Spirometria u dzieci – co musisz o niej wiedzieć?

Skierowanie na spirometrię otrzymuje dziecko, u którego lekarz podejrzewa astmę wczesnodziecięcą albo mukowiscydozę. Badanie to nie przesądza oczywiście o ostatecznej diagnozie, ale jest wiarygodnym wskazaniem do oceny stanu płuc i układu oddechowego. Na monitorze spirometru znajdują się takie parametry, jak: życiowa pojemność płuc (VC) czy maksymalna swobodna wentylacja płuc (MVV). 

Badanie spirometrem jest wykonywane od wielu lat – pierwsze urządzenie skonstruowano w 1846 roku, a na obecny spirometr mówiono oddechomierz. Badanie to jest bezbolesne, ale wymaga współpracy między pacjentem a wykonującym badanie. W przypadku mniejszych dzieci może to być utrudnione.

Wykonanie spirometrii u dzieci w wieku przedszkolnym może być utrudnione, wymaga bowiem wykonania kilku poleceń lekarza, które dla dziecka mogą być niezrozumiałe. Chodzi o tzw. nasilony (forsowny) wydech. U dorosłych powinien on trwać 6 sekund, u dzieci, mających mniejszą objętość układu oddechowego, może to być utrudnione. 

A więc od jakiego wieku można wykonać spirometrię u dzieci? Pierwsze próby przeprowadzenia spirometrii podejmuje się u dzieci w wieku 3-6 lat, ale szanse na jego wykonanie i uzyskanie miarodajnego wyniku są niewielkie. Udane badanie jest już możliwe u dzieci od 7. do 10. roku życia.

Badanie spirometrem jest całkowicie bezpieczne i nieinwazyjne. Tzw. nasilony oddech, o jaki prosi wykonujący badanie specjalista nie wybiega znacząco poza wydechy towarzyszące umiarkowanemu wysiłkowi. Jedyne, co może dziecko zaskoczyć, choć nie jest to w żadnym stopniu niebezpieczne, jest założenie na nos dziecka plastikowego klipsa, który blokuje uciekanie powietrza. Dzieci mogą być tym zaskoczone, ale poza minimalnym uciskiem na skrzydełkach klips stwarza większej niedogodności. Warto także uwrażliwić dziecko na konieczność prawidłowego trzymania ustnika. Najlepiej zrobić to w trakcie zabawy – ucząc dziecko gwizdania w gwizdek z ustnikiem w ustach, czy pogłębionego wydychania powietrza poprzez dmuchanie na balonik lub inne, niezbyt ciężkie przedmioty.

Spirometr znajdziemy w praktycznie każdym gabinecie lekarza pulmunologa. To niewielka skrzyneczka z monitorem połączona z ustnikiem specjalną, gumową rurką. Pacjentowi odcina się dostęp powietrza przez nos zakładając plastikowy klips, a następnie zaleca mu się dokładne zaciśnięcie warg na ustniku. Na sygnał prowadzącego badania należy wdychać i wydychać powietrze przez ustnik. Bardzo ważne jest, by włożyć w to jak najwięcej wysiłku oddechowego i bardzo dokładnie wykonać plecenie lekarza. 

Całe badanie trwa około kilkunastu minut. Krótko po zakończeniu urządzenie drukuje wyniki pomiaru, które może zinterpretować tylko lekarz. Współczesne spirometry to małe komputery, można programować je w dowolny sposób, a wynik drukować w kolorze wprost z maszyny. By wynik był miarodajny, lekarz musi otrzymać trzy pomiary, tzw. krzywe zależności między przepływem powietrza a objętością płuc. Zobaczy wtedy, jakie są rezerwy wentylacyjne układu oddechowego i oceni, czy u dziecka nie rozwija się astma.

Tak jak do większości badań diagnostycznych, do spirometrii również należy się przygotować. 2 godziny przed badaniem pacjent powinien powstrzymać się przed jedzeniem zbyt obfitego posiłku i unikać wysiłku fizycznego. 

Dzieciom warto dokładnie wytłumaczyć, na czym polega spirometria koncentrując się na tym, że jest całkowicie bezbolesne i można je porównać do gwizdania. Przydatne mogą być ćwiczenia – zabawy z gwizdkiem i wszelkie ćwiczenia z dmuchaniem. Pomaga to pogłębić oddech.