Zatkany nos w nocy – co zrobić?

Nos to nie tylko organ naszego powonienia i jedna z dróg oddychania, ale także ochrona przed zanieczyszczeniami z powietrza. Na rzęskach nosa osiadają mikroskopijne drobinki brudu, kurzu czy substancje smoliste. Dodatkowo, nosem usuwane są wydzieliny związane z przebiegiem infekcji zatok. Katar, czyli chorobotwórcza wydzielina z nosa o podłożu wirusowym lub bakteryjnym, jest jednym z objawów przeziębienia i infekcji zatok. Wydzielina w nosie występuje także w przebiegu wielu alergii. 

Nic dziwnego, że odpowiednie udrażnianie nosa jest konieczne. Niemowlęta i małe dzieci mają z tym duży problem, ponieważ nie potrafią same wydmuchać nosa i opróżnić go z zasychającej wydzieliny. Z powodu zaschniętej masy dziecko ma zatkany nos, a to  utrudnia mu oddychanie i budzi w nocy. 

Dziecko oddycha przez nos znacznie szybciej od dorosłej osoby. Noworodek wykonuje nawet 60 oddechów na minutę, a niemowlę do ukończenia 1. roku życia 50 oddechów.  Zapchany nos u dziecka podczas snu może utrudniać prawidłowe oddychanie poprzez obniżenie saturacji, czyli dotlenienia krwi. Dziecko ma problem ze spokojnym snem, budzi się zmęczone i osowiałe. Zatkany nos może także powodować u niego utratę apetytu, duszności, płaczliwość i marudzenie. 

Zapchany nos u dziecka w nocy może mieć podłoże w refluksie żołądkowo-jelitowym. Podczas zwracania treści pokarmowej do przełyku błona śluzowa może być podrażniona. 

Zatkany nos u dziecka towarzyszy także niekiedy chorobom, takim jak:

• zakażenie dróg moczowych, 
• infekcje układu pokarmowego, 
• alergia pokarmowa, 
• ostre lub przewlekłe zapalenia zatok,
• przerost migdałków. 

Przyczyną zapchanego nosa u dziecka w nocy może być także stan podgorączkowy lub gorączka. Bez względu na przyczynę gorączki, u dziecka występują objawy przegrzania, które mogą charakteryzować się wysuszeniem śluzówki nosa i budowaniem się w nim zaschniętych struktur, które utrudniają swobodne oddychanie. 

Zatkany nos u dziecka nocą może mieć także bardzo prozaiczne przyczyny, takie jak: 

• nadmierne przegrzewanie mieszkania,
• spanie w nieprzewietrzonym pokoju,
• brud i kurz w powietrzu.

Zapchany nos u niemowlaka nie jest trudno rozpoznać. Objawy są bardzo charakterystyczne. Należą do nich: 

• pochrapywanie, 
• głośne oddychanie,
• świszczenie z oskrzeli,
• sapka,
• bulgotanie, 
• pogwizdywanie,
• mówienie przez nos,
• chrypka.

„Mówi, jakby miał kluski w gardle” – z pewnością znacie takie określenie problemów z mówieniem przy infekcji w nosie i gardle. Takie właśnie odgłosy wydaje dziecko z zapchanym nosem. 

Zapchany nos można też zwyczajnie zobaczyć. Tzw. „kozy w nosie” widać gołym okiem, kiedy zajrzymy do dziurek w nosie dziecka.

Gromadzący się w nosie dziecka katar, oprócz tego, że przeszkadza dziecku w swobodnym i prawidłowym oddychaniu, jest także niepotrzebnym siedliskiem infekcji i drobnoustrojów. Dlatego powinno się go usuwać, korzystając z dostępnych sposobów dopasowanych do wieku i możliwości dziecka. Poza preparatami aptecznymi, które może wskazać lekarz, mamy wiele domowych sposobów, by nieco złagodzić dolegliwości dziecka, a szczególnie udrożnić zapchany nos dziecka w nocy, kiedy nie może sobie z nim samo poradzić. Należą do nich: 

Zakraplanie solą fizjologiczną i odsysanie – sól fizjologiczna ma silne właściwości nawilżające i regenerujące śluzówkę. Szybko nawilża zaschniętą wydzielinę i ułatwia jej wydalanie. Można to zrobić przy pomocy specjalnych ssawek, np. podłączanych do odkurzacza.  Dzieci starsze, które potrafią już wydmuchiwać katar, mogą łatwiej pozbyć się jej w chusteczkę papierową, którą należy od razu wyrzucić. 

