Prawidłowy rozwój mowy – ile słów powinien mówić dwulatek?

Okres pomiędzy 12. a 24. miesiącem życia człowieka jest momentem, w którym następuje tzw. „eksplozja” słownictwa dziecka. Do ok. 15. miesiąca życia dziecko używa od 3 do 6 słów, a także jest w stanie zrozumieć wydawane mu proste, tzw. jednoetapowe, polecenia. To również okres, w którym maluszek ma bardzo duże zdolności „rozumienia”, mimo że nie jest on jeszcze w stanie rozmawiać. Dziecko półtoraroczne często potrafi wskazać przedmiot po wcześniejszym jego nazwaniu przez osobę dorosłą. Zaczyna również powtarzać słowa, mówić „nie”, a także używać wyrażeń, które mają zasygnalizować jego potrzebę (np. „chcę”). Do ukończenia drugiego roku życia dziecko niemal codziennie uczy się nowych słów. Używa również prostych zaimków, a także stara się budować zdania złożone z dwóch znanych mu wyrazów. To również czas, kiedy dziecko szczególnie chętnie słucha opowiadań i bajek.

Do ukończenia 18. miesiąca życia dziecko dysponuje słownictwem od 5 do 50 słów. Są one jednak mocno pomieszane z charakterystyczną dla maluszków ich własną i niepowtarzalną „gwarą”. Z tego powodu trudno jednoznacznie stwierdzić, jak dużym zasobem słownictwa dysponuje mały człowiek w tym okresie. 

Do ukończenia drugiego życia dziecko przeciętnie dysponuje ponad 200 słowami. Co więcej, ponad połowa wypowiedzi staje się w pełni zrozumiała dla dorosłego człowieka. Z racji tego, że okres ten nazywany jest również „okresem mowy”, a dziecko uczy się nowych słów niemal codziennie, udział charakterystycznej niemowlęcej gwary staje się coraz mniejszy.

Zdarza się niekiedy, że dziecko wypowiada mniej słów niż jego rówieśnicy, co bardzo często stanowi powód konsultacji u pediatry i wzbudza niepokój u rodziców. Warto jednak pamiętać, że każdy maluszek jest wyjątkowy i ma swoje własne, niepowtarzalne tempo rozwoju. Najczęściej więc mniejszy zasób słownictwa u dziecka w porównaniu do rówieśników nie stanowi powodu do niepokoju.

Są jednak sytuacje, w których zaburzenia rozwoju mowy powinny zostać skonsultowane ze specjalistą, gdyż według statystyk, nawet 18 proc. dzieci w wieku od 1,5 do 3 lat ma opóźniony rozwój mowy. Z pewnością niepokojące jest, gdy zasób słownictwa dwulatka jest mniejszy niż 50 wyrazów, a wypowiadane przez niego słowa nie są zrozumiałe. Co więcej, w rozwoju prawidłowej mowy dziecka bardzo ważne jest również to, jak reaguje ono na twoje polecenia lub próby nawiązania kontaktu. Jeżeli więc dwulatek pozostaje wobec nich obojętny lub nie jest w stanie zrozumieć prostych zdań kierowanych w jego stronę, powinnaś udać się do specjalisty. Jednoznaczne stwierdzenie zaburzeń mowy u dziecka w wielu przypadkach jest niezwykle trudne. Z tego też powodu lekarz stawia diagnozę nie tylko w oparciu o samo badanie lekarskie, ale także o wywiad rodzinny czy okołoporodowy.

Ważne jest również to, jakich słów używa dziecko. Dla przykładu, jednym z możliwych objawów zespołu Aspergera jest wymawianie przez dziecko specjalistycznych wyrazów, jak np. „samochód”, jako pierwszych, zamiast zwrotów takich jak „mama” czy „tata”.

Dziecko najlepiej uczy się nowych słów poprzez słuchanie. Z tego też powodu do dziecka należy mówić jak najwięcej i jak najczęściej, gdyż tylko kontakt słowny z drugą osobą pozwala mu na zdobywanie nowych umiejętności. Warto również traktować dziecko jak równego sobie partnera do rozmowy. Zwracaj się do maluszka pełnymi zdaniami i jak najrzadziej używaj zdrobnień czy nietypowej i nieprawidłowej, a często stosowanej w rozmowach z małymi dziećmi, intonacji. 

Bardzo dobrym pomysłem jest również czytanie dziecku bajek i opowiadań już od wieku niemowlęcego. W okresie, kiedy dziecko przyswaja bardzo dużo słów w krótkim czasie, czytanie skutecznie pomoże mu zwiększyć zasób słownictwa.

Zabiegi, takie jak rozmowa z maluszkiem lub czytanie mu książek, mogą wydawać się irracjonalne, gdyż dziecko nie jest jeszcze w stanie nawiązać z nami kontaktu słownego. Dzieci to jednak świetni słuchacze, a mówienie do maluszka z pewnością zaprocentuje w niedalekiej przyszłości rozwojem jego mowy.

Aby rozwijać mowę dziecka możesz wykonywać z nim szereg różnych ćwiczeń, które mogą również być dla was świetną zabawą. Poniżej prezentujemy kilka z nich:

• Ćwiczenia oddechowe, takie jak: dmuchanie baniek czy nadmuchiwanie balonów. Pomoże to dziecku lepiej kontrolować oddech, a tym samym ułatwi mu dłuższe mówienie.
• Wykonywanie zabaw motorycznych, takich jak: skakanie, bieganie i wykonywanie ruchów naprzemiennych. Jest to związane z faktem, że ośrodek mowy oraz ruchu są w mózgu położone blisko siebie, a rozwój jednego obszaru pozytywnie wpływa na drugi.
• Zabawy artykulacyjne, czyli gimnastyka buzi i języka. Najlepiej ćwiczenia mające na celu rozciąganie mięśni odpowiedzialnych za mimikę wykonywać z dzieckiem przed lustrem.
• Jak najczęściej komentuj to, co robisz – nazywaj przy dziecku używane przez siebie narzędzia, opowiadaj mu, jakie prace domowe wykonujesz, a także naśladuj razem z nim dźwięki różnych urządzeń czy też zwierząt znajdujących się w domu.