Jak rozpoznać udar słoneczny u dziecka?

Udar słoneczny jest szczególnym rodzajem udaru cieplnego. Zagrożenie udarem pojawia się, gdy długo przebywamy na słońcu lub w bardzo nagrzanym i kiepsko wentylowanym pomieszczeniu. Ryzyko wystąpienia udaru cieplnego rośnie w nagrzanym samochodzie czy zamkniętym pokoju bez przewiewu powietrza. Zagrożenie udarem rośnie także w temperaturach powyżej 30 st. C., jednak niemowlęta i dzieci są narażone już przy 25 stopniach. Wówczas organizm może mieć problem z termoregulacją, czyli oddawaniem ciepła.

Udar słoneczny zagraża nam, gdy długo przebywamy w pełnym słońcu i nie ochronimy przed wpływem promieni słonecznych głowy oraz karku. Porażenie słoneczne częściej zdarza się po dużym wysiłku fizycznym. Warto wiedzieć, że dla dzieci dużym wysiłkiem jest po prostu bieganie czy intensywna zabawa na słońcu. W takiej sytuacji mogą wystąpić zaburzenia pracy ośrodka termoregulacji, odwodnienie oraz utrata elektrolitów. Ponadto dochodzi do przekrwienia mózgu i opon mózgowych, co z kolei wynika z zaburzonej pracy układu nerwowego.

Profilaktyką udaru słonecznego u dzieci jest przede wszystkim odpowiednia ochrona głowy oraz karku przed działaniem promieni słonecznych (sprawdzi się czapka z „oddychającego” materiału), a także schładzanie ciała i karku, np. zimną wodą oraz odpowiednie nawodnienie. Podczas zabawy w upalny dzień na dworze dzieci mogą korzystać z basenów czy po prostu natrysku. Aby schłodzić głowę czy kark dziecka można też stosować zimne okłady.

Do udaru cieplnego może dojść również przez nieodpowiedni ubiór. Zaszkodzić nam mogą ubrania ze sztucznych, nieprzewiewnych tkanin, które utrudniają oddawanie ciepła z organizmu. Najlepiej, by ubrania były w jasnych kolorach. 

By zapobiegać udarowi słonecznemu, unikajmy ekspozycji na słońce między godziną 11 a 16. Na obiad znacznie lepiej jest wybrać chłodnik niż gorący posiłek. Porcje powinny być małe, w czasie upałów lepiej jest przejść na dietę lekką, złożoną z warzyw i owoców. Lepiej unikać jedzenia potraw ciężkich i mięs.

Dorośli w upalne dni powinni również ograniczyć spożywanie trunków oraz kawy. Alkohol i kofeina mogą spowodować szybsze odwodnienie. Odpowiednia termoregulacja organizmu jest kluczowa w zapobieganiu udaru zarówno u dzieci, jak i dorosłych.

Objawami udaru cieplnego, czyli przegrzania, są: wysoka gorączka, nawet do 40 st. C., przyspieszone tętno, ból i zawroty głowy, sucha, rozpalona skóra, a także zaburzenia świadomości, które mogą objawiać się omdleniami, majaczeniem oraz nadpobudliwością. Niepokój powinny wzbudzić także zaburzenia oddychania.

Objawy udaru słonecznego są nieco inne niż objawy przegrzania, jednak mogą one występować razem. Do objawów udaru słonecznego należą: ogólne osłabienie, mdłości, wymioty, bóle głowy, szum w uszach i zawroty głowy, zimna skóra, dreszcze, omdlenie. Objawem udaru słonecznego u dzieci może być również krwotok z nosa. Jeśli doszło do lekkiego porażenia słonecznego, skóra może pozostać czerwona, zaś dziecko będzie się obficie pocić. Przy ciężkim udarze słonecznym skóra blednie, a potliwość ustaje.

Bez względu na to, jakie wystąpią objawy, jeśli dziecko przebywało w gorącym pomieszczeniu lub na pełnym słońcu, powinniśmy brać pod uwagę możliwość wystąpienia udaru.– Czasem wiele objawów udaru słonecznego (mdłości, wymioty, bóle głowy, zimna skóra, dreszcze, gorączka) może przypominać zatrucie pokarmowe lub infekcję przeziębieniową. W takiej sytuacji nie próbujmy obniżać temperatury ani podawać leków przeciwbólowych, gdyż nie tylko pomogą, ale mogą wręcz zaszkodzić. Jeśli takie dolegliwości pojawią się w upalny dzień, trzeba założyć, że jest to udar i wezwać fachową pomoc – pisze dr Alicja Lorens, specjalista chorób wewnętrznych, w magazynie „Smak Zdrowia”.

Udar cieplny w wyniku dużego wysiłku fizycznego daje o sobie znać nagle i często bez uprzednich sygnałów ostrzegawczych. Zły stan pojawia się w ciągu kilku minut lub godzin, zaś klasyczny udar cieplny może rozwijać się przez dwa, trzy dni. Udar słoneczny może trwać od kilku godzin do kilku dni.

Jeśli zaobserwujemy u dziecka objawy udaru słonecznego, przenieśmy je do cienia lub chłodnego miejsca. Unikajmy jednak dużych różnic temperatur. Nagłe wychłodzenie może spowodować problemy z pracą serca. Błędem jest wchodzenie do zimnej wody.

Dziecko z objawami udaru połóżmy na plecach z nogami uniesionymi lekko do góry, zwłaszcza jeśli jest blade. Wówczas głowa musi znajdować się niżej niż tułów. Jeśli twarz nadal „ma kolory”, dziecko może pozostać w pozycji półsiedzącej. W przypadku omdlenia należy położyć chorego na boku, najlepiej prawym, i stale kontrolować oddech i tętno.

Warto również zdjąć z dziecka odzież, zwłaszcza jeśli jest „nieoddychająca” czy ciasna.  Czoło i kark należy wychłodzić kompresami. Można także zwilżać twarz i ciało dziecka wodą, zmoczyć włosy. Osoba z udarem powinna uzupełniać płyny. W takiej sytuacji sprawdzi się lekko osolona woda w małych porcjach, ale często. Wyjątkiem od konieczności podawania choremu picia jest omdlenie. Dodatkowo, by pobudzić krążenie, można masować dziecku stopy.

Czynności te składają się na pierwszą pomoc przy udarze cieplnym i słonecznym. Poza ich wykonaniem, należy wezwać pomoc.