Jak rośnie dziecko w brzuchu?

CRL (ang. crown-lump lenght) to długość ciemieniowo-siedzeniowa, czyli odległość mierzona od czubka główki płodu do jego pośladków. Jest to najdłuższy wymiar płodu na początku trwania ciąży. Parametr ten obrazuje, jak rośnie dziecko w brzuchu w czasie I. trymestru. Na tym etapie ciąży płód jest bardzo mały i przebywa w mocno skulonej pozycji tzw. embrionalnej, więc niemożliwe jest określenie jego długości całkowitej.  

Pomiar CRL jest niezwykle ważnym elementem dwóch pierwszych badań ultrasonograficznych w ciąży, gdyż pozwala sprecyzować wiek ciążowy oraz termin porodu. Z tego też powodu musi być wykonany z bardzo dużą precyzją, aby nie doszło do pomyłki.  

Jak szybko rośnie dziecko?

Do oceny szybkości wzrastania dziecka w brzuchu mamy wykorzystywane jest badanie USG. Jak już zostało wspomniane, aby ocenić wielkość płodu, w pierwszym trymestrze wykonywany jest pomiar długości ciemieniowo-siedzeniowej. W tym okresie, wszystkie dzieci rosną z taką samą dynamiką, dlatego też w oparciu o pomiar CRL możliwe jest dokładne ustalenie wieku ciąży.  

Wraz z zaawansowaniem ciąży do określenia szacowanej masy oraz długości płodu podczas kolejnych badań USG wykonuje się pomiary poszczególnych części ciała dziecka. Są to: wymiar dwuciemieniowy główki (BPD), jej obwód (HC), obwód brzuszka płodu (AC) oraz długość kości udowej (FL). Zmierzone wartości nanoszone są później na specjalne siatki centylowe i w oparciu o nie można określić, jak rośnie dziecko w brzuchu mamy. Płód zaczyna bardzo szybko wzrastać pomiędzy 13. a 16. tygodniem ciąży, zwiększając swoją masę z 25 g do niemal 100 g, a długość z około 7 cm do 12 cm. W tym czasie zmieniają się również proporcje całego ciała, gdyż dominująca do tej pory głowa rośnie wolniej. Pod koniec 20. tygodnia dziecko w twoim brzuchu waży już około 300 g. Możesz w tym czasie zacząć też odczuwać jego ruchy. Pomiędzy 21. a 24. tygodniem płód podwaja swoją masę do około 600 g, a jego długość wynosi ok. 30 cm. W kolejnych tygodniach ciąży wielkość dziecka nadal zmienia się bardzo dynamicznie. Pod koniec 28. tygodnia waży ono średnio 1200 g i mierzy 38 cm, w 32. tygodniu jest to już 1800 g i 40 cm, a na przełomie 36. i 37. tygodnia – 2800 g i ok. 47 cm.  

Za normę wzrastania uznawane są dwa odchylenia standardowe od średniej masy ciała, która na siatce centylowej określana jest jako 50 percentyl. Jeżeli szacowana masa oraz długość płodu odpowiadać będzie wartości poniżej 10 percentyla, to stan taki określany jest jako SGA (small-for-gestational age) i oznacza, że dziecko jest zbyt małe jak na swój wiek ciążowy, lecz lekarz nie stwierdza żadnych nieprawidłowości w jego rozwoju. Może być tak w przypadku, gdy rodzice dziecka nie są wysocy. Inną sytuacją jest, gdy małym rozmiarom dziecka towarzyszą odchylenia w badaniu USG takie jak np. nieprawidłowe przepływy. W takim wypadku mamy do czynienia z FGR (Fetal growth restriction), kiedyś określanym jako IUGR (Intrauterine Growth Restriction). Może on być związany m.in. z niewydolnością łożyska, zakażeniem wewnątrzmacicznym czy nieprawidłową ilością chromosomów. 

Obliczanie CRL w ciąży

Obliczanie CRL jest rutynową procedurą podczas pierwszego obowiązkowego badania ultrasonograficznego, które powinno być wykonywane między 11. a 14. tygodniem ciąży. Wykonanie badania w tym okresie pozwala stwierdzić obecność zarodka, ale także najdokładniej określić wiek ciążowy oraz termin porodu. Przy USG I. trymestru dziecko jest już na tyle duże, że może być uwidocznione typową sondą podczas badania przez powłoki brzuszne. Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników wydało rekomendacje, w których możemy przeczytać, że długość ciemieniowo-siedzeniowa dla płodów pomiędzy 11. a 14. tygodniem ciąży, kiedy USG I. trymestru powinno być wykonane, zawiera się w przedziale 45-84 mm. Wartość 45 mm zawsze odpowiada początkowi 11. tygodnia, natomiast długość 84 mm płód osiąga na początku 14. tygodnia.  

Dzięki temu, że każde dziecko rośnie w tym samym tempie, w trakcie I. trymestru lekarz ginekolog w oparciu o długość ciemieniowo-siedzeniową jest w stanie bardzo dokładnie określić wiek ciążowy. Jeżeli data porodu różni się o więcej niż 7 dni od tej wyznaczonej na podstawie pierwszego dnia ostatniej miesiączki, to za obowiązujący uznaje się termin określony w oparciu o pomiar CRL.  

USG I. trymestru nazywane jest również genetycznym, gdyż określana jest wtedy przezierność karkowa (nuchal translucency, NT) oraz zazwyczaj wykonywany jest też test PAPP-A. Oba wspomniane parametry wykorzystywane są do oszacowania ryzyka wystąpienia chorób genetycznych związanych z nieprawidłową liczbą chromosomów takich zespół Downa, Edwardsa czy Patau.  

Nie powinno się zmieniać wyznaczonego terminu porodu na podstawie wielkości dziecka w II. i III. trymestrze, ponieważ błąd takiego pomiaru może wynosić wtedy nawet +/- 3 tygodnie, jeśli chodzi o wiek ciąży.