Kwas foliowy – jego rola w organizmie

Kwas foliowy należy do rozpuszczalnych w wodzie witamin z grupy B. Szczególnie ważny jest w czasie ciąży, ale potrzebujemy go przez całe życie, ponieważ odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i krwionośnego, a także zapobiega anemii. Ponieważ tylko niewielką jego ilość przyjmujemy wraz z pożywieniem, suplementacja kwasu foliowego w dobrze przyswajalnej postaci syntetycznej jest niezbędna. Dowiedz się, jak prawidłowo suplementować kwas foliowy.

Kwas foliowy po raz pierwszy odkryto w drożdżach, które wykorzystywano do leczenia anemii. Odkrycie syntetycznej formy tej witaminy pozwoliło produkować preparaty pozwalające uzupełniać niedobory. To bardzo ważne, ponieważ większość z nas ma niedobry tej witaminy.

Kwas foliowy - informacje ogólne

Kwas foliowy to organiczny związek chemiczny z grupy witamin B. Inne jego nazwy to witamina B9, B11 albo folacyna. Nazwa kwas foliowy pochodzi od łacińskiego folium, co oznacza “liść”.  Kwas foliowy to grupa związków obejmujących 20 pochodnych pteryny. 

Poziom kwasu foliowego w organizmie spada, kiedy jesteśmy zestresowani, nadużywamy kawy i alkoholu, a także palimy papierosy. Poziom kwasu foliowego w organizmie obniżają też niektóre środki antykoncepcyjne, zła dieta i ciągłe odchudzanie.

 Kwas foliowy to witamina, dzięki której odbywa się wiele procesów. Przede wszystkim kwas bierze udział w syntezie kwasów nukleinowych, które są odpowiedzialne za tworzenie ludzkiego DNA. Dzięki temu regulowane jest również funkcjonowanie i wzrost wszystkich komórek.

Foliany są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania działania układu krwionośnego i nerwowego. Odgrywa kluczową rolę w biochemicznych przemianach niektórych aminokwasów (seryna i glicyna, metionina i homocysteina, histydyna i kwas glutaminowy) oraz kwasów nukleinowych wchodzących w skład związków tworzących RNA i DNA. Foliany współtworzą komórki macierzyste czerwonych krwinek, chroniąc nas przed anemią. Kwas foliowy ma wpływ na powstawanie neuroprzekaźników takich jak dopamina, adrenalina i noradrenalina i z tego względu odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Jedną z istotnych przyczyn występowania depresji czy psychozy jest znaczny niedobór kwasu foliowego.

Inne funkcje kwasu foliowego to chociażby ochrona przed anemią. Kwas wpływa również na odpowiedni poziom homocysteiny odpowiadającej za ogólny stan zdrowia naszego organizmu. Im wyższy poziom homocysteiny, tym gorzej dla naszego organizmu. Zbyt wysoki poziom oznaczać może choroby serca, zawały, wylewy. Sama homocysteina musi utrzymać się na niskim lub na średnim poziomie.

Warto wspomnieć, że kwas foliowy przyczynia się do tworzenia soków żołądkowych. Wątroba, żołądek i jelita dzięki tej witaminie mogą w o wiele lepszy sposób pracować. Zanotowano, że kwas foliowy obniża ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy.

Kwas foliowy – skutki niedoboru

Niedobór kwasu foliowego doprowadza do zaburzeń degeneracyjnych, osteoporozy, niedokrwistości, chorób układu krążenia. O odpowiedni poziom kwasu foliowego muszą dbać kobiety w ciąży, ponieważ mogą one doprowadzić przez to do wad wrodzonych płodu.

Do innych skutków niedoboru witaminy B9 należy:

• zahamowanie wzrostu u dzieci i młodzieży
• przedwczesna siwizna
• kołatanie serca
• problemy z pamięcią
• bezsenność
• niedokrwistość megaloblastyczna
• nadmierna drażliwość
• lęk, depresja
• zmęczenie i kłopoty z koncentracją
• stany zapalne języka oraz błony śluzowej warg
• bóle głowy.
  
  

Kwas foliowy – nadmiar

Nie można doprowadzać również do nadmiaru kwasu foliowego w swoim organizmie. Może to bowiem skutkować:

• depresją
• bezsennością
• rozdrażnieniem
• skurczem oskrzeli
• reakcjami alergicznymi
• zaburzeniami żołądkowo – jelitowymi

Kwas foliowy – kobiety w ciąży

W czasie ciąży odpowiedni poziom kwasu foliowego w organizmie ma priorytetowe znaczenie. Zapotrzebowanie na foliany zwiększa się dwukrotnie. Ponieważ ich zadaniem jest uczestniczenie w wielu procesach, m.in. podziałów komórkowych, syntezie kwasów nukleinowych i tworzeniu komórek krwi, niedobór kwasu foliowego może skutkować wieloma nieodwracalnymi wadami rozwojowymi u dziecka.

Ponieważ część ciąż nie jest planowana, ginekolodzy zalecają, by wszystkie kobiety w okresie rozrodczym przyjmowały kwas foliowy. Według ostatnich zaleceń, rekomendowana dzienna dawka folianów dla wszystkich kobiet powyżej 19. roku życia wynosi 400 mikrogramów (µg) na dobę. W czasie ciąży dawka dzienna powinna wynosić 600 mikrogramów na dobę, a w czasie karmienia piersią - 500 mikrogramów na dobę. Można w ten sposób uniknąć tak poważnych wad płodu, jak wady cewy nerwowej płodu - bezmózgowia, przepukliny mózgowej lub rozszczepu kręgosłupa. Za niski poziom folianów może być przyczyną poronienia, odklejania łożyska oraz niskiej masy ciała u noworodków.

Odpowiednio rozpoczęta suplementacja zmniejsza ryzyko wystąpienia rozszczepu kręgosłupa u dziecka. Taki rozszczep może pojawić się już około 3 tygodnia ciąży, dlatego suplementacja jak najszybciej jest bardzo ważna. Kwas foliowy zażywany przez kobiety w ciąży w odpowiedniej dawce zapobiega również powstawaniu wady cewy nerwowej płodu.

Kwas foliowy – występowanie

W aptece bez problemu zadbamy o suplementy kwasu foliowego. Najlepiej, by była to dobrze przyswajalna przez organizm zmetylowana forma witaminy. W ostatnich latach naukowcy odkryli bowiem, że wiele kobiet ma mutację genu MTHFR, czyli uwarunkowany genetycznie problem wchłaniania kwasu foliowego.

Pewna ilość kwasu foliowego występuje także w pożywieniu. Do takich produktów należy, m.in. kalafior, brukselka, szparagi, sałata, kapusta, brokuł, pomidor, groch, fasola, orzech, słonecznik, burak, soczewica, soja, a nawet drożdże piwowarskie. Oprócz tego naturalny kwas foliowy znaleźć można w awokado, bananach pomarańczach, wątrobie, pszenicy, żółtku jajka.

W Polsce nie stosuje się  praktyki dodawania kwasu foliowego do pożywienia. Jednak w innych krajach można spotkać chleby wzbogacone właśnie kwasem foliowym.

Kwas foliowy - komu najbardziej potrzebny?

Oprócz kobiet w ciąży i w czasie karmienia piersią niedobory kwasu foliowego mogą znacznie pogorszyć jakość życia osób w wieku powyżej 60. roku życia, a także chorujących na wiele różnych chorób. Należą do nich: łuszczyca, choroby nerek związane z dializowaniem, celiakia, choroby demienilizacyjne. W wielu przypadkach zaleca się dawkę dobową kwasu foliowego wynoszącą 800 mikrogramów.

Z uwagi na duży wpływ niedoboru witaminy na funkcjonowanie układu nerwowego, szczególnie u osób starszych obserwujemy nasilone występowanie depresji. Do tego dochodzą: zmęczenie, problemy z koncentracją, drażliwość, kołatanie serca, duszności, owrzodzenie języka, a także objawy żołądkowo-jelitowe.