Czy dziecko w brzuchu czuje dotyk ojca?

Okres prenatalny jest czasem przygotowania dziecka do życia na świecie. Zwykle, rodzice chcący poszerzyć swoją wiedzę na temat jego rozwoju, w tym czasie natrafiają przede wszystkim na informacje dotyczące zmian anatomicznych, które intensywnie zachodzą w organizmie dziecka. Tygodnie spędzone w brzuchu mamy nie mają jednak na celu jedynie rozwoju fizycznego dziecka. To także czas zdobywania umiejętności interpretacji kluczowych informacji ze świata zewnętrznego. 

Środowisko życia płodu jest miejscem bogatym w zróżnicowane i zmieniające się bodźce. Wraz z rozwojem dziecko nabywa zdolność do odczuwania coraz szerszej gamy wrażeń zmysłowych o coraz mniejszym nasileniu. Co czuje dziecko w brzuchu? 

Bodźce skórne odczuwane przez dziecko 

Bodźce skórne są pierwszymi, które dziecko potrafi odczuwać. Wrażliwość dotykowa zaczyna rozwijać się już około ósmego tygodnia ciąży. Wśród odczuwanych przez płód za pośrednictwem skóry bodźców możemy wyróżnić: 

• bodźce dotykowe, na początku te związane z dotykiem ścian macicy oraz pępowiny, dotykaniem własnego ciała lub ciała innych płodów w ciąży wielopłodowej, 
• temperaturę – organizm mamy dokładnie kontroluje temperaturę jej ciała; uważa się, że zmiany temperatury zewnętrznej nie wpływają znacząco na ciepło lub zimno odczuwane przez płód, 
• orientacja ułożenia własnego ciała, 
• bodźce związane z ruchem – badania pokazują, że dziecko może odczuwać, kiedy matka się porusza oraz otrzymywać informacje w zakresie kierunku jej ruchów i zmiany ich szybkości. 

Bodźce smakowe i zapachowe odczuwane przez dziecko  

Badania pokazują, że dziecko zaczyna wykazywać reakcje na smak i zapach już około 15. tygodnia ciąży. Płód może odbierać te wrażenia zmysłowe, ponieważ odpowiedzialne za nie związki z diety mamy przechodzą do płynu owodniowego połykanego przez dziecko. Już na etapie życia prenatalnego maluch uczy się więc rozpoznawać nowe smaki. 

Bodźce słuchowe odczuwane przez dziecko 

Wszystkie dźwięki ze świata zewnętrznego w osłabionej, przytłumionej formie przenikają do środowiska życia płodu. Dziecko zaczyna reagować na niektóre (wyraźne) dźwięki około 22.-26. tygodnia ciąży. W kolejnych tygodniach odpowiada już na szerszy ich zakres, w tym na łagodniejsze, cichsze bodźce dźwiękowe. 

Dziecko w życiu płodowym uczy się także rozróżniać wzorce dźwiękowe, dlatego noworodki badane już kilka godzin po urodzeniu preferują głos mamy jako ten, który najlepiej znają i potrafią rozpoznawać. 

Oprócz dźwięków ze świata zewnętrznego, dziecko może odczuwać także te pochodzące z wnętrza organizmu mamy, np. związane z pulsowaniem krwi. 

Bodźce wzrokowe odczuwane przez dziecko  

Wzrok jest zmysłem tylko nieznacznie stymulowanym w okresie życia prenatalnego. Odpowiedź na bodźce związane z widzeniem u dziecka pojawia się najpóźniej, około 26.-28. tygodnia ciąży. Uważa się, że dziecko może odczuwać je w postaci ogólnego wrażenia światła pochodzącego z zewnątrz. 

Dotyk jako zmysł najwcześniej rozwijający się w życiu płodowym jest przedmiotem zainteresowania wielu naukowców zajmujących się badaniem bodźców otrzymywanych przez płód. Co wiemy na temat odczuwania dotyku przez dziecko? 

Odczuwanie dotyku przez dziecko w brzuchu 

Czy dziecko w brzuchu czuje dotyk ojca lub matki? Badania wskazują na to, że dotyk brzucha jest dla płodu silnym bodźcem, wywołującym w odpowiedzi cały wachlarz reakcji ruchowych. Uważa się, że zmysł dotyku w okresie prenatalnym jest dużo mocniej rozwinięty od np. słuchu i dlatego dziecko wyraźniej reaguje na głaskanie, masowanie czy nacisk brzucha niż na dźwięki, w tym nawet głos mamy. 

Kiedy dziecko w brzuchu czuje dotyk z zewnątrz?  

Wyniki badań pokazują, że dziecko zaczyna reagować na dotyk brzucha między 21. a 26. tygodniem ciąży. Na skutek rozwoju zdolności sensorycznych, ruchy dziecka z czasem zaczynają być coraz mocniej związane z bodźcami dotykowymi ze środowiska zewnętrznego. 

Czy dziecko w brzuchu lubi być głaskane?  

Na to pytanie badacze nie potrafią odpowiedzieć bezpośrednio, ponieważ wnioski wysuwane są na podstawie interpretacji reakcji ruchowych płodu. Niektórzy naukowcy na podstawie obserwacji spekulują, że ruchy dziecka w odpowiedzi na dotyk są celowo ukierunkowane w stronę źródła bodźca. To miałoby sugerować, że po dotknięciu brzucha dziecko w ten sposób dziecko wykazuje próby komunikacji z rodzicem.

Jakie bodźce uznawane są za przyjemne dla dziecka w brzuchu? Są to przede wszystkim: 

• mówienie do dziecka, 
• czytanie, 
• muzyka, szczególnie niezbyt głośna i taka, przy której mama też się relaksuje, 
• śpiew, 
• dotyk, głaskanie brzucha, 
• smak słodki (dzieci chętniej połykają płyn owodniowy, kiedy mama zje coś słodkiego; jedzenie słodyczy, by sprawić przyjemność dziecku, nie jest jednak wskazane – ciąża to czas nabywania preferencji smakowych przez płód, więc zdrowa, zróżnicowana dieta mamy może pomóc w kształtowaniu prawidłowych nawyków żywieniowych dziecka po urodzeniu). 

Do bodźców uważanych za nieprzyjemne dla dziecka zalicza się: 

• hałas, 
• bardzo głośną muzykę (przystawianie słuchawek do brzucha może nie być najlepszym pomysłem), 
• stres mamy, 
• inne bodźce, które są nieprzyjemne dla mamy.