Nieśmiałość dziecka w przedszkolu – jak pomóc i nie zaszkodzić?

Nieśmiałość jest cechą, która pojawia się u dzieci w wieku przedszkolnym. Charakteryzuje się skrępowaniem, niepewnością, zawstydzeniem, a czasami nawet lękiem. Nieśmiałość  najczęściej ujawnia się w sytuacjach nowych albo wtedy, gdy dziecko znajduje się w centrum uwagi, np. podczas przedszkolnych przedstawień, recytowania wierszyków, odgrywania scenek. 

U maluchów nieśmiałość pojawia się w wyniku kontaktu z nieznajomymi. Nieśmiałe przedszkolaki nie sprawiają większych problemów wychowawczych w porównaniu z dziećmi odważnymi, jednak utrwalona w dzieciństwie nieśmiałość może powodować w przyszłości trudności w relacjach interpersonalnych.

Na pewnym etapie rozwoju dziecka nieśmiałość w obecności nieznanych osób, w nowych sytuacjach czy podczas stresujących wydarzeń jest normalnym zachowaniem. 

Nieśmiałość u dzieci w wieku przedszkolnym pojawia się stosunkowo często, a przekroczenie progu przedszkola: nowa pani, nieznane dzieci, tylko nasila jej objawy. Maluch staje się zamknięty w sobie, zawstydzony i skryty. Dużym wyzwaniem dla nieśmiałych dzieci są wspólne zabawy, podczas których muszą wchodzić w interakcje z rówieśnikami, występy, przedstawienia, a nawet siedzenie przy stole z innymi przedszkolakami. 

Funkcjonowanie w grupie sprawia dzieciom nieśmiałym wiele trudności, a lęk nie pozwala im się przemóc i otworzyć. Nieśmiałość utrudnia koncentrację, myślenie, skupienie i uniemożliwia wykorzystanie potencjału intelektualnego. Obniża poczucie własnej wartości.

Nie ma jednej konkretnej przyczyny nieśmiałości u dzieci. Powodów doszukuje się w uwarunkowaniach osobowościowych, biologicznych, wychowaniu i wpływach środowiska rodzinnego. Choć nieśmiałość najczęściej ujawnia się właśnie w wieku przedszkolnym, to pewnych zachowań można doszukiwać się już w okresie niemowlęcym. Już wśród noworodków można dostrzec dzieci śmiałe i nieśmiałe.

Choć duże znaczenie w nieśmiałości dziecka odgrywają cechy biologiczne, czyli genetyczne, na które rodzice nie mają wpływu, to nie bez znaczenia jest wychowanie dziecka. To w pewnym stopniu od rodziców zależy, czy dziecko będzie odważne i pewne siebie czy wręcz przeciwnie – skryte i nieśmiałe. 

Zbyt wygórowane oczekiwania rodzicielskie i nieustanna krytyka sprawiają, że maluch odczuwa lęk przed porażką i kompromitacją, co przyczynia się do obniżenia samooceny i wzmocnienia nieśmiałości. Dzieci, które nie są wychowywane w poczuciu własnej wartości, nie czują miłości, wsparcia i akceptacji ze strony rodziców, stają się skryte i wycofane.

Wiadomo, że przykład idzie z góry, a maluchy są świetnymi obserwatorami. Jeśli rodzice są odważni, pewni siebie i przebojowi, to dziecko najprawdopodobniej też takie będzie. Jednak gdy sami należą do osób wycofanych, skrytych i powściągliwych, to podobne zachowania zaobserwujemy u dziecka.

Dzieci nieśmiałe czują się komfortowo tylko w znanym im otoczeniu i pośród bliskich osób. Pójście do przedszkola jest dla nich niezwykle stresującym wydarzeniem. Jak pomóc nieśmiałemu maluchowi? Jak ośmielić dziecko? 

Najważniejsze, by w przedszkolu stworzyć spokojną, przyjemną atmosferę, która zapewni maluchowi poczucie bezpieczeństwa. Ważne, by nawiązać z nieśmiałym dzieckiem serdeczny kontakt, lecz nie skupiać na nim uwagi i nie pytać co chwila, jak się czuje, czy wszystko w porządku. 

Warto zachęcić malucha do pomocy innym dzieciom, wtedy skupi się na osobie, której pomaga. Każdemu dziecku dobrze jest przydzielić ważną rolę w grupie przedszkolnej. 

Ważne, by zachęcać dzieci do wspólnych zabaw i zajęć wspierających rozwój procesów poznawczych. Jakie zabawy dla dzieci nieśmiałych w przedszkolu będą pomocne? Sprawdzą się różnego rodzaju zabawy w kółku, podczas których maluchy naśladują czynności czy powtarzają rymowankę. Czasem nieśmiałe dzieci otwierają się podczas zabaw tanecznych. Inne uwielbiają grę na instrumentach, a jeszcze inne ‒ zajęcia sportowe. Jednak nie zmuszajmy dziecka do uczestnictwa w każdej grze i zabawie, dajmy mu wybór i co najważniejsze czas. 

Pomocny w przełamaniu nieśmiałości może być spontaniczny kontakt z dziećmi poza przedszkolem. Warto organizować spotkania ze znajomymi, którzy mają pociechy w podobnym wieku. 

Chwalmy dziecko za drobne sukcesy, dodawajmy mu otuchy i wzmacniajmy poczucie własnej wartości.