Nebulizacje i inhalacje z soli fizjologicznej – metoda ta może być stosowana nawet u noworodków. Jej skutkiem jest rozrzedzenie wydzieliny i łatwiejsze jej usunięcie. Urządzenia te mają przewagę nad zakraplaczem, ponieważ rozproszona mgiełka roztworu skutecznie dotrze nie tylko do skrzydełek nosa, ale także do zatok, gardła, tchawicy i oskrzeli. Dzięki temu inhalatory regenerują śluzówki i pomagają udrożnić cały system oddechowy dziecka. 

Nawodnienie –nawodnione niemowlę lepiej znosi infekcje, jego śluzówki łatwiej się regenerują. Woda jest podstawą naszego funkcjonowania. Komórki ciała nawadniamy także od środka, pijąc odpowiednią ilość wody.  

By udrożnić zapchany nos dziecka w nocy, niezależnie od jego przyczyny, można także zadbać o otoczenie w jakim dziecko przebywa. 

Nawilżanie powietrza – już samo oddychanie bardziej wilgotnym powietrzem wpłynie na poprawę nawilżenia śluzówki nosa. Dobrym zakupem jest nawilżacz do pokoju, w którym śpi dziecko, a w sezonie grzewczym dobrze sprawdzą się także mokre ręczniki rozwieszone na grzejnikach i suszarka z mokrym praniem wstawiona na noc. 

Utrzymywanie niezbyt wysokiej temperatury w pokoju dziecka– temperatura w nocy nie powinna przekraczać 20–22 stopni, wilgotność powietrza powinna wynosić od 40 do 60 proc. 

Przegrzewanie dziecka – bardzo często przyczyną wysuszenia śluzówek nosa dziecka jest jego przegrzanie. Bardzo łatwo to zrobić, kiedy ubieramy i okrywamy dziecko zbyt grubo.  

Wietrzenie – dostarczanie świeżego powietrza zmniejsza ilość bakterii w pokoju, co jest istotne szczególnie podczas infekcji, poprawia też nawilżenie powietrza i naturalnie reguluje temperaturę.

Woda morska, czyli 0,9 proc. roztwór NaCl, to najskuteczniejszy środek do inhalacji, jaki możemy stosować już od pierwszej doby życia dziecka. Sól fizjologiczna swoim składem zbliżona jest do naturalnych płynów ustrojowych człowieka. Z tego powodu jest stosowana jako nośnik leków podawanych w kroplówkach. Stosowana w inhalacji pomoże: 

• udrożnić nos, zatoki, gardło, tchawicę i oskrzela,
• zwiększyć poziom nawilżenia komórek nosa, zatok i okolic gardła, 
• pielęgnować i regenerować śluzowy nabłonek układu oddechowego,  
• wspomagać regenerację mikrouszkodzeń spowodowanych działaniem drobnoustrojów,
• zmniejszyć przekrwienie śluzówki na tle chorobowym. 

Naturalna woda morska jest dostępna także w sprayu. W tej postaci może być aplikowana u dzieci powyżej 6. miesiąca życia. Do inhalacji można także dodać kropelkę olejku eterycznego zaproponowanego przez lekarza lub farmaceutę, w zależności od wieku dziecka. 

Katar u dziecka ma zazwyczaj podłoże infekcyjne lub alergiczne. Towarzyszą mu: 

• obrzęk i podrażnienie śluzówki nosa,
• powstawanie śluzu o zmieniającym się w zależności od przyczyny charakterze,
• zatkanie nosa dziecka i utrudnienie mu oddychania. 

Choć zwyczajowo mówimy, że zarówno katar leczony, jak i nieleczony trwa siedem dni, powinno się konsultować z lekarzem wystąpienie kataru, szczególnie u noworodków i niemowląt. System oddechowy małych dzieci nie jest jeszcze w pełni dojrzały i wydolny, dlatego utrudnione oddychanie z powodu zapchanego nosa jest poważnym dyskomfortem wymagającym konsultacji lekarskiej. Niedrożności nosa mogą towarzyszyć objawy duszności i sinicy. Dodatkowo, jeśli katar utrzymuje się dłużej niż 5 dni, często dochodzi do zakażenia bakteryjnego i zagęszczenia wydzieliny, która z czasem zmienia zapach, kolor i konsystencję. 

Problem z zapchanym nosem może współwystępować razem z problemami zdrowotnymi wymagającymi pogłębionej diagnostyki. Lekarz może zlecić zbadanie stanu zatok tomografem komputerowym, wykonanie testów alergicznych czy badań laboratoryjnych.