Pregnezja, czyli amnezja ciążowa. Czy luki w pamięci to powód do zmartwień?

Badania przeprowadzone w 2014 roku przy wsparciu amerykańskiego Uniwersytetu Brighama Younga objęły wyniki testów neuropsychologicznych dotyczących działania mózgu kobiet ciężarnych oraz niebędących w ciąży. Analiza nie wykazała różnicy (albo była ona nieznaczna) w sposobie funkcjonowania mózgu pomiędzy ciężarnymi oraz matkami a kobietami, które nie spodziewają się dziecka. Z drugiej strony ciężarne uczestniczki badania zgłaszały takie objawy jak: okresowe zaniki pamięci, rozkojarzenie czy wrażenie „bujania w obłokach”. Jak więc to wytłumaczyć?

– Amnezja ciążowa jest u ciężarnych pacjentek częsta – nie kryje ginekolog dr Magdalena Grochecka, współzałożycielka Feminature Clinic. Fachowo nazywa się ją pregnezją: od angielskich słów „pregnancy” – ciąża i „amnesia” – amnezja.

– Chodzi o zaniki pamięci, które występują u kobiet w ciąży. Pregnezja może pojawić się zarówno w pierwszym, drugim, jak i trzecim trymestrze. Dzieje się tak wskutek wahań hormonalnych, a konkretnie z powodu wzrostu poziomu progesteronu. Powoduje to obrzęk mózgu, co prowadzi do ucisku na drogi nerwowe. Skutkiem tego są właśnie luki w pamięci – tłumaczy dr Grochecka.

Ciężarne pacjentki dr Magdaleny Grocheckiej opowiadają w gabinecie, że mają tzw. baby brain. – Nasilenie objawów zależy od osoby. Nie ma tutaj żadnych konkretnych predyspozycji, nie można więc stwierdzić, które kobiety są bardziej narażone na utratę pamięci w ciąży. Zwykle przebieg dolegliwości jest łagodny i nie ma wpływu na życie pacjentki; zauważa ona jedynie, że trudniej jej się skupić czy zebrać myśli albo zapomina o drobiazgach w rodzaju: gdzie położyłam klucze lub co miałam kupić w sklepie. Niektóre kobiety zauważają jednak u siebie ogromne ograniczenie umysłowe. Mają wrażenie, że kompletnie nie myślą. W ciężkich przypadkach może dochodzić do sytuacji, w których pacjentka nie wie, gdzie jest i co robi w danym miejscu – wyjaśnia ekspertka.

Czy „baby brain” naprawdę istnieje, postanowili sprawdzić eksperci z Mayo Clinic. Chodzi o zmiany w sposobie funkcjonowania mózgu nie tylko w ciąży, ale również na wczesnym etapie macierzyństwa. Przeanalizowano 20 badań, które objęły ponad 700 kobiet w ciąży oraz 500 kobiet, które nie spodziewają się dziecka. Badacze Mayo Clinic odkryli, że pamięć oraz procesy poznawcze („cognitive function”) są znacząco słabsze u pierwszej grupy kobiet.

Temat podjęli również dr Julie Henry, psycholog z Uniwersytetu Nowej Południowej Walii, oraz prof. Peter Rendell z Australijskiego Uniwersytetu Katolickiego. Przeanalizowali oni 14 badań z całego świata, które objęły ponad 1000 ciężarnych kobiet, matek oraz zdrowych kobiet niebędących w ciąży. Zauważyli oni, że ciąża faktycznie może osłabiać pamięć oraz funkcje poznawcze.

Jednak zdaniem badaczy wahania hormonalne to jedno. U matek istotne może być przytłoczenie obowiązkami macierzyńskimi i domowymi, które powodują rozkojarzenie czy problemy ze skupieniem myśli. Młode matki koncentrują się przede wszystkim na dziecku. Nie bez znaczenia jest ponadto niedostatek snu.

Dobra wiadomość jest taka, że w zdecydowanej większości przypadków są to zmiany odwracalne.

– Amnezja ciążowa zanika po porodzie, jednak dopiero po kilku miesiącach, kiedy hormony ciążowe spadną i ustrój hormonalny pacjentki wróci do normy – mówi dr Magdalena Grochecka.

Jeśli kobieta karmi piersią, a doświadczyła okresowych zaników pamięci czy rozkojarzenia, wszystko powinno unormować się w ciągu ok. 3 miesięcy po zakończeniu karmienia. – W okresie naturalnego karmienia wysoki jest poziom prolaktyny, który również nie pozostaje bez wpływu na zdolność koncentracji czy myślenia – dodaje dr Grochecka.

Czy z amnezją ciążową należy zgłosić się do lekarza? Zwykle nie ma takiej konieczności, jeśli jednak problem nie mija nawet po wielu miesiącach od porodu bądź zakończeniu karmienia, warto omówić to z ginekologiem – zwłaszcza jeśli dochodzą do tego inne objawy świadczące o zaburzeniach, takie jak np. brak miesiączki (ta powinna pojawić się w ciągu 3 miesięcy od odstawienia dziecka od piersi). – Przedłużająca się pregnezja świadczy o zaburzeniach hormonalnych, a te trzeba leczyć – podkreśla dr Magdalena Grochecka.

Amnezja ciążowa tak naprawdę może przytrafić się każdej ciężarnej. Badania z 2014 roku wykazały, że nie ma znaczenia, która jest to ciąża: pierwsza czy kolejna.

Natomiast zdaniem dr Grocheckiej możemy wspomagać organizm właściwą dietą oraz suplementami, by nasz mózg działał odpowiednio. Szczególnie ważny w tym przypadku jest magnez – maksymalnie 400 miligramów na dobę. Dawkę powinien ustalić lekarz. Magnez w ciąży przyjmuje się rutynowo, bez oznaczenia jego poziomu w badaniach laboratoryjnych, ponieważ jak wyjaśnia dr Magdalena Grochecka, jego stężenie jest zmienne dobowo. – Trzeba też pamiętać o spożywaniu produktów wysokobiałkowych oraz bogatych w tłuszcze nienasycone: omega-3 i omega-6 – radzi ginekolog Feminature.

Korzystnie na funkcjonowanie mózgu wpływa unikanie albo przynajmniej ograniczenie stresu, regularna aktywność fizyczna (szczególnie na świeżym powietrzu) i wysypianie się. Pomocne może okazać się też pobudzanie mózgu do pracy poprzez zapamiętywanie, rozwiązywanie krzyżówek, korzystanie ze specjalnych aplikacji czy granie w „brain-boosting games” – np. w sudoku.