wietrzenie pokoju. W rejonach, gdzie powietrze jest zanieczyszczone, można rozważyć zakup specjalnego oczyszczacza lub nawilżacza powietrza.Mogą przydać się także rośliny oczyszczające powietrze.

Jak jeszcze można zapewnić dziecku zdrowy i spokojny sen? Kupując dobry materac do spania. Dzieciom rekomenduje się przede wszystkim nowoczesne materace piankowe, które zapewniają stabilne podparcie dla kręgosłupa i wysoki komfort snu. Dobrze wybrać model z dość gęstej pianki, który będzie też najbardziej trwały